Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Czadzie
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Czadzie – lista miejsc w Czadzie wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Czad 23 czerwca 1999 roku[2].
Obecnie (stan na 2023 rok) na liście znajduje się 2 obiekty: 1 o charakterze przyrodniczym oraz 1 o charakterze kulturowo-przyrodniczym[2].
Na czadyjskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Czad zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 7 obiektów (stan na 2023 rok)[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela przedstawia obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście[3] wraz z jej angielskim oryginałem[2];
- Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[4]:
- kulturowe (K)
- przyrodnicze (P)
- kulturowo–przyrodnicze (K,P)
- Rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu;
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Wpisy transgraniczne
| Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1400 | Jeziora Ounianga Lakes of Ounianga |
 |
Region Borkou-Ennedi-Tibesti 19°03′24,5″N 20°30′08,6″E/19,056806 20,502389 |
P (vii) | 2012 | Grupa 15 jezior położonych na Saharze, w północno-wschodnim Czadzie. Tworzą one system hydrologiczny niespotykany na innych pustyniach świata. Pasaty przenoszą piasek do kotliny, tworząc pooddzielane wydmami jeziora[5]. |
| 1475 | Wyżyna Ennedi: Krajobraz przyrodniczy i kulturowy Ennedi Massif: Natural and Cultural Landscape |
 |
Region Ennedi 17°02′30″N 21°51′46″E/17,041667 21,862778 |
K, P (iii)(vii)(ix) | 2016 | Wyżyna w północno-wschodnim Czadzie, w środkowej części Sahary. Jest to płaskowyż z piaskowca poprzecinany kanionami i dolinami. Miejsce to jest znane z tysiąca malowideł oraz rytów naskalnych[6]. |
Obiekty na czadyjskiej liście informacyjnej UNESCO[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela przedstawia obiekty na czadyjskiej liście informacyjnej UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście informacyjnej wraz z jej francuskim oryginałem[2];
- Położenie – miasto, żupania; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[4]:
- kulturowe (K)
- przyrodnicze (P)
- kulturowo–przyrodnicze (K,P)
- Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną;
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Wpisy transgraniczne
| Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2049 | Zakład metalurgiczny Begon II Le site métallurgique de Begon II |
Region Logon Wschodni 8°18′49,7″N 16°09′06,8″E/8,313800 16,151900 |
K | 2005 | Zajmujący powierzchnię około 1800 m² zakład metalurgiczny był wykorzystywany jako źródło żelaza przez lud Sara. Podczas wykopalisk archeologicznych w 2003 roku, znaleziono tutaj 53 piece[7]. | |
| 2050 | Miejsce starożytnych hominidów z Djourab Site à Hominidés anciens du Djourab |
Region Borku 16°15′00″N 18°30′00″E/16,250000 18,500000 |
P | 2005 | Stanowisko starożytnych hominidów położone jest na pustyni Djurab, ponad 800 km od stolicy Czadu – Ndżameny. Są to 4 lokalizaje bogate w skamieliny których wiek wynosi od 3 do 7 milionów lat[8]. | |
| 2052 | Ruiny Ouary Les ruines d'Ouara |
 |
Region Wadaj 14°11′00″N 20°42′00″E/14,183333 20,700000 |
K | 2005 | W latach 1635–1870 Ouara była stolicą arabsko–sudańskiego królestwa Wadaj. W XIX wieku z powodu długotrwałej suszy miasto podupadło. Z czasów królestwa Wadaj zachowały się ruiny meczetu oraz pałacu króla Abdel-Kerima Ibn Djamé – pierwszego władcy królestwa Wadaj[9]. |
| 2054 | Kopalnie żelaza Tele-Nugar Les curieuses mines de fer de Télé-Nugar |
Region Guéra 10°10′20,3″N 18°34′08,0″E/10,172300 18,568900 |
K | 2005 | Kopalnie Tele-Nugar są zlokalizowane 150 km na południe od miasta Melfi. Zostały odkryte w 1911 roku. Kopalnie były wykorzystywane również jako schrony dla ludności królestwa Wadaj[10]. | |
| 1167 | Ryciny i obrazy naskalne Ennedi oraz Tibesti Gravures et peintures rupestres de l'Ennedi et du Tibesti |
Region Borku Region Ennedi Region Tibesti 16°35′00″N 21°25′00″E/16,583333 21,416667 20°46′59″N 18°03′00″E/20,783056 18,050000 |
K | 2005 | W rejonie Ennedi oraz Tibesti odkryto łącznie 200 rycin oraz 60 malowideł naskalnych. Datuje się je na okres 4 tys. lat p.n.e. Przedstawiają one głównie zwietrzęta żyjące w tamtym rejonie[11]. | |
| 2056 | Park Narodowy Zakouma Parc national de Zakouma |
 |
Region Guéra Region Salamat 10°50′52″N 19°38′52″E/10,847778 19,647778 |
P | 2005 | Najstarszy park narodowy Czadu, powstały w 1963 roku. Jego powierzchnia wynosi około 3000 km². Park najbardziej jest znany z ogromnej liczby żyraf Kordofan, szacuje się że żyje tutaj 60% światowej populacji tego podgatunku[12]. |
| 6361 | Krajobraz kulturowy Jeziora Czad (Czad) Paysage culturel du Lac Tchad (Chad) |
.jpg) |
Region Lac 13°15′00″N 14°00′00″E/13,250000 14,000000 |
K, P (ii)(iii)(vii)(ix) | 2018 | Jezioro bezodpływowe zlokalizowane w Kotlinie Czadu. Wskutek zmian klimatycznych i w wyniku działalności człowieka jezioro zanika. W 1972 roku jego powierzchnia wynosiła 25 tys. km², podczas gdy w 2020 roku wyniosła zaledwie 2 tys. km². Wpis transgraniczny z Kamerunem, Nigrem oraz Nigerią[13]. |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-13] (ang.).
- ↑ a b c d e UNESCO World Heritage Centre, Chad - UNESCO World Heritage Convention [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-08-30] (ang.).
- ↑ l (red.), Polski Komitet ds Unesco: Czad [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-08-30] (ang.).
- ↑ a b UNESCO World Heritage Centre, The Criteria for Selection [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-13] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Lakes of Ounianga [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-14] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Ennedi Massif: Natural and Cultural Landscape [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-14] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Le site métallurgique de Begon II [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Site à Hominidés anciens du Djourab [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Les ruines d'Ouara [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Les curieuses mines de fer de Télé-Nugar [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Gravures et peintures rupestres de l'Ennedi et du Tibesti [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Parc national de Zakouma [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Paysage culturel du Lac Tchad (Chad) [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-01-17] (ang.).