Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Uzbekistanie
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Uzbekistanie – lista miejsc w Uzbekistanie wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Uzbekistan 13 stycznia 1993 roku[2].
Obecnie (stan na 2023 rok) na liście znajduje się 7 obiektów: 5 dziedzictwa kulturowe oraz 2 o charakterze przyrodniczym[2].
Na uzbeckiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Uzbekistan zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 31 obiektów (stan na 2023 rok)[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO[edytuj | edytuj kod]
Czerwony kolor oznacza dziedzictwo kulturowe, zielony zaś oznacza obiekt przyrodniczy.
Poniższa tabela przedstawia obiekty na uzbeckiej liście informacyjnej UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem[2];
- Położenie – miasto, województwo; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[3]:
- kulturowe (K)
- przyrodnicze (P)
- kulturowo-przyrodnicze (K,P)
- Rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Wpisy transgraniczne
| Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 543 | Miasto Itchan Kala w Chiwie Itchan Kala |
 |
Chiwa Wilajet chorezmijski 39°46′29,0″N 64°25′43,0″E/39,774722 64,428611 |
K (ii)(iv)(v) | 1990 | Itchan Kala to wewnętrzne miasto (ochraniane przez ceglane mury o wysokości około 10 metrów) w starej oazie Khiva, która była ostatnim przystankiem karawan przed przekroczeniem pustyni w kierunku Iranu. Choć zachowało się niewiele bardzo starych zabytków, jest spójnym i dobrze zachowanym przykładem architektury islamu Azji Środkowej. Znajduje się tam kilka wyjątkowych budowli, takich jak meczet Dżuma, mauzolea, medresy oraz dwa wspaniałe pałace zbudowane na początku XIX wieku przez Alla-Kulli-Khana.[4]. |
| 602 | Zespół zabytkowy w Bucharze Historic Centre of Bukharaw |
_(5658826884).jpg) |
Buchara Wilajet bucharski 39°46′29,0″N 64°25′43,0″E/39,774722 64,428611 |
K (ii)(iv)(vi) | 1993 2016 |
Bukhara, położona na Jedwabnym Szlaku, ma ponad 2000 lat. Jest najbardziej kompletnym przykładem średniowiecznego miasta w Azji Środkowej, z urbanistycznym układem, który w dużej mierze zachował swoją integralność. Pomniki szczególnego zainteresowania obejmują słynny grobowiec Ismaila Samaniego, arcydzieło architektury islamu z X wieku, oraz wiele medres wzniesionych w XVII wieku.[5]. |
| 885 | Zespół zabytkowy w Shahrisabz Historic Centre of Shakhrisyabz |
 |
Shahrisabz Wilajet kaszkadaryjski 39°03′00,0″N 66°50′00,0″E/39,050000 66,833333 |
K (iii)(iv) | 2000 | Historyczne centrum Shahrisabz zawiera zbiór wyjątkowych zabytków i starożytnych dzielnic, które świadczą o świeckim rozwoju miasta, a szczególnie o okresie jego apogeum za panowania Timura Chromego i Temurydów w XV-XVI wieku.[6]. |
| 603 | Samarkanda – skrzyżowanie kultur Samarkand – Crossroad of Cultures |
 |
Samarkanda Wilajet samarkandzki 39°40′07,0″N 67°00′00,0″E/39,668611 67,000000 |
K (ii)(iv)(v) | 2001 | Historyczne miasto Samarkanda jest skrzyżowaniem i miejscem spotkań różnych kultur świata. Założone w VII wieku p.n.e. jako starożytne Afrasiab, Samarkanda przeżyła najważniejszy rozwój w okresie Timurydów, od XIV do XV wieku. Główne zabytki to zespół architektoniczny Registan, meczet Bibi Chanum, kompleks Szah-i Zinda, mauzoleum Gur-i Mir oraz Obserwatorium Uług Bega.[7]. |
| 1490 | Zachodni Tienszan Western Tien-Shan |
 |
41°10′00″N 69°45′00″E/41,166667 69,750000 | P (x) | 2016 | System górski Tienszan, jedno z największych pasm górskich na świecie. Zachodni Tienszan wznosi się na wysokości od 700 do 4 503 m n.p.m. Charakteryzuje się zróżnicowanymi krajobrazami, które są domem dla niezwykle bogatej różnorodności biologicznej. Jest to miejsce o znaczeniu globalnym jako centrum pochodzenia wielu uprawnych gatunków owoców i stanowi siedlisko wielu różnorodnych typów lasów oraz unikalnych związków roślinnych.[8]. |
| 1675 | Szlaki jedwabne: korytarz Zarafszan-Karakum Silk Roads: Zarafshan-Karakum Corridor |
K (ii)(iii)(v) | 2023 | |||
| 1693 | Pustynie chłodne Turanu Cold Winter Deserts of Turan |
P (ix)(x) | 2023 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-07-04] (ang.).
- ↑ a b c d UNESCO World Heritage Centre, Uzbekistan – UNESCO World Heritage Convention [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-07-04] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, The Criteria for Selection [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-12-31] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Itchan Kala [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-07-04] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Historic Centre of Bukharaw [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-07-04] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Historic Centre of Shakhrisyabz [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-07-04] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Samarkand – Crossroad of Cultures [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-07-04] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Western Tien-Shan [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-07-04] (ang.).
