Liściouch przyjacielski

Liściouch przyjacielski
	Phyllotis amicus
	O. Thomas, 1900
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Phyllotini
Rodzaj	liściouch
Gatunek	liściouch przyjacielski
Podgatunki
	P. a. amicus O. Thomas, 1900; P. a. maritimus O. Thomas, 1900; P. a. montanus O. Thomas, 1900;
	P. a. amicus O. Thomas, 1900; P. a. maritimus O. Thomas, 1900; P. a. montanus O. Thomas, 1900;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies

Liściouch przyjacielski^[6] (Phyllotis amicus) – gatunek ssaka z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), występujący endemicznie w Peru^[5]^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1900 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Phyllotis amicus^[2]. Miejsce typowe to Tolón w regionie Cajamarca w Peru, na wysokości 100 m n.p.m.^[2]^[7].

Analizy filogenetyczne oparte o materiał genetyczny kodujący cytochrom b wskazują, że liściouch przyjacielski i liściouch pacyficzny (Phyllotis limatus) to gatunki siostrzane^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunków^[8].

W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” rodzajowi temu nadano nazwę liściouch, a gatunkowi – liściouch przyjacielski^[6].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Phyllotis: gr. φυλλον phullon „liść”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[9].
amicus: łac. amicus „przyjazny, uprzejmy”^[10].
maritimus: łac. maritimus „morski, z morza”, od mare, maris „morze”^[11].
montanus: łac. montanus „znaleziony w górach, górski, góral”, od mons, montis „góra”^[12].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Liściouch przyjacielski występuje wzdłuż wybrzeża i w niższych partiach stoków Andów w zachodnim Peru, od regionu Piura po region Arequipa, na wysokościach od 50 do 2100 m n.p.m. Zamieszkuje suche tereny piaszczyste i skaliste, rzadko pokryte roślinnością^[5]. Informacje o jego występowaniu w Argentynie wynikają z błędnej identyfikacji – tamtejszy okaz został później rozpoznany jako ryżaczek czakoański (Oligoryzomys chacoensis)^[7].

Zasięg występowania w zależności od podgatunku^[8]:

P. amicus amicus – pogórze andyjskie od północno-zachodniego do południowo-zachodniego Peru.
P. amicus maritimus – znany tylko z miejsca typowego w prowincji Pallasca, zachodnio-środkowe Peru.
P. amicus montanus – zachodnie stoki andyjskie w departamentach La Libertad i Ancash.

Wygląd[edytuj | edytuj kod]

Jest to niewielki ssak, o wielkości i wyglądzie pośrednim między liściouchem ekwadorskim (Phyllotis haggardi) a nadbrzeżnikiem pustynnym (Paralomys gerbillus). Długość ciała (bez ogona) 80–85 mm, długość ogona 100–105 mm, długość ucha 19–25 mm, długość tylnej stopy 22–23 mm; masa ciała 18–28 g^[13]. Jego futro jest miękkie i gładkie, włosy na grzbiecie mają 8–9 mm długości. Ma płowoszarą barwę, z dodatkiem czarnych włosów. Pyszczek i ciemię mają podobny kolor co grzbiet. Policzki, boki szyi i ciała są piaskowożółte, oddzielają ciemniejszy grzbiet od białego spodu ciała. Uszy są bardzo duże, rzadko owłosione, z zewnątrz szarobrązowe, od wewnątrz płowoszare. Ogon jest długi, wyraźnie owłosiony; z wierzchu jest brązowy, od spodu biały. Stopy i dłonie są z wierzchu białe. Czaszka gryzonia ma nietypowo duże puszki bębenkowe, większe niż u wyraźnie większego liścioucha ekwadorskiego^[2].

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Liściouch przyjacielski prowadzi naziemny, nocny tryb życia. Może się rozmnażać przez cały rok. W niewoli samice rodziły od jednego do trzech młodych, po ciąży trwającej 24 dni^[5]. Jest wszystkożerny, około połowy jego diety stanowią liście, ale zjada więcej owadów i mniej nasion niż większość innych liściouchów^[14].

Populacja i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Liściouch przyjacielski jest uznawany za gatunek pospolity, choć jego populacje są dość rozproszone. W Lomas de Lachay gęstość populacji oceniano na 0–12 osobników na hektar, wzrastała ona w porze deszczowej. Występuje w siedmiu obszarach chronionych. Nie są znane większe zagrożenia dla gatunku, chociaż na niektórych obszarach może mu zagrażać urbanizacja. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje go za gatunek najmniejszej troski, wskazując przy tym, że potrzebne są dalsze badania nad jego siedliskami i ekologią^[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Phyllotis amicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Oldfield Thomas. Descriptions of two new Murines from Peru and a new Hare from Venezuela. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 5, s. 355, 1900. (ang.).
↑ Thomas 1900 ↓, s. 296.
↑ Thomas 1900 ↓, s. 297.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e H. Zeballos & E.H.Z.& E. Vivar H. Zeballos & E.H.Z.& E., Phyllotis amicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-24] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 253. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Phyllotis amicus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-24].
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 434–436. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 536, 1904. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 13, OCLC 637083062 (ang.).
↑ maritimus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-24] (ang.).
↑ montanus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-24] (ang.).
↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 524–525. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ Genus Phyllotis Waterhouse, 1837. W: Mammals of South America. J.L. Patton, U.F.J. Pardiñas & G. D’Elía (redaktorzy). T. 2: Rodents. University of Chicago Press, 2015, s. 538–539. ISBN 978-0-226-16960-6.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

O. Thomas. Descriptions of new rodents from western South America. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 6, s. 294–302, 1900. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

P.P. Myers P.P. i inni, ''Phyllotis amicus'', friendly leaf-eared mouse, [w:] The Animal Diversity Web [online], University of Michigan, 2018 [dostęp 2018-12-19] .

[itis-1] Phyllotis amicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Thomas-2] Oldfield Thomas. Descriptions of two new Murines from Peru and a new Hare from Venezuela. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 5, s. 355, 1900. (ang.).

[CITEREFThomas1900[https://www.biodiversitylibrary.org/page/15629753_296]-3] Thomas 1900 ↓, s. 296.

[CITEREFThomas1900[https://www.biodiversitylibrary.org/page/15629754_297]-4] Thomas 1900 ↓, s. 297.

[iucn-5] H. Zeballos & E.H.Z.& E. Vivar H. Zeballos & E.H.Z.& E., Phyllotis amicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2021-12-24] (ang.).

[miiz-6] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 253. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw3-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Phyllotis amicus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-24].

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 434–436. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 536, 1904. (ang.).

[Jaeger-10] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 13, OCLC 637083062 (ang.).

[11] maritimus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-24] (ang.).

[12] montanus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-24] (ang.).

[Pardiñas&inni-13] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 524–525. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[mammals-14] Genus Phyllotis Waterhouse, 1837. W: Mammals of South America. J.L. Patton, U.F.J. Pardiñas & G. D’Elía (redaktorzy). T. 2: Rodents. University of Chicago Press, 2015, s. 538–539. ISBN 978-0-226-16960-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]