Kruszczyk Schmalhausena
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kruszczyk Schmalhausena |
| Nazwa systematyczna | |
| Epipactis x schmalhausenii K.Richt. Stirp. Austr. Fasc. ed. 2, 2(6): 463 1769[3] | |
Kruszczyk Schmalhausena (Epipactis × schmalhausenii K.Richt.) – mieszaniec międzygatunkowy rośliny wieloletniej należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Notowana na pojedynczych i rozproszonych stanowiskach w całej Europie. Jest to mieszaniec kruszczyka szerokolistnego (Epipactis helleborine) z kruszczykiem rdzawoczerwonym (Epipactis atrorubens). Nazwa gatunkowa została nadana na cześć rosyjskiego botanika Johannesa Theodora Schmalhausena, żyjącego w latach 1849 – 1894)[4].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Brak dokładnych danych ze względu na rzadkie zjawisko krzyżowania się i brak występowania stabilnej populacji mieszańców. Generalnie spotykany w miejscach występowania gatunków rodzicielskich. Odnotowany m.in. w Górach Kaczawskich w Sudetach Zachodnich (góra Połom, Wapniki, okolice Nowych Rochowic), na Wyżynie Małopolskiej i Śląskiej, w Tatrach oraz w okolicach Białowieży[5][6][7].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Rozwój
Bylina, geofit ryzomowy. Kwitnie od czerwca do lipca (do sierpnia. Kwiaty nie produkują nektaru, są jednak odwiedzane przez owady, które zbierają pyłkowiny. Owad siadając na warżce odgina swoim ciężarem jej część szczytową, a pyłkowina przykleja mu się do głowy. W niesprzyjających warunkach (np. podczas długotrwałych opadów), gdy owady nie odwiedzają kwiatów, dochodzi do samozapylenia.
Rośnie w środowisku gatunków rodzicielskich, czyli w widnych lasach, na łąkach, w zaroślach, na suchych murawach. Lubi miejsca ciepłe i słoneczne. Preferuje gleby o odczynie zbliżonym do obojętnego, o różnym stopniu wilgotności, zasobne w węglan wapnia[8]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Erico-Pinetea, SubAll. Cephalanthero-Fagenion, Ass. Cephalanthero rubrae-Fagetum.
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Roślina nie jest objęta w Polsce ochroną gatunkową ze względu na to że nie jest gatunkiem tylko mieszańcem. Ma status taksonu rodzimego lub trwale zadomowionego, nie jest ujęty na czekliście[9]. Zagrożeniem może być niszczenie stanowisk w wyniku gospodarki leśnej i zakwaszanie gleb. Poza tym rośliny mogą być zrywane ze względu na dekoracyjność kwiatów lub być wykopywane przez kolekcjonerów, zważywszy na swoją rzadkość i unikatowość (w Polsce to jedyny regularnie pojawiający się mieszaniec z rodzaju Epipactis).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-03] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2013-07-04].
- ↑ Epipactis atrorubens x helleborine. www.guenther-blaich.de. [dostęp 2015-07-12].
- ↑ Wojciech Adamowski. Phenotypic Variation of Epipactis Helleborine x E. Atrorubens Hybrids in Anthropogenic Conditions. „Acta Societatis Botanicorum Poloniae”. 64 (3), s. 303-312, 1995. Białowieża.
- ↑ Anna Jakubska-Busse. Aktualny stan rozmieszczenia i zachowania populacji Epipactis atrorubens (Orchidaceae) na Dolnym Śląsku.. „Fragm. Flor. Geobot. Polonica”. 17 (2), s. 253-259, 2010. Kraków.
- ↑ Paweł Kwiatkowski. Flora naczyniowa Masywu Połomu (Góry Kaczawskie). „Przyr. Sud. Zach”. 5, s. 35-50, 2002. Jelenia Góra: Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze. ISSN 1508-6135.
- ↑ Remigiusz Pielech, Anna Jakubska-Busse: Nowe stanowisko kruszczyka rdzawoczerwonego w Karkonoszach. [dostęp 2015-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-07)].
- ↑ Marek Snowarski: Epipactis ×schmalhausenii. www.atlas-roslin.pl. [dostęp 2015-07-12].