Kazarka rdzawa
| Tadorna ferruginea[1] | |
| (Pallas, 1764) | |
 samiec | |
-_Female_at_Bharatpur_I_IMG_5336.jpg) samica | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kazarka rdzawa |
| Synonimy | |
| |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 letnie lęgowiska siedliska całoroczne zimowiska | |
Kazarka rdzawa[4], kazarka[5] (Tadorna ferruginea) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Nie jest zagrożony wyginięciem. Często hodowany w parkach i ogrodach w Europie jako ptak ozdobny[6]. Nie wyróżnia się podgatunków[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje wschodnią część basenu Morza Śródziemnego, Morze Czarne, pas w Azji Środkowej po Amur oraz północno-zachodnią Afrykę i Wyżynę Abisyńską. Tam gdzie woda nie zamarza osiadła, pozostałe populacje wędrowne. Zimuje w Dolinie Nilu, Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz w Chinach. Sporadycznie pojawia się w Europie Środkowej i Zachodniej, oraz zachodniej części Morza Śródziemnego, osiągając Maderę na Atlantyku.
W Polsce pojawia się regularnie (najczęściej latem i jesienią[8]), aktualnie nielęgowy[9]. Są to zwykle uciekinierzy z niewoli, choć niekiedy mogą tu też zalatywać ptaki dzikie[8][6]. Zwykle obserwowane są pojedyncze osobniki, rzadziej stadka liczące kilka osobników[8]. W czerwcu 2014 roku zaobserwowano stado 11 osobników na zbiorniku retencyjnym na rzece Wąglance przy wsi Miedzna Murowana (woj. łódzkie)[8]. Jedyne lęgi kazarki rdzawej odnotowano w latach 1988–1990 w centrum Wrocławia; para, które je wyprowadziła, urodziła się we wrocławskim zoo, ale uciekła po osiągnięciu lotności[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
- Samiec większy od samicy, ciało rdzawe, na szyi czarna obroża, głowa i szyja jaśniejsza, skrzydła białe, lusterko zielone, lotki I-rzędowe czarne, od spodu szare, ogon czarny. Dziób szary, nogi czarne. Samica mniejsza, bez obroży, z białawą głową. Samiec w upierzeniu spoczynkowym i osobniki młodociane podobne do samicy.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 61–67 cm[10]
rozpiętość skrzydeł ok. 120–145 cm[10]
masa ciała ok. 1000–1650 g[5]
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Głównie jeziora i rzeki w pasie stepów i półpustyń. W górach osiąga wysokość 4500 m n.p.m.
- Gniazdo
- W szczelinach, rozpadlinach, norach, dziuplach, szczelinach skalnych lub opuszczonych gniazdach ptaków drapieżnych.
- Jaja
- W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 8 do 12 kremowych jaj[11] o średnich wymiarach 68×47 mm i średniej masie 83 g.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 27 do 29 dni przez samicę[11], podczas gdy samiec strzeże gniazda, a później bierze udział w opiece nad pisklętami. Pisklęta pierzą się po 55–60 dniach, lecz zazwyczaj pozostają z rodzicami do zimy.
- Pożywienie
- Pokarm mieszany z przewagą roślinnego, zdobywany zarówno na lądzie, jak i w wodzie.
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody kazarka rdzawa nieprzerwanie od 1988 roku klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale 170–220 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji nie jest znany[3].
Ptaki te są hodowane w warunkach półnaturalnych w ukraińskim rezerwacie doświadczalnym „Askania Nowa” na północ od Krymu; część tam wyhodowanych ptaków odlatuje i zasila dzikie populacje na Ukrainie i w innych krajach[3][8].
W Polsce kazarka rdzawa podlega ścisłej ochronie gatunkowej[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tadorna ferruginea, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ Carboneras 1992 ↓, s. 591.
- ↑ a b c Tadorna ferruginea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (wersja: 2020-01-10). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-25].
- ↑ a b Busse i in. 1990 ↓, s. 250.
- ↑ a b Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 41. ISBN 978-83-7845-983-5.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans (ang.). IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-07-25].
- ↑ a b c d e f Prochowska K., Prochowski R.. Stwierdzenie wyjątkowo licznego stada kazarki rdzawej Tadorna ferruginea w Polsce. „Naturalia”. 3, s. 136–137, 2014 (2015).
- ↑ Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2019. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2020-07-25].
- ↑ a b P. Sterry, A. Cleave, A. Clements, P. Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
- ↑ a b E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ptaki. Cz. 2. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-181-6.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.)
- Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i materiały multimedialne (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology.
- Kazarka Rdzawa (Tadorna ferruginea). W: Portal hodowców ptaków ozdobnych www.ptakiozdobne.pl [on-line]. [dostęp 2021-05-07].