Wzdręga
| Scardinius erythrophthalmus[1] | |||||
| (Linnaeus, 1758) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
wzdręga | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||||
 | |||||
Wzdręga[4] (Scardinius erythrophthalmus) – gatunek ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae), często mylona z płocią, od której jest bardziej jaskrawo ubarwiona i ciało ma silniej spłaszczone.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Wody całej Europy z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, Szkocji, północnej Skandynawii i Krymu. Preferuje nizinne, silnie zarośnięte, wolno płynące rzeki lub jeziora o dnie mulistym. Żyje w małych stadach, skupiając się bliżej powierzchni w ciepłych i spokojnych zatoczkach. Nadaje się do hodowli w małych przydomowych stawkach.
Cechy morfologiczne[edytuj | edytuj kod]
Osiąga długość 25–30 (maksymalnie 40) cm i masę ciała do 1 kg. Ciało bocznie spłaszczone. Otwór gębowy mały, w położeniu końcowym, skierowany skośnie ku górze. Pomiędzy płetwami piersiowymi a odbytową występuje ostry, pokryty łuskami kil. Płetwa grzbietowa przesunięta do tyłu (jej przednia krawędź znajduje się na wysokości tylnej krawędzi płetw piersiowych). Grzbiet jest niebieskozielony, boki srebrzystobiałe z wyraźnym złotawym odcieniem. Płetwy grzbietowa i piersiowe szare z czerwonawym odcieniem, pozostałe płetwy jaskrawoczerwone. Tęczówka oka żółta lub pomarańczowa.
Odżywianie[edytuj | edytuj kod]
Młode osobniki żywią się planktonem, a po osiągnięciu długości około 7 cm zaczynają jeść głównie roślinność wodną.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Tarło odbywa się w kwietniu i maju, czasem także w czerwcu, jeśli wiosną wody przybrzeżne nie osiągną odpowiedniej temperatury. Ikra jest składana na roślinach wodnych, a ponieważ jest lepka łatwo się do nich przyczepia. Samce w tym okresie przybierają szatę godową pokrywając się na głowie i grzbiecie wysypką tarłową. Samica składa do 100 000 czerwonych jaj o średnicy 1,5 mm. Osobniki mogą prawdopodobnie dożywać do 20 lat, dojrzałość płciową osiągają pomiędzy 2 a 4 rokiem życia.
Polskie nazwy zwyczajowe[edytuj | edytuj kod]
Współcześnie stosowana w Polsce nazwa zwyczajowa wzdręga pochodzi z powiśla[4], gdzie była znana od dawna, spotykana w różnych odmianach (zręka, zdranka i zdreń). W innych regionach nazywano ją płocią żółtą lub żółtooką, a na Rusi krasnopiórką. Nazwa wzdręga nie była w powszechnym użyciu. Pierwszym zoologiem, który zaczął ją stosować był Gabriel Rzączyński[4]. Do literatury zoologicznej wprowadził ją Antoni Wałecki w 1864 roku w pracy Systematyczny przegląd ryb krajowych.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
| Wymiar ochronny | 15 cm |
| Okres ochronny | brak |
| Rekord Polski | 46 cm (2005) |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Scardinius erythrophthalmus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Notemigonus crysoleucas roseus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-03] (ang.).
- ↑ Scardinius erythrophthalmus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Antoni Wałecki: Systematyczny przegląd ryb krajowych. Warszawa: Drukarnia Gazety Polskiej, 1864, s. 46.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Lewczuk: Ogródek wodny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994. ISBN 83-09-01596-8.