Klątwa surowcowa
Klątwa surowcowa (ang. resource curse), zwana też „paradoksem bogactwa” (ang. paradox of plenty) – zjawisko występujące w gospodarkach krajów posiadających znaczne złoża surowców naturalnych. Objawia się ono niespodziewanie niskim poziomem rozwoju gospodarczego kraju ‒ innymi słowy, są one stosunkowo biedne mimo bogactwa zasobów. W literaturze ekonomicznej trwa dyskusja na temat klątwy surowcowej – zarówno jej istnienie, jak i przyczyny są obiektem sporów[1].
Przykłady kryzysu[edytuj | edytuj kod]
W historii wystąpiło wiele przykładów kryzysu gospodarczego w krajach dysponującymi dużymi zasobami naturalnymi:
- w XVII-wiecznej Hiszpanii nastąpił zanik gospodarki krajowej wskutek łatwego importu wszystkich towarów z innych krajów dzięki „nadmiarowi” złota imperium kolonialnego[2],
- bogate w ropę naftową Meksyk, Nigeria, Wenezuela[2] lub posiadająca wiele zasobów naturalnych Rosja.
Z drugiej strony w pewnych krajach zjawisko to nie występuje lub jest mocno osłabione dzięki tradycji wolnego rynku i umiejętnej polityce gospodarczej np. w Arabii Saudyjskiej i Malezji[2].
Dowody empiryczne[edytuj | edytuj kod]
W serii artykułów naukowych Jeffrey Sachs i Andrew Warner pokazali, że klątwa surowcowa jest empirycznym faktem i dotyka większość krajów posiadających duże złoża surowców naturalnych oraz wykluczyli z dużym prawdopodobieństwem inne czynniki, które mogłyby być odpowiedzialne za niski poziom rozwoju gospodarczego w tych krajach[1][3][4].
Inni ekonomiści kwestionowali zarówno istnienie klątwy sugerując, że zależność od surowców naturalnych jest efektem konfliktów i złej polityki, które wywołują również problemy gospodarcze[5], jak i jej powiązanie z samym istnieniem złóż zasobów naturalnych. Zamiast tego klątwa miałaby być skutkiem wahań cen na rynkach surowcowych[6].
Wytłumaczenia[edytuj | edytuj kod]
Ekonomiści zajmujący się ekonomią surowców naturalnych zaproponowali wiele potencjalnych wytłumaczeń klątwy surowcowej. Najpopularniejszą linią argumentacji są wszelkiego rodzaju efekty wypychania[1], gdzie wielkością wypychaną są np.: eksporty dóbr konsumpcyjnych, edukacja[7], uczciwość przedstawicieli władz państwowych (klątwa wywołująca korupcję)[8][9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Jeffrey Sachs, Andrew Warner. Natural Resources and Economic Development: The curse of natural resources. „European Economic Review”. 45, s. 827-838, 2001.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Jeffrey Sachs, Andrew Warner. Natural resource abundance and economic growth. „National Bureau of Economic Research Working paper”. 5398, s. 2, 20, 1995.
- ↑ Jeffrey Sachs, Andrew Warner. Natural resource abundance and economic growth. „National Bureau of Economic Research Working paper”. 5398, 1995.
- ↑ Jeffrey Sachs, Andrew Warner. Sources of slow growth in African economies. „Journal of African Economies”. 6(3), s. 335-376, 1997.
- ↑ C. N. Brunnschweiler, E. H. Bulte. Linking Natural Resources to Slow Growth and More Conflict. „Science”. 320(5876), s. 616–617, 2008. DOI: 10.1126/science.1154539.
- ↑ Tiago Cavalcanti, Kamiar Mohaddes, Mehdi Raissi. Commodity Price Volatility and the Sources of Growth. „Cambridge Working Papers in Economics”. 1112, 2011.
- ↑ T. Gylfason, T. Herbertsson, G. Zoega. A mixed blessing: Natural resources and economic growth. „Macroeconomic Dynamics”. 3, s. 204-225, 1999.
- ↑ R. Auty: Resource-Based Industrialization: Sowing the Oil in Eight Developing Countries. New York: Oxford University Press, 1999.
- ↑ Od wielkości eksportu ważniejsza jego wartość. Obserwator Finansowy, 2013.
