Luka informacyjna
Luka informacyjna (ang. information gap) – termin pojmowany jako rozbieżność pomiędzy popytem na informację a jej dostępnością w systemach informacyjnych[1]. Jest to także różnica pomiędzy informacją otrzymaną przez użytkownika, a tą którą powinien otrzymać[2]. Innymi słowy, informacja uzyskana przez użytkownika nie spełnia jego potrzeb informacyjnych niezbędnych do podjęcia decyzji. Ilość informacji potrzebnej lub dostęp do niej jest ograniczony. Luka informacyjna jest zjawiskiem stale narastającym w wyniku wzrostu informacji nieistotnych spowodowanym ogólnym rozrostem ilości danych trudnych do przetworzenia[1]. Rozmiary luki informacyjnej są uzależnione od rodzaju zadania, wiedzy, doświadczenia i cech osobowych nabywcy informacji[3]. Luka informacyjna jest rozpatrywana również w ujęciu dysonansu pomiędzy odbiorcą a nadawcą komunikatu, charakteryzującego się nieuwzględnianiem przez odbiorcę informacji, która jest niezgodna z jego przekonaniami[4].
Proces identyfikacji oraz eliminacji luki informacyjnej
[edytuj | edytuj kod]Powstaniu luki informacyjnej sprzyjają pewne czynniki skupiające się głównie wokół kwestii odbioru informacji. Ryzyko powstania utrudnień z tym związanych można zminimalizować poprzez zastosowanie odpowiednich kroków. Gdy jednak dojdzie do powstania luki informacyjnej warto posłużyć się schematem postępowania w celu jej eliminacji. Poszczególne punkty schematu oznaczają kolejno kroki, które należy podjąć by problem luki został rozwiązany.
Czynniki sprzyjające powstaniu luki informacyjnej
[edytuj | edytuj kod]– Ograniczenia percepcyjne odbiorcy i możliwości nadawcy informacji
– wykształcenie, doświadczenie, język nadawcy i odbiorcy informacji,
– zakłócenia zniekształcające informacje
Schemat postępowania w celu eliminacji luki informacyjnej
[edytuj | edytuj kod]1. Zaistnienie deficytu informacji.
2. Określenie okoliczności powstania luki (miejsce i sposób zaistnienia).
3. Oszacowanie przyczyn i późniejszych skutków problemu.
4. Określenie czy tego rodzaju problem miał kiedyś miejsce, jeśli tak to należy przywołać wcześniejsze dokonania w tej kwestii.
5. Opracowanie planu zadań biorącego pod uwagę oczekiwane efekty i drogę ich realizacji.
6. Uzupełnienie brakujących informacji.
7. Weryfikacja efektów podjętych działań.
8. Sformułowanie procedury działań, w celu efektywniejszej reakcji w sytuacji gdy problem powróci[2]..
Metody minimalizacji luki informacyjnej
[edytuj | edytuj kod]– Optymalizacja struktury organizacyjnej,
– usprawnienie procesów biznesowych,
– zastosowanie technologii teleinformatycznych[1]
Rodzaje luki informacyjnej
[edytuj | edytuj kod]1. Luka funkcjonalna – występuje w sytuacji osób narażonych na przeciążenie wiedzą. W szczególności dotyczy ludzi pracujących w zawodach charakteryzujących się koniecznością magazynowania dużej ilości informacji.
2. Luka sytuacyjna – brak w danym miejscu i czasie informacji niezbędnej do podjęcia decyzji w formie możliwej do przyswojenia
3. Luka strukturalna – deficyt informacji spowodowany brakiem działań, w kierunku jej udostępnienia[5].
4. Luka nadziei informacyjnej – występuje w przypadku, kiedy odbiorca dostaje niepełną informację, która nie pozwala mu podjąć oczekiwanych działań, i równocześnie ma nadzieję na jej uzupełnienie w dalszym czasie przed nadawcę;
5. Luka niezgody informacyjnej – kiedy to odbiorca nie zgadza się z częścią bądź też z całością komunikatu i nie wykorzystuje go do podjęcia jakichkolwiek działań decyzyjnych[4].
Cechy luki informacyjnej
[edytuj | edytuj kod]– Jest związana z konkretnym użytkownikiem i jego sposobem działania w celu uzyskania relewantnych dla niego informacji.
– jest zmienna w czasie. Potrzeby informacyjne wraz z biegiem czasu mogą ulec zmianie pod
wpływem zastosowania innej metody lub dostępności innych informacji;
– tylko w wyjątkowych sytuacjach można jednoznacznie określić rodzaj informacji potrzebnych do rozwiązania problemu[6].
Czynniki determinujące lukę informacyjną jako barierę rozwoju społeczeństwa informacyjnego
[edytuj | edytuj kod]– brak umiejętności informacyjnych,
– zjawisko przeciążenia informacyjnego (prowadzące czasem do paraliżu decyzyjnego),
– nadmierne obowiązki informacyjne,
– utrudniony dostęp do informacji publicznej,
– niska jakość informacji[5].
Luka informacyjna a potrzeba informacyjna
[edytuj | edytuj kod]Luka informacyjna jest także elementem kształtowania się potrzeb informacyjnych. Określana jest jako zbiór pożądanych informacji, jednak nieznanych. Dostępnych w różnorodnych od siebie tekstach, powiązanych pewnymi relacjami wynikającymi z modelu informacyjnego użytkownika, dlatego ma charakter subiektywny. Luka L jest wyrażona w dwóch podzespołach:
– podzbiór informacji koniecznych
– podzbiór informacji pożądanych (uzupełniających). Ten rodzaj informacji wiąże się z poniesieniem kosztów, im luka jest większa, tym koszty są wyższe i wzrastają wraz z dążeniem do zwiększenia stopnia jej wypełnienia.
Luka informacyjna bierze udział w kształtowaniu się potrzeb informacyjnych określonych wzorem: <U, Q, M> —> I —s> lu u L
gdzie:
U – użytkownik poszukujący informacji;
Q – zadanie (problem) rozwiązywany przez U;
M – metody, które U zamierza zastosować do rozwiązania Q;
I – informacje potrzebne U do rozwiązania Q przy stosowaniu metod M;
lu – informacje, które U już posiada;
L – informacje potrzebne do rozwiązania Q, a których U jeszcze nie posiada[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Aleksander Jurga , Aspekt luki informacyjnej w mikro i małych przedsiębiorstwach: wstępne wyniki badań pilotażowych, „Ekonomiczne Problemy Usług”, 80, 2011, s. 375-386 .
- ↑ a b c Elżbieta Dymarek , Wpływ selekcji informacji na nukę informacyjną w projekcie, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej”, 59, 2011, s. 51-57 [dostęp 2019-01-10] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-15] .
- ↑ Julia Włodarczyk , Informacja i jej znaczenie dla konsumenta – wybrane aspekty, „Studia Ekonomiczne / Akademia Ekonomiczna w Katowicach”, 36, 2006, s. 241-261 [dostęp 2019-01-10] .
- ↑ a b Józef Ober , Funkcja i rola efektywnej komunikacji w zarządzaniu, „Zeszyty naukowe Politechniki Śląskiej”, 65, 2013, s. 257-266 [dostęp 2019-01-10] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-19] .
- ↑ a b Tomasz Galewski , Społeczna luka informacyjna jako bariera rozwoju społeczeństwa informacyjnego, „Studia Informatica”, 34 (798), 2014, s. 57-67 .
- ↑ a b Wiesław Babik , Zarządzanie informacją we współczesnych systemach informacyjno-wyszukiwawczych – nowe wyzwanie współczesności, „Zagadnienia Informacji Naukowej”, 1, 2000, s. 51-63 [dostęp 2019-01-10] .