Kutry pancerne typu PM
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Stocznia |
Ganz, Danubius & Co w Budapeszcie |
| Wejście do służby |
lata 1940. |
| Planowane okręty |
6 |
| Zbudowane okręty |
4 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
38 t |
| Długość |
28 m |
| Szerokość |
3,7 m |
| Zanurzenie |
0,6 m |
| Napęd |
3 silniki wysokoprężne o mocy 480 KM |
| Prędkość |
20,5 węzła |
| Załoga |
16 |
| Uzbrojenie |
początkowe: |
Kutry pancerne typu PM – typ węgierskich rzecznych kutrów pancernych z okresu II wojny światowej, używanych na Dunaju. Z planowanej serii sześciu jednostek, do służby podczas wojny weszła jedna: PM-1, a dalsze trzy według zmienionego projektu ukończono po wojnie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Węgry posiadały w okresie międzywojennym jedynie marynarkę wojenną na Dunaju, której główną siłą były kutry pancerne wywodzących się jeszcze z I wojny światowej[1]. Podczas II wojny światowej przystąpiono do budowy nowych szybkich kutrów pancernych typu PM. W ich konstrukcji wykorzystano kompletne wieże czołgu Turán I z armatami przeciwpancernymi kalibru 40 mm[2]. Prototypowy okręt PM-1 został zbudowany w 1940 roku w stoczni Ganz, Danubius & Co w Budapeszcie[2]. W latach 1942–43 rozpoczęto budowę dalszych pięciu jednostek PM-2 do PM-6, lecz nie zostały one ukończone przed końcem wojny, a kadłuby już wodowanych kutrów zatopiono[3].
Po II wojnie światowej podniesiono kadłuby trzech okrętów. W 1949 wcielono do służby PM-3 pod nowym oznaczeniem PN-11, zmodyfikowany z zastosowaniem uzbrojenia pochodzenia radzieckiego[3]. W 1956 roku wcielono do służby dwa ostatnie, ukończone według zmodernizowanego projektu, pod oznaczeniami PN-31 i PN-32[3].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Opis ogólny i architektura[edytuj | edytuj kod]
Okręty miały typowy dla jednostek rzecznych gładkopokładowy kadłub o niskich burtach[4]. Na śródokręciu była niska nadbudówka w formie opancerzonej kazamaty, przechodząca w pokładówkę nad maszynownią. W przedniej części nadbudówki była sterówka z okienkami zamykanymi klapami, a za nią na dachu nadbudówki znajdowała się wieża czołgowa[4]. Po bokach nadbudówki na każdej burcie była kazamata dla karabinu maszynowego, z trzema strzelnicami umieszczonymi pod różnymi kątami[4]. Z tyłu pokładówki była druga wieża czołgowa[4]. Rufa była pawężowa[4]. Załoga liczyła 16 ludzi[3].
Wyporność okrętów wynosiła 38 ton[3]. Długość całkowita wynosiła 28 m, szerokość 3,7 m, a zanurzenie 0,6 m[3].
Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]
Pierwotne uzbrojenie okrętów stanowiły dwie armaty przeciwpancerne kalibru 40 mm[a]. Uzupełniało je sześć karabinów maszynowych kalibru 8,3 mm (nominalnie 8 mm), w tym dwa w każdej wieży i po jednym w kazamatach burtowych[2]. Burtowe karabiny maszynowe mogły strzelać przez jedną z trzech strzelnic[3].
Opancerzenie[edytuj | edytuj kod]
Kadłub chroniony był w obrębie centralnej cytadeli, obejmującej nadbudówkę, maszynownię i komory amunicyjne[3]. Burty miały grubość 13 mm, a pokład 20 mm[3]. Nadbudówka i wieże były chronione pancerzem grubości 40 mm[3].
Napęd[edytuj | edytuj kod]
Okręty napędzały oryginalnie trzy silniki wysokoprężne Junkers o mocy łącznej 460 KM[3]. Prędkość maksymalna wynosiła 20,5 węzła[3]. Na większych prędkościach jednak pojawiały się trudności w sterowaniu, gdyż dziób wychodził nad wodę, zasłaniając widoczność ze sterówki[3].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Tylko kuter PM-1 wszedł do służby węgierskiej przed końcem II wojny światowej. Brał udział po stronie państw osi w walkach z radziecką Armią Czerwoną i 25 listopada 1944 roku został uszkodzony przez artylerię koło wyspy Czepel[3]. W maju 1945 kuter skapitulował przed wojskami amerykańskimi[3].
Po II wojnie światowej, w 1949 wszedł do służby Węgierskiej Republiki Ludowej kuter PN-11, ze zmodyfikowanym uzbrojeniem, a w 1956 roku zmodernizowane PN-31 i PN-32[3]. Zostały wycofane w 1973 roku[3].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Patianin i Barabanow 2007 ↓, s. 6 podają tylko długość lufy 45 kalibrów (L/45), Gogin 2021 ↓, s. 10-12 podaje armatę Škoda A17, lecz długość lufy niespójnie: L/40, L/43 i L/45.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ivan Gogin: Navypedia’s Fighting ships of World War Two 1937–1945. Part Two: Haiti – Siam. Gatczyna: Navypedia LLC, 2021. (ang.).
- Siergiej Patianin, Michaił Barabanow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Bałkanskich gosudarstw i stran Wostocznogo Sriediziemnomoria. „Morskaja Kampanija”. 3/2007, 2007. (ros.).