Kościół Dobrego Pasterza w Świerklańcu
 nr rej.:- A/865/2021 z 04.08.2021[1] (woj. śląskie) - A/1317/83 z 03.10.1983[2] (woj. katowickie) | |||||||||||||||||
| kościół filialny | |||||||||||||||||
 Kościół Dobrego Pasterza i mauzoleum w Świerklańcu | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Świerklaniec  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |||||||||||||||||
 50°26′15,40″N 18°57′04,43″E/50,437611 18,951231
| |||||||||||||||||
Kościół Dobrego Pasterza – zabytkowy kościół parkowy znajdujący się na terenie zespołu pałacowo-parkowego rodu Henckel von Donnersmarck, obecnie kościół filialny parafii rzymskokatolickiej Chrystusa Króla w Świerklańcu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kościół wybudowany został w latach 1896–1897 według projektu niemieckiego architekta Juliusa Carla Raschdorffa[3][4]. Pełnił funkcję kościoła pałacowego, był również dostępny dla mieszkańców wsi wyznania ewangelickiego. W tym celu zlokalizowany został w oddaleniu od pałacu, blisko drogi, tak aby uczestnicy nabożeństw nie naruszali prywatności właściciela zamku[5]. Inspiracją do projektu kościoła była niewielka świątynia wybudowana przy pałacu Monbijou w Berlinie dla cesarzowej Wiktorii[6].
Kościół funkcjonował do 1945 roku. Po 1945 wraz z mauzoleum został splądrowany[4]. W 1957 roku przejęła go miejscowa parafia rzymskokatolicka, stan taki trwał do 1959, kiedy to zakazano odprawiania w nim nabożeństw[5]. Obiekt stał nieużytkowany do 1981. Wówczas ponownie otrzymała go świerklaniecka rzymskokatolicka parafia. W kościele przeprowadzono prace remontowe. W dniu 28 sierpnia 1983 roku poświęcił go ks. bp. Herbert Bednorz, nadając mu imię Dobrego Pasterza. Kościół posiada też drugie wezwanie - Matki Boskiej Częstochowskiej[5].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kościół wybudowany jest w stylu neogotyckim (z odniesieniami do geometrycznego gotyku angielskiego tzw. Decorated Style[3][5]), orientowany, murowany z cegły z detalem wykonanym z piaskowca. Wejście główne umieszczone jest w elewacji zachodniej, poprzedzone niewielką kruchtą. W elewacji południowej znajduje się wejście, które przeznaczone było dla rodziny książęcej, poprzedzone zadaszonym podjazdem. Niewielkie salowe wnętrze nakryte jest otwartą więźbą dachową wspartą na kroksztynach[3]. W ścianie północnej znajduje się drewniana empora - chór muzyczny. Duże okna maswerkowe wypełniają współczesne witraże z 1998 roku, zaprojektowane przez Wernera Lubosa, wykonane przez zakład witrażowy Anny i Ireneusza Zarzyckich, z wkomponowanymi cytatami z modlitwy „Ojcze nasz” w różnych językach.
Mauzoleum książąt Henckel von Donnersmarck[edytuj | edytuj kod]
Po stronie północnej kościoła wybudowano w latach 1903–1905 mauzoleum na planie krzyża greckiego[3][5]. Zostało ono połączone z budynkiem świątyni otwartym krużgankiem na rzucie litery L. Mauzoleum i krużganek zaprojektował autor kościoła - Julius Carl Raschdorff[3]. Podobnie jak kościół obiekty te wykonane są z cegły i piaskowca, w stylu neogotyckim. Wysoki dach obiektu wieńczy postać anioła wykonana z trybowanej miedzi[6]. Wnętrze nakryte jest sklepieniami gwiaździstym oraz krzyżowo-żebrowymi. Mauzoleum jest dwupoziomowe. W części górnej mieściły się sarkofagi, w części dolnej, wykonanej z betonu, umieszczono 19 komór grobowych[5]. W mauzoleum pochowani zostali książę Guido Henckel von Donnersmarck wraz z jego dwiema żonami: Blanka de Païva i Katerina von Slegzow vel Slepcow[4](jako wyznawczyni prawosławia pochowana została w ziemi, a nie w komorze grobowej[5]). Mauzoleum zostało splądrowane po 1945 roku. Z wyposażenia zachowała się jedynie płaskorzeźba „Złożenie do grobu”.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13]
- ↑ *************************************************************************************** [online], pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2031.12.2020 [dostęp 2024-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-05].
- ↑ a b c d e Irma Kozina: Sposoby ekspozycji zabytkowej architektury w przestrzeni krajobrazowej Górnego Śląska W: Formy ekspozycji krajobrazu kulturowego województwa śląskiego. Materiały z seminarium szkoleniowego w Katowicach z 23 marca 2000. Katowice: Fundacja Przestrzeni Górnego Śląska, 2000, s. 24-29.
- ↑ a b c Edward Wyżgoł: Świerklaniec. Śląska perełka. Nakło Śląskie: ED-FEL, 2017, s. 30-31. ISBN 978-83-944618-1-2.
- ↑ a b c d e f g Jarosław Aleksander Krawczyk, Arkadiusz Kuzio-Podrucki: Śląskie zamki i pałace Donnersmarcków. Radzionków: ROCOCO Jarosław Krawczyk, 2011, s. 101-124. ISBN 978-83-86293-67-4.
- ↑ a b Marek Wroński: Świerklaniec w dawnych widokach. Tarnowskie Góry: Instytut Tarnogórski, 2000, s. 41-50. ISSN 0960-3693.
- Obiekty sakralne w gminie Świerklaniec
- Świątynie pod wezwaniem Chrystusa Dobrego Pasterza
- Zabytkowe kościoły w powiecie tarnogórskim
- Świerklaniec
- Kościoły w diecezji gliwickiej
- Architektura neogotycka w województwie śląskim
- Zabytki w gminie Świerklaniec
- Dawne kościoły protestanckie w województwie śląskim
- Budynki w Polsce oddane do użytku w 1897