Małżynek
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Supergrupa | |||
| (bez rangi) | Alveolata | ||
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Stylonychia | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Stylonychia Ehrenberg, 1830 | |||
| Gatunki | |||
| |||
Małżynek[1] (Stylonychia) – rodzaj orzęsków (Ciliata), pierwotniaków przynależący do rodziny Oxytrichidae[2]. Rodzaj wprowadzony do nomenklatury biologicznej przez Christiana Gottfried'a Ehrenberg'a w 1830 roku[3]. Znane są też nazwy synonimiczne rodzaju, czasami zapisuje się nazwę jako Stylonichia. Gatunkiem typowym ochrzczono Trichoda mytilus[4] (= S. mytilus).
Wielkość komórki powyżej 150 mikrometrów[4]. Ogółem cała komórka jest nieelastyczna, o wydłużonym owalnym kształcie, grzbieto-brzusznie spłaszczona. Błona komórkowa określana jako falista. Na stronie grzbietowej sytuują się dwa rzędy małych rzęsek – z przodu zaś występują długie przednie szczecinki. Również i z tyłu obecne są 3 mocne i widoczne szczecinki (ang. caudal cirri)[4]. Makronukleus podzielony na 2 części. W komórce znajdują się 4 mikronukleusy – łącznie z makrojądrem zawierają 600 razy więcej DNA niż pojedynczy diploidalny mikronukleus[5]. S. pustulata jest często mylony z przedstawicielami Oxytrichia, które wyróżnia m.in.: giętkość komórki[4].
Przedstawiciele rodzaju żyją w ekosystemach słodkowodnych, przesiadając przykładowo na wodorostach. Potrafią dostosować swój rozmiar i kształt ciała do pobierania cząsteczek pokarmu; w obecności dużych ofiar osiągają większe rozmiary ciała, pozwalające skuteczniej polować[6]. Małżynek rozmnaża się za pomocą koniugacji, w podobny sposób, jak czynią to inne orzęski[5] – dwa osobniki wymieniają się materiałem genetycznym[7], wpierw jednak każdy mikronukleus przechodzi mejozę, aby powstały haploidalne jądra[5]. Ze względu na swą powszechność, gatunki z tej jednostki systematycznej są używane w celu badań nad eukariotycznym chromosomem[5].
Badania wykazują, że Stylonychia nie jest monofiletyczna. Do rodzaju należą gatunki[4][2]:
- Stylonychia fissiseta Claparede & Lachmann, 1858
- Stylonychia grandis Hemberger, 1982
- Stylonychia lanceolata Ehrenberg, 1838
- Stylonychia macrostyla Sterki, 1878
- Stylonychia mytilus (O.F. Muller) Ehrenberg, 1830
- Stylonychia notophora Stokes, 1885
- Stylonychia pustulata (O.F. Muller, 1786) Ehrenberg, 1835
- Stylonychia putrina Stokes, 1885
- Stylonychia vorax Stokes, 1885
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ małżynek, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2024-01-24].
- ↑ a b Helmut Berger, Monograph of the Oxytrichidae (Ciliophora, Hypotrichia), 2012, s. 1073-1075, ISBN 978-94-011-4637-1 (ang.).
- ↑ Stylonychia, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2024-02-21] (ang.).
- ↑ a b c d e Stylonychia Morphology, [w:] The World of Protozoa, Rotifera, Nematoda and Oligochaeta [online] [dostęp 2024-02-21] (ang.).
- ↑ a b c d D.M. Prescott, K.G. Murti, C.J. Bostock, Genetic Apparatus of Stylonychia sp., „Nature”, 5400, 242, 1973, s. 576, 597-600, DOI: 10.1038/242576a0 (ang.).
- ↑ Agnieszka Michalska, Wpływ dwóch form morfologicznych Stylonychia mytilus ( typowej i gigantycznej ) na morfologię i liczebność Euplotes daidaleos. [online], Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego (RUJ), 2013 [dostęp 2024-02-22] (pol. • ang.).
- ↑ Micronucleus to Macronucleus: Programmed DNA Rearrangement Processes in Ciliates Are Regulated Epigenetically by Small and Long Noncoding RNA Molecules, [w:] F. Jönsson, Genome Stability, Academic Press, 2016 (ang.).