Kościół św. Józefa w Czarnym Lesie
 Kościół św. Józefa | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Rudy Śląskiej  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||
 50°16′48,44″N 18°53′17,69″E/50,280122 18,888247
| |||||||||||||||||
Kościół św. Józefa w Czarnym Lesie – rzymskokatolicki kościół, istniał od 1885 do około 1934 roku w Czarnym Lesie, który leżał początkowo w granicach Bytomia, od 1922 roku znajdował się w obrębie Nowego Bytomia[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na skutek niewystarczającego miejsca dla wiernych ośrodka duszpasterskiego w Eintrachthütte w szkolnej kaplicy podjęto decyzję o budowie kościoła[3]. Dekretem biskupa wrocławskiego Roberta 17 maja 1883 roku[4][5][3] utworzono nową parafię św. Józefa, którą wyłączono z Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu[1]. Obejmowała ona Czarny Las[5] i m.in. osady Friedenshütte i Eintrachthütte[3]. Wybór świętego Józefa na patrona parafii stanowił nawiązanie do nabożeństw odprawianych w magazynie stolarni huty żelaza Friedenshütte przez księdza Józefa Szafranka[6]. Bytomski magistrat podarował działkę o powierzchni 74,8 a pod budowę kościoła[7][3]. Kamień węgielny pod budowę kościoła poświęcono 7 maja 1884 roku[7][5][3][1]. Uroczystości towarzyszyła gra kapeli kościelnej z Lipin[8]. Ksiądz Norbert Bonczyk[8] napisał z tej okazji specjalną pieśń[6], która ukazała się w druku jako okolicznościowe karty nakładem bytomskiego wydawnictwa B. Wylezol & Co. pt. Pamiątka uroczystości poświęcenia kamienia węgielnego kościoła katolickiego w Czarnym Lesie bytomskim dnia 7 maja 1884 r., oraz w wersji niemieckiej pt. Andenken an das frohe Fest der Grundstein – Weihe für die katholische Kirche zu Eintrachthütte im Schwarzwalde im Mai 1884[7]. Murowany[1], ceglany gmach kościoła, który mógł zgromadzić 1300 wiernych[3], budowano od kwietnia 1884 roku[3] do 1885 roku według projektu Paula Jackisha[9]. Kościół konsekrowano 26 października 1885 roku[3]. W 1885 roku gliwicka firma Kurzer wykonała organy dla tejże świątyni[3]. W pobliżu kościoła wybudowano plebanię i budynki gospodarcze, w tym stajnie[1]. Świątynia była położona na kopalnianym osiedlu[5], tzw. Otylii, między Nowym Bytomiem a Zgodą[9], w sąsiedztwie kopalni węgla kamiennego Otylia[1]. Przewidywano, że rozwój urbanistyczny obejmie tereny wokół kościoła, tak się jednak nie stało i świątynia pozostała na uboczu[3]. Kościół stracił na znaczeniu po wzniesieniu kościoła św. Pawła Apostoła w Rudzie Śląskiej-Nowym Bytomiu w 1912 roku[1][3]. Z uwagi na lokalizację oraz szkody górnicze postanowiono wznieść nowy kościół św. Józefa w Świętochłowicach, który konsekrowano w 1931 roku[3]. Działkę na jego wzniesienie przekazała kopalnia węgla kamiennego Niemcy, która również odkupiła starą świątynię wraz z plebanią i zabudowaniami gospodarczymi[3].
Ostatnie nabożeństwo w świątyni odbyło się 29 listopada 1931 roku[10]. Kościół został zamknięty w 1931 roku[11], a następnie rozebrany z powodu szkód górniczych[9][1] nakazem sądu z listopada 1934 roku[3] (według innego źródła decyzja o rozbiórce zapadła w 1932, a sama rozbiórka miała dokonać się w czerwcu 1933 roku[10]). Gruz z rozbiórki wykorzystano do zasypania pobliskiego zapadliska[3]. Do nowej świątyni ze starego kościoła przeniesiono m.in. ławki, organy i ołtarz, który pozbawiono elementów gotyckich[3].
Po kościele pozostały fundamenty[1] i resztki murów[3] oraz plebania z końca XIX wieku[1] przy ul. Józefa Lompy 2 w Rudzie Śląskiej, w której utworzono małe mieszkania socjalne[1][12].
W kościele Służebnica Boża Maria Dulcissima Hoffmann przyjęła chrzest oraz przystąpiła do I komunii świętej[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Tomasz Malkowski: W dawnej plebani w Rudzie Śląskiej powstały mieszkania socjalne. [w:] gazeta.pl [on-line]. Agora SA, 2006-07-10. [dostęp 2018-02-21].
- ↑ Górecki 1991 ↓, s. 22.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Historia parafii [na podst. książki Mariana Piegzy]. Rzymskokatolicka parafia pw. św. Józefa Robotnika w Świętochłowicach-Zgodzie. [dostęp 2018-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-22)].
- ↑ Szczech 2009 ↓, s. 4.
- ↑ a b c d Górecki 1991 ↓, s. 11.
- ↑ a b Górecki 1991 ↓, s. 12.
- ↑ a b c Szczech 2009 ↓, s. 5.
- ↑ a b Szczech 2009 ↓, s. 11.
- ↑ a b c Paul Jackisch – bytomski architekt. [w:] Panteon Bytomski [on-line]. Życie Bytomskie. [dostęp 2018-01-16]. (pol.).
- ↑ a b Górecki 1991 ↓, s. 67.
- ↑ Historia dzielnicy Nowy Bytom. Portal miejski RudaSlaska.com.pl. [dostęp 2018-02-21].
- ↑ Małgorzata Goślińska: Ruda Śląska: ciasnota stawia na nogi. [w:] gazeta.pl [on-line]. Agora SA, 2006-07-21. [dostęp 2018-02-21].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Górecki: Parafia św. Pawła w Nowym Bytomiu. Ruda Śląska: Towarzystwo Przyjaciół Rudy Śląskiej, 1991.
- Bernard Szczech: Pieśni księdza Norberta Bonczyka ułożone na pamiątkę uroczystości poświecenia kamienia węgielnego kościoła św. Józefa w bytomskim Czarnym Lesie 7 maja 1884 roku. Ruda Śląska: Muzeum Miejskie im. Maksymiliana Chroboka w Rudzie Śląskiej, 2009. ISBN 978-83-928801-0-3.