Wieża Duńska na Wawelu
 Wieża Duńska (po lewej) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
koniec XIV wieku |
| Ukończenie budowy |
przed 1424 |
| Ważniejsze przebudowy |
1922–1924 |
Plan budynku
| |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°03′17,04″N 19°56′14,49″E/50,054733 19,937358
| |
Wieża Duńska – jedna z czterech wież mieszkalnych Zamku Królewskiego na Wawelu. Znajduje się przy wschodnim skrzydle rezydencji.
Wieża Duńska powstała w wyniku przebudowy istniejącej tu wcześniej wieży z około 1315 roku i określanej mianem „prawdziwej” wieży Łokietkowej (wieża ta powstała w miejscu XII-wiecznego stołpu, którego ściana południowo-zachodnia została częściowo wykorzystana w poprzedniczce Wieży Duńskiej, natomiast narożnik zachodni wtopiony został w mury wysuniętego belwederka zwanego obecnie Kurzą Nogą)[1].
W obecnej postaci wieża wzniesiona została na polecenie Władysława Jagiełły pomiędzy końcem XIV wieku a 1424 rokiem, gdy zakwaterowano w niej króla duńskiego. W wieży tej mieszkał w 1424 roku przybyły na koronację Zofii, czwartej żony Jagiełły, król duński Eryk Pomorski. Określenie Dunska Vieza pojawia się po raz pierwszy w rachunkach wielkorządców krakowskich w 1525 r. Wtedy też powstała ciosowa kamienna elewacja. W XVI stuleciu włączono ją w obręb renesansowego zamku. Pomiędzy latami 1529–1531 powstała renesansowa altana na najwyższym piętrze wieży. Po pożarze w 1595 roku dachów i górnej kondygnacji zamku, na polecenie króla Zygmunta III Wazy otwarta altana została zabudowana w celu stworzenia dodatkowych pomieszczeń dla władcy. Król zajął też na swoje potrzeby 1 piętro wieży[2]. W latach 1854–1856 częściowo przebudowana w stylu pseudogotyckim i zwieńczona krenelażem. Przeróbki z XIX wieku zaczęto usuwać w 1914 roku i w latach 1922–1924. W miejscu dawnej altany Adolf Szyszko-Bohusz zaprojektował otwartą loggię kolumnowo-architrową.
Restaurowana w latach 1995–1996.
Dawniej jedno z wnętrz eksponowano jako Łożnicę Królewską. Obecnie górna część wnętrza to sień i apartament prezydenta Ignacego Mościckiego. W części parterowej dwie sale mieszczą ekspozycję ze Szczerbcem (Sala Jadwigi i Jagiełły) oraz Zbrojownią zamkową.
-
Wieża Duńska -
Wieża Duńska i Kurza Stopa
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Ratajczak, Wieże mieszkalne na zamku wawelskim – badania nad chronologią gotyckiej architektury rezydencji królewskiej, „Rocznik Historii Sztuki” XXXIX, 2014, s. 177–190. [online] [dostęp 2018-02-26] (ang.).
- ↑ Kamil Janicki, Wawel.Biografia, Wydawnictwo Literackie, rok 2022, s.440, ISBN:978-83-08-07695-8
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Franaszek, Budowle gotyckie zamku królewskiego na Wawelu na tle dziejów w czasach nowożytnych, seria: Biblioteka Wawelska, Wyd: Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 1989
- Kazimierz Kuczman, Wzgórze Wawelskie: Przewodnik; [Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków], Kraków 1988, wyd. drugie.