Katerina Gogou

Katerina Gogou

Κατερίνα Γώγου

Data i miejsce urodzenia	1 czerwca 1940 Ateny
Data i miejsce śmierci	3 października 1993 Ateny
Narodowość	grecka
Język	grecki
Dziedzina sztuki	poezja, literatura, aktorstwo
Epoka	pokolenie 70.
Ważne dzieła
Trzy kliknięcia na lewo Przestępstwo osobiste Nazywam się Odyseja

Katerina Gogou, gr. Κατερίνα Γώγου, ur. 1.06.1940 – zm. 03.10.1993 śmiercią samobójczą (mieszanka leków z alkoholem) grecka aktorka, poetka, pisarska, działaczka społeczna, aktywistka, feministka.

Katerina Gogou (gr. Κατερίνα Γώγου) (ur. 1 czerwca 1940 w Atenach, zm. 3 października 1993 w Atenach) – grecka aktorka teatralna i filmowa, poetka, pisarska i działaczka społeczna. Jest autorką siedmiu tomików poetyckich, mi.in.: Τρία κλικ αριστερά [Trzy kliknięcia na lewo], Ιδιώνυμο [Przestępstwo osobiste], Το ξύλινο παλτό [Drewniany płaszcz], Με λένε Οδύσσεια [Nazywam się Odyseja].

Po rozstaniu rodziców, do 12 roku życia, mieszkała z matką a następnie zamieszkała z ojcem. Ze strony ojca ma przyrodnie rodzeństwo: brata i siostrę. W Atenach urodzona i związana z nimi przez cale życie. W jej twórczości przeplatają się nazwy ateńskich ulic, placów, barów i innych popularnych miejsc. Jako pięciolatka zaczęła rozwijać swój talent aktorski i w 1945 zadebiutowała w teatrze u boku Nikosa Gounarisa (gr. Νίκος Γούναρης).

Kolejne lata poświęciła na edukację w najlepszych szkołach aktorskich Aten. Uczyła się tańca, śpiewu, ruchu scenicznego. Występowała w teatrze a także w filmie. Na ekrenie debiutowała w 1952 w filmie «Ο άλλος». Zagrała w kilkudziesięciu filmach. Początkowo grała w filmach o lekkiej tematyce, zmiana przyszła wraz z poznaniem reżysera Pavlosa Tassiosa (gr. Παύλος Τάσσιος), za którego wyszła za mąż w 1966 roku. 10 października 1967 przychodź na świat ich córka Mirto Tassiou w „miesiącu zmrożonych winogron”. W roku 1977 Katerina Gogou występuje w filmie Pavlosa Tassosa Το βαρύ... πεπόνι (Ciężki… melon) z 1977. Film porusza tematykę społeczną – wywłaszczenie całych wiosek i radykalna zmiana związana z nowym życiem w wielkim mieście. Katerina Gogou dopiero w tym filmie wykreowała główną rolę, za którą otrzymała nagrodę dla najlepszej aktorki na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Salonikach. Ich drugi wspólny film to w [./Https://el.wikipedia.org/wiki/Παραγγελιά! Παραγγελιά]! ("Zamówienie!"), w którym występuje jako narratorka, wplatając do filmu swoje wiersze, ktore melorecytuje. Film Όστρια, το τέλος του παιχνιδιού (Ostria, koniec zabawy) z 1984, w reżyserii Andreasa Thomopoulosa, zdobył Nagrodę Państwową za najlepszy scenariusz i był ostatnim filmem, w którym zagrała Gogou. Paradoksalnie stworzenie wyrazistych postaci w filmie zbiegło się z przekierowaniem jej zainteresowania na inne medium – poezję.

W 1978 roku Gogou publikuje pierwszy tomik wierszy i od tego czasu to poezja stanowi jej dominujący środek ekspresji.

Katerina Gogou to jedna z najpopularniejszych greckich poetek i chociaż jej twórczość nie znalazła się w kanonie literatury Pokolenia lat 70., to wciąż jej poezja jest wydawana, czytana i przekładana na kolejne języki.

Życiorys

Dzieciństwo

Katerina Gogou urodziła się 1 czerwca 1940 roku w Atenach dziewięć miesięcy po wybuchu II wojny światowej. Jej wczesne dzieciństwo przypadło na czas okupacji, a następnie wojny domowej w Grecji.

Jako pięciolatka debiutowała na scenie, spełniając swoje marzenie o staniu się aktorką. Niebawem została okrzyknięta cudownym dzieckiem i grała zarówno w teatrze jak i w filmach.

Młodość

Po rozstaniu rodziców, początkowo mieszkała z ojcem. Z czasem napięta relacja z ojcem doprowadziła do tego, że Katerina zamieszkała ze swoją mamą. Wedle relacji rodzeństwa „matka Kateriny była bardzo słodką kobietą, była ptaszkiem, jakby jej nie było – szeptała. Dożyła 100 lat, zmarła w domu opieki. Nie jest znany powód, z jakiego powodu oddała córkę, by wychowywał ją jej ojciec. W niektórych późniejszych wierszach Gogou można wyczytać, że jej matka zmagała się z problemami psychicznymi.

Podobnie jak dzieciństwo Kateriny dzieli się na dwa okresy – mieszkanie z ojcem, a następnie z matką, tak też jej życie zawodowe dzieli się na dwa okresy – aktorstwo i poezja, a między nimi okres przejściowy, kiedy Katerina jeszcze występuje w filmie, ale zmienia się typ ról, w które się wciela.

Aktorka

Katerina jako dwunastolatka zagrała po raz pierwszy w filmie, zrealizowanym na podstawie sztuki Alekosa Sakellariosa. W roku 1962 wystąpiła w spektaklu muzycznym według kompozycji i w reżyserii Mikisa Theodorakisa Όμορφη πόλη, w Θέατρο Μετροπόλιταν. Była na tyle wszechstronna, że grę aktorską doskonale łączyła ze śpiewem i tańcem. Jako dwudziestolatka występowała z Nini Zaha (Νινί Ζαχα), towarzyszyła na scenie piosenkarzowi Lakisowi Pappasowi. W swojej karierze scenicznej współpracowała z najlepszymi aktorami, między innymi z Dino Iliopoulosem (być może odwołanie do tych wspomnień znajdziemy w następujących słowach: „jechałam z jedną trupą, sami starcy, / ciężarówką pełną kur / i trzymałam tekst ostatnim wielkim tuzom”). Z czasem porzuca scenę na rzecz kolejnych i coraz częstszych planów filmowych. Jej kariera aktorska nabrała rozpędu – zagrała w około pięćdziesięciu filmach.

Poetka

Poezja przyniosła jej rozgłos. Jej debiutancki tomik Trzy kliknięcia na lewo sprzedał się w nakładzie 40 000 egzemplarzy, co stanowiło ogromny sukces, który osiągnęli w Grecji w tamtym czasie jedynie Janis Ritsos i Odisseas Elitis.

Polityka

Debiut literacki Gogou nakłada się na okres zmian politycznych w Grecji. Rok 1974 jest przełomowy. Po czterech miesiącach od upadku junty w końcu odbyły się pierwsze wybory parlamentarne, a ich data, nieprzypadkowo, została ustalona na 17 listopada – dokładnie rok wcześniej stłumiono bunt studentów na Politechnice Ateńskiej. Po wydarzeniach z listopada 1973, kiedy okupowana była Politechnika w Atenach, nastąpił czas buntu, a pisarze tego pokolenia zostali nazwani „pokoleniem Politechniki”, „pokoleniem zwątpienia” (η γενιά της αμφισβήτησης), „podważającymi”.

Śmierć

Alkohol z tabletkami czy rewolwer z tłumikiem, dźwięk przedawkowania samotności jest mi znajomy

Katerina Gogou, Νόστος [w:] Τώρα να δούμε εσείς τι να θα κάνετε. Ποιήματα 1978–2002, Εκδόσεις «Καστανιώτη», Αθηνά 2013, s. 190.

Katerina Gogou popełniła samobójstwo – połączyła alkohol i leki. Samobójstwo popełniła dwa dni po małżeństwie z "wielkim dupkiem", jak nazwala męża kateriny jej siostra Argiro:

„Złym spotkaniem – kulminacją historii – był zły partner, dwadzieścia lat od niej młodszy, którego poślubiła w Ratuszu dwa dni przed śmiercią. Był człowiekiem, którego nie znaliśmy. Mirto mówiła o nim, że «był wielkim dupkiem». To był jej koniec. Ostatnia dekada życia to czas spędzony z młodszymi mężczyznami […] «Zabrałam go, aby nauczyć go gry na fortepianie, a on mnie bije». Mimo to wyszła za niego”.

Dzieła

Na dorobek literacki Kateriny Gogou składa się siedem tomików poezji, przy czym ostatni z nich został wydany już po śmierci poetki. Są to:

• Τρία κλικ αριστερά [Trzy kliknięcia na lewo], Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση Αθηνά 1978.
• Ιδιώνυμο [Przestępstwo osobiste], Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση Αθηνά 1980.
• Το ξύλινο παλτό [Drewniany płaszcz], Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση Αθηνά 1982.
• Απόντες [Nieobecny], Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση Αθηνά 1986.
• Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών [Miesiąc zmrożonych winogron], Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση Αθηνά 1988.
• Νόστος [Powrót do domu], Εκδόσεις Λιβάνη, 1η έκδοση Αθηνά 1990.

Pośmiertnie wydana została książka:

• Με λένε Οδύσσεια [Nazywam się Odyseja], Εκδόσεις Καστανιώτη, 1η έκδοση Αθηνά 2002. Jest to nieukończona autobiografia poetycka, sporo w niej wspomnień z okresu okupacji hitlerowskiej, ruchu oporu i wojny domowej.

Wydanie zbiorcze zawierające wszystkie siedem książek:

• Τώρα να δούμε εσείς τι θα κάνετε. Ποιήματα 1978–2002 [Teraz zobaczymy, co wy zrobicie. Wiersze 1978–2002], Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθηνά 2013.

Filmy

Zagrała w wielu filmach, jednak niewiele z nich znanych jest polskiemu widzowi.

Fabularne

Rok	Grecki tytuł	Rola	Reżyseria
1952	Ο άλλος		Αλέκος Σακελλάριος
1959	Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο	Λαζάρου
	Δράκουλας και Σία	Μαρία	Ερρίκος Ιατρού
1960	Άντρας είμαι και το κέφι μου θα κάνω		Μαρία Πλυτά
1961	Εφιάλτης	υπηρέτρια	Ερρίκος Ανδρέου
	Το έξυπνο πουλί	Μαρίνα Μανή	Ορέστης Λάσκος
	Το παιδί της πιάτσας	Λιλίκα	Κώστας Χατζηχρήστος & Απόστολος Τεγόπουλος
1962	Νόμος 4000	Κλειώ	Γιάννης Δαλιανίδης
	Οι γυναικοκατακτητές		Ορέστης Λάσκος
	Τα κοθώνια του θρανίου	Ριρή	Κώστας Γεωργούτσος
	Του Κουτρούλη ο γάμος	Ματίνα	Κώστας Μαργαρίτης
1963	Η ψεύτρα	Ντόλυ	Γιάννης Δαλιανίδης
	Τα παλιόπαιδα	Φρίντα	Νέστορας Μάτσας
	Μεσάνυχτα στη βίλα Νέλλη		Τάκης Εμμανουήλ
	Ανήσυχα νιάτα	Αγνή	Πάνος Γλυκοφρύδης
	Παλικαράκια της παντρειάς	Δώρα	Φρίξος Ηλιάδης
1964	Γάμος αλά ελληνικά	φίλη Μίνας	Βασίλης Γεωργιάδης
	Άπονη ζωή	Λιλή	Πάνος Γλυκοφρύδης
	Δεσποινίς διευθυντής	Ντιάνα	Ντίνος Δημόπουλος
	Το κορίτσι της Κυριακής		Νέστορας Μάτσας
	Μας ενώνει ο πόνος		Κώστας Δούκας
1965	Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα	Παγώνα	Γιώργος Τζαβέλλας
	Μια τρελή, τρελή οικογένεια	Σίσσυ	Ντίνος Δημόπουλος
	Κάλλιο πέντε και στο χέρι	Μπέτυ Κωνσταντινέα	Πάνος Γλυκοφρύδης
	Φτωχολογιά	Άννα	Παύλος Τάσιος
1968	Ο τρελός τα 'χει τετρακόσια	Καίτη Λαμπρέτα	Κώστας Καραγιάννης
1969	Η ωραία του κουρέα	Άννα Ψαλίδα	Ντίνος Δημόπουλος
	Η θυσία μιας γυναίκας	Άννα	Στέλιος Τατασόπουλος
1970	Τρελά κορίτσια απίθανα αγόρια	Χριστίνα	Παναγιώτης Κωνσταντίνου
	Αγάπη για πάντα	Πένυ	Βασίλης Γεωργιάδης
	Οι αριστόγατες	Τουλούζ (φωνή)	Λευτέρης Σιάσκας
1971	Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση	Φρόσω Καραθανάση	Ντίνος Κατσουρίδης
1972	Υπέροχες νύφες, κορόιδα γαμπροί	Μπουμπού	Παναγιώτης Κωνσταντίνου
	Ναι μεν, αλλά	περαστική	Παύλος Τάσιος
1973	Ο Ρομπέν των Δασών	Τσίφτης (φωνή)
1977	Το βαρύ πεπόνι	Τούλα (Toula)	Παύλος Τάσιος
1978	1922	θεατρίνα	Νίκος Κούνδουρος
1980	Παραγγελιά! ("Zamówienie!")	Κατερίνα (Katerina)	Παύλος Τάσιος (Pavlos Tasios)
1984	Όστρια, το τέλος του παιχνιδιού, (Ostia koniec zabawy)		Ανδρέας Θωμόπουλος

Twórczość poetycka

Katerina Gogou zdecydowała się przerwać swoją karierę aktorską i skoncentrowała się na twórczości poetyckiej. Jej debiutancki tomik wierszy Trzy kliknięcia na lewo z 1978 stal się w Grecji bardzo popularny i przyniósł autorce ogromny sukces.

Dyskografia

Katerina Gogou, Kiriakos Sfetsas (gr. Κυριάκος Σφέτσας) – album Στο Δρόμο [W drodze], 1981, Soundtrack z [./Https://el.wikipedia.org/wiki/Παραγγελιά! Παραγγελιά]! ("Zamówienie!")

Lista utworów:

1	Η Ζωή Μας Είναι Σουγιαδιές	2:22	"Życie nasze to składane noże", to pierwszy wiersz z tomiku Τρία κλικ αριστερά [Trzy kliknięcia na lewo]
2	Θέλω Να Κουβεντιάσω	3:02	"Chcę porozmawiać w jakiejś kawiarni", to 4 wiersz z tomiku Τρία κλικ αριστερά [Trzy kliknięcia na lewo]
3	Μοναξιά	3:52	"Samotność", wiersz z tomiku Ιδιώνυμο [Przestępstwo osobiste]
4	Κανείς Δεν Θα Γλιτώσει	2:27	wiersz z tomiku Ιδιώνυμο [Przestępstwo osobiste]
5	Πάει Αυτό Ήταν	2:19	wiersz z tomiku Ιδιώνυμο [Przestępstwo osobiste]
6	Κοίτα Πώς Χάνονται Οι Δρόμοι	4:03	pierwszy wiersz z tomiku Ιδιώνυμο [Przestępstwo osobiste]
7	Καμιά Φορά	3:22	"Czasami powoli, powoli otwierają się drzwi i wchodzisz", 24 wiesz z z tomiku Τρία κλικ αριστερά [Trzy kliknięcia na lewo]
8	Πόσο Νωρίς Φεύγει Το Φως	6:55	6 wiersz z tomiku Ιδιώνυμο [Przestępstwo osobiste]
9	Θαρθεί Καιρός	2:39	wiersz z tomiku Ιδιώνυμο [Przestępstwo osobiste]

Upamiętnienie

21 stycznia 2013 roku w teatrze «Τζένη Καρέζη» wystawiany jest spektakl inspirowany twórczością Gogou. Reżyseria: Sofia Adamidou, tytuł: «Πέρασα με κόκκινο», w roli głównej Jenny Kollia.

Bibliografia

• ΚατερίναΚ. Γώγου ΚατερίναΚ., Μου μοιάζει ο άνθρωπος με έναν ήλιο, που καίγεται από μόνος του, EftychiaE. Panagiotou (red.), ΑΘΗΝΑ, Ateny: Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, ISBN 978-960-03-6372-2  (gr.).brak strony (książka)

Linki zewnętrzne

• https://www.lifo.gr/culture/vivlio/san-simera-pethane-i-katerina-gogoy-ena-aprothymo-eidolo-tis-skoteinis-poiisis
• https://www.in.gr/2021/03/12/stories/katerina-gogou-ta-dyskola-xronia-kai-ksexoristi-viografia-tis/