Kurza Stopka na Wawelu
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
ok. 1350 |
| Ważniejsze przebudowy |
1380–1400 |
Plan budynku
| |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°03′17,63″N 19°56′14,20″E/50,054897 19,937278
| |
Kurza Stopka na Wawelu – XIV-wieczna część Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie.
Kurza Stopka (belwederek)[edytuj | edytuj kod]
Wysunięta wieża – belwederek przylegający do wschodniego skrzydła Zamku Królewskiego na Wawelu. Budynek powstał w dolnej części około połowy XIV wieku, natomiast ciosowa okładzina z wapienia jurajskiego i wnętrze pochodzą z końca XIV wieku, jednak obecny barokowy wystrój wnętrza pochodzi z 1 poł. XVII wieku z czasów panowania Zygmunta III Wazy. Znajdujące się na elewacji trzy tarcze herbowe z Orłem, Pogonią i podwójnym Krzyżem Jagiellońskim pochodzą z XV wieku. Obecny kształt Kurzej Stopki prawdopodobnie pochodzi z okresu panowania Władysława Jagiełły. W XVI wieku wstawiono nowe obramienia okienne. W 1595 roku spłonął dach, jednak pokój króla w górnej części pozostał nienaruszony. Przy okazji remontu po pożarze dachów zmieniono wystrój wnętrz na barokowy, w związku z czym ozdobiono pokoje marmurami.
Kurza Noga[edytuj | edytuj kod]
Właściwy budynek wiązany z tą nazwą, ale określany w dawnych wzmiankach jako Kurza Noga, zachował się na zachód od wyżej opisanego belwederka i jest wtopiony w bryłę renesansowego pałacu. Kurza Noga zbudowana została około 1350 roku i przebudowana około 1380-1400 roku[1]. Z pierwotnej Kurzej Nogi zachowała się kondygnacja podziemna i na wysokości parteru tzw. Sala Kazimierzowska.
Najniższa kondygnacja Kurzej Nogi jest zagłębiona i mogła pełnić rolę skarbca. Obecnie mieści część zbiorów ekspozycji zamkowej Zbrojowni[2].
Powyżej, na poziomie parteru, znajduje się gotycka tzw. Sala Kazimierzowska z centralnym filarem i nakryta gotyckimi sklepieniami z charakterystycznym profilem pryzmatycznym. W sali zachował się także kominek, sedilia przy oknach z obramieniami i portal gotycki od południa[1]. Sala ta datowana jest na około 1350 roku, a więc na ostatnie lata panowania Kazimierza Wielkiego (zm. 1370 r.) albo na czas rządów Jadwigi oraz Władysława Jagiełły, zaś sklepienia mogły powstać później w latach 1380-1400[1]. Obecnie w sali mieści się część zbiorów zamkowego Skarbca i taką rolę pomieszczenie to pełniło od czasu budowy renesansowego pałacu w XVI wieku aż do XVIII wieku[2][1].
Wyżej znajdowała się wysoka gotycka sala (być może tronowa w czasach Jagiełły) i z elementów jej średniowiecznej architektury zachowała się tylko dolna część wielobocznego centralnie usytuowanego filara, wspierającego sklepienie izby zwanej Alchemią, z którego pozostały jedynie nasady żeber w dwunastu punktach podparcia (stąd nazwa Kurza Noga). To w tej sali odbywały się narady, dokonywano zaprzysiężeń i wystawiano oficjalne dokumenty[2][1]. Sala ta już nie istnieje, ponieważ została około 1527-1530 roku podzielona na dwa poziomy użytkowe, z których powstała tzw. Alchemia, pełniąca rolę sypialni Zygmunta I Starego, oraz wyżej położona barokowa Sala Pod Ptakami[3].
-
Najniższa kondygnacja Kurzej Nogi -
Parterowa kondygnacja Kurzej Nogi, tzw. Sala Kazimierzowska. Obecnie Skarbiec. -
Sala pod Ptakami -
Sala pod Ptakami -
Kurza Noga na planie Wawelu (II piętro)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Tomasz Ratajczak, Wieże mieszkalne na zamku wawelskim – badania nad chronologią gotyckiej architektury rezydencji królewskiej, "Rocznik Historii Sztuki" XXXIX, 2014, s. 177-190. [online] [dostęp 2018-02-26] (ang.).
- ↑ a b c A. Fischinger, Czym była Kurza Noga na Zamku Królewskim na Wawelu, „Rocznik Krakowski”, 55, 1989, s.75-87
- ↑ Kamil Janicki, Wawel.Biografia, Wydawnictwo Literackie, rok 2022, s. 443, ISBN:978-83-08-07695-8
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kazimierz Kuczman, Wzgórze Wawelskie: Przewodnik; Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Kraków 1988, wyd. drugie.
- Antoni Franaszek, Budowle gotyckie zamku królewskiego na Wawelu na tle dziejów w czasach nowożytnych, seria: Biblioteka Wawelska, Wyd: Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 1989
- Studia Waweliana
- A. Fischinger, Czym była Kurza Noga na Zamku Królewskim na Wawelu, „Rocznik Krakowski”, 55, 1989, s.75-87
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Archiwalne widoki Kurzej Stopki w bibliotece Polona