Karpiokształtne

Karpiokształtne
	Cypriniformes
	Okres istnienia: eocen–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; Karp (Cyprinus carpio)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Podgromada	nowopłetwe
Infragromada	doskonałokostne
Nadrząd	otwartopęcherzowe
Rząd	karpiokształtne
Synonimy
	Cyprinoidei;
	Cyprinoidei;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Karpiokształtne^[2] (Cypriniformes) – rząd ryb promieniopłetwych (Actinopterygii), obejmujący ponad 3250 gatunków^[3], głównie słodkowodnych. Najliczniejsza jest rodzina karpiowatych. Karpiokształtne są znane w zapisie kopalnym od eocenu^[4]. Naturalny zasięg ich występowania obejmuje Azję, Europę, Amerykę Północną i Afrykę. Na pozostałych kontynentach i w Nowej Zelandii zostały wprowadzone przez człowieka. Wiele gatunków z tego rzędu ma duże znaczenie gospodarcze.

Cechy charakterystyczne[edytuj | edytuj kod]

Ciało, z wyjątkiem głowy, pokryte jest łuską cykloidalną, rzadziej nagie lub pokryte płytkami kostnymi. Płetwy brzuszne położone za piersiowymi, zawsze na środku brzucha. Płetwa tłuszczowa nie występuje (wyjątkiem są niektóre piskorzowate). Twarde promienie spotykane są jedynie w płetwie grzbietowej nielicznych taksonów. Pierwsze cztery kręgi przekształcone są w aparat Webera – narząd reagujący na ciśnienie otaczającego środowiska^[5]. Otwarty pęcherz pławny połączony z przełykiem. Pysk zazwyczaj ruchomy – szczęka u większości gatunków potrafi się wysuwać. Brak zębów na szczękach i podniebieniu. Obecne są zęby gardłowe i 3 promienie podskrzelowe^[3]^[4].

Klasyfikacja[edytuj | edytuj kod]

Rodziny zaliczane do karpiokształtnych^[6] są grupowane w dwóch podrzędach:

Cyprinoidei – karpiowce^[7]:
- nadrodzina Cyprinoidea
  - Cyprinidae – karpiowate
  - Psilorhynchidae

Cobitoidei
- - Catostomidae – czukuczanowate
- nadrodzina Cobitoidea – kozowce^[8], piskorzowce^[8]:
  - Gyrinocheilidae – okrągłoprzyssawkowate
  - Botiidae
  - Vaillantellidae
  - Cobitidae – piskorzowate
  - Ellopostomatidae
  - Barbuccidae
  - Balitoridae – przylgowate
  - Serpenticobitidae
  - Nemacheilidae

Pozycja systematyczna czukuczanowatych nie jest pewna^[9].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Cypriniformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Nikolski 1970 ↓, s. 22.
↑ ^a ^b Nelson 2006 ↓
↑ ^a ^b Ginter 2012 ↓
↑ Nikolski 1970 ↓, s. 237.
↑ RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Jon DavidJ.D. Fong Jon DavidJ.D., SPECIES BY FAMILY/SUBFAMILY, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 lipca 2013 [dostęp 2013-09-20] (ang.).
↑ Nikolski 1970 ↓, s. 244.
↑ ^a ^b Boroń A., Kotusz J., Przybylski M.: Koza, koza złotawa, piskorz, śliz. Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 2002. ISBN 83-87506-23-0.
↑ Maurice Kottelat. Conspectus cobitidum: an inventory of the loaches of the world (Teleostei: Cypriniformes: Cobitoidei). „The Raffles Bulletin of Zoology”. Suppl. (26), s. 1–199, 2012. (ang.). (pdf)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Cypriniformes Tree of Life. National Science Foundation. [dostęp 2009-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 maja 2009)]. (ang.).
Froese, R. & D. Pauly: Order Summary for Cypriniformes. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, 2008. [dostęp 2009-03-25]. (ang.).
Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 235. ISBN 978-83-235-0973-8.
Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006, s. 139. ISBN 0-471-25031-7.
G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Dokładna liczba poszczególnych gatunków (ang.)

[itis-1] Cypriniformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFNikolski197022-2] Nikolski 1970 ↓, s. 22.

[Nelson2006-3] Nelson 2006 ↓

[Ginter-4] Ginter 2012 ↓

[CITEREFNikolski1970237-5] Nikolski 1970 ↓, s. 237.

[EschmFam-6] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Jon DavidJ.D. Fong Jon DavidJ.D., SPECIES BY FAMILY/SUBFAMILY, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 lipca 2013 [dostęp 2013-09-20] (ang.).

[CITEREFNikolski1970244-7] Nikolski 1970 ↓, s. 244.

[Kotusz-8] Boroń A., Kotusz J., Przybylski M.: Koza, koza złotawa, piskorz, śliz. Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 2002. ISBN 83-87506-23-0.

[Kottelat2012-9] Maurice Kottelat. Conspectus cobitidum: an inventory of the loaches of the world (Teleostei: Cypriniformes: Cobitoidei). „The Raffles Bulletin of Zoology”. Suppl. (26), s. 1–199, 2012. (ang.). (pdf)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]