María Josefa Mujía
 María Josefa Mujía | |
| Pełne imię i nazwisko |
María Josefa Catalina Mujía Estrada |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
poetka |
María Josefa Catalina Mujía Estrada (ur. 25 listopada 1812 w Sucre, zm. 30 lipca 1888 tamże) – niewidoma poetka, uważana za pierwszą pisarkę niepodległego narodu boliwijskiego i przedstawicielkę boliwijskiego romantyzmu.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Maria urodziła się w 25 listopada 1812 r. w Sucre[a]. Jej rodzicami byli Hiszpan Miguel Mujía i pochodząca z Chuquisaca Andrea Estrada. Była najstarsza z sześciorga rodzeństwa[1]. Jej dzieciństwo przypadło na okres walki o niepodległość Boliwii, która rozpoczęła ruch niepodległościowy w 1810 r., a w 1825 r. stała się narodem[2]. Mujía uczyła się różnych języków i dużo czytała m.in. dzieła Pedro Calderóna de la Barca i innych klasyków literatury hiszpańskiej. Po śmierci ojca, w wieku czternastu lat straciła wzrok. Wydarzenia te naznaczyły jej twórczość poetycką, nazywano ją poetiza del dolor i la Alondra del dolor[1][3][4].
María nie wyszła za mąż[5]. Początkowo wiersze spisywał jej brat Augusto, a po jego śmierci bratanek Ricardo Mujía. Przez wiele lat stanowiły tajemnicę rodzeństwa, dopiero ok. 1850 r. Augusto pokazał je przyjacielowi, dzięki któremu utwór La ciega (Ślepa) opublikowała gazeta „Eco de la Opinión”[5][6][7][8]. Kolejne wiersze ukazywały się w różnych gazetach i czasopismach. Wydawały je również publikacje katolickiej jak „El Cruzado”, czy „El Jardincito de María”. Wybrane utwory znalazły się w antologiach Lira americana Ricardo Palmy i w América poética José Domingo Cortésa. W 2009 r. jej twórczość została zebrana w antologii Obra completa dzięki Gustavo Jordánowi Ríosowi, prawnikowi z Potosí, który przez siedem lat zebrał ponad 300 utworów poetki[3][9].
Mujía uważana jest za pierwszą poetkę niepodległego narodu i przedstawicielkę boliwijskiego okresu romantyzmu, który rozwinął się w okresie narodzin i pierwszych lat republiki[2][7][8][10]. W wierszach wyrażała swoją samotność, izolację od świata zewnętrznego, ból po śmierci ojca i cierpienie z powodu licznych zabiegów i operacji, które przeszła próbując odzyskać wzrok. Pogodne tony były wyjątkiem, pojawiły się m.in. w utworze poświęconym Simónowi Bolivarowi[3]. Według Gabriela René Moreno, boliwijskiego historyka i bibliografa, brała udział w ogólnokrajowym konkursie na napis na grobie Bolívara[5][6][8]. Zmarła 30 listopada 1888 r.; pochowana została na cmentarzu w Sucre. Po kilku latach szczątki przeniesiono do wspólnego grobu, bez identyfikacji[4].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Według badaczy twórczości poetki Gustavo Adolfo Otero (Crestomatía boliviana, 1943), Nicolás Fernández Naranjo i Dora Gómez de Fernández (Los géneros literarios, 1967) urodziła się w 1820 r., zob. Raphael Ramirez, María Josefa. Mujer y ciega de esperanza, elRazon, 26 sierpnia 2012.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Dayana Martínez Carrasco, “A la mujer por la palabra”: celebrando a María Josefa Mujía y Julia Elena Fortún [online], Revista La Trini, 13 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-22] (hiszp.).
- ↑ a b Bolivia, poetry of, [w:] Roland Greene, Stephen Cushman (red.), The Princeton Handbook of World Poetries, New Jersey: Princeton University Press, s. 59, ISBN 978-0-691-17152-4 (ang.).
- ↑ a b c Josep M. Barnadas, Biografía [online], Archivo y Biblioteca Nacionales de Bolivia [dostęp 2024-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-09] (hiszp.).
- ↑ a b Javier Badani, La poeta perdida. Los restos de María Josefa Mujía ¿descansan en paz? [online], elRazon, 12 sierpnia 2012 [dostęp 2024-06-23] (hiszp.).
- ↑ a b c Elizabeth Del Socorro Ruano-Ibarra, Viviane De Melo Resende, A sub-representação da autoria de mulheres na bibliografia de disciplinas de ensino superior, „Revista Brasileira de Pós-graduação (RBPG)”, 18, 2 stycznia 2022, s. 21 [dostęp 2024-06-22] (hiszp.).
- ↑ a b Mujía, María Josefa: Poemas [online], Biblioteca Antología, 26 grudnia 2020 [dostęp 2024-06-22] (hiszp.).
- ↑ a b Gabriela Borrelli Azara, María Josefa Mujía, la Ciega, primera poeta boliviana [online], Escaramuza - Libros y café, 27 marca 2019 [dostęp 2024-06-22] (hiszp.).
- ↑ a b c Raphael Ramirez, María Josefa. Mujer y ciega de esperanza [online], laRazon, 26 sierpnia 2012 [dostęp 2024-06-23] (hiszp.).
- ↑ María Josefa Mujía, Gustavo Jordán Ríos, Gabriel René Moreno, Obra completa, Gustavo Jordán Ríos (red.), G. Jordán Rios, 2009, ISBN 978-99954-0-509-0 [dostęp 2024-06-22] (hiszp.).
- ↑ David William Foster, Handbook of Latin American literature, New York: Garland Publishing, 1992, s. 71, ISBN 978-0-8153-0343-5 [dostęp 2024-06-23] (ang.).