Modrogrzbiecik długosterny
| Chiroxiphia linearis[1] | |||
| (Bonaparte, 1838) | |||
.jpg) Samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
modrogrzbiecik długosterny | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Modrogrzbiecik długosterny[4], manakin długosterny[5] (Chiroxiphia linearis) – gatunek małego ptaka z rodziny gorzykowatych (Pipridae). Występuje w Ameryce Centralnej. Jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał francuski zoolog i ornitolog Karol Lucjan Bonaparte w 1838 roku na łamach „Proceedings of the Zoological Society of London”. Autor nadał ptakowi nazwę Pipra linearis. Jako miejsce typowe podał Meksyk[2][6], co później uściślono do Santa Efigenia w stanie Oaxaca w Meksyku[2].
Jest to gatunek monotypowy[7][8][9][10]. Dawniej wyróżniano dwa podgatunki[1][11]:
- Chiroxiphia linearis fastuosa (Lesson, 1842)
- Chiroxiphia linearis linearis (Bonaparte, 1838)
Dokładniejsze badania morfologiczne (Kirwan, 2011) wykazały jednak, że nie ma między tymi populacjami różnic na tyle dużych, by uznać je za osobne podgatunki, a ponadto brak jest bariery geograficznej pomiędzy nimi, tak więc lepiej traktować ten gatunek jako monotypowy[12].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Chiroxiphia: gr. χειρ kheir, χειρος kheiros „ręka”; ξιφος xiphos „miecz”[13].
- linearis: łac. linearis – od łac. linea „linia, nić lniana”[14].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Modrogrzbiecik długosterny jest małym ptakiem o silnym dymorfizmie płciowym. Jest bardzo podobny do modrogrzbiecika ostrosternego. Samce są w większości czarne z czerwoną czapeczką na szczycie głowy, jasnoniebieskim grzbietem i pokrywami. Ogon czarny z dwoma środkowymi sterówkami wąskimi, niesymetrycznymi i znacznie wydłużonymi. Dziób krótki, lekko zakrzywiony, czarny. Samica jest oliwkowa z jaśniejszymi dolnymi częściami ciała, w okolicach brzucha i pokryw podogonowych przechodzącymi w kolor oliwkowobiaławy. Dziób szaro-oliwkowy. Nogi żółto-pomarańczowe. Ogon prosty, ciemniejszy, z dwoma środkowymi sterówkami wydłużonymi. Młode osobniki podobne do samic, z nieco jaśniejszymi piórami na brzuchu[7].
| Samiec | Samica | |
|---|---|---|
| Masa ciała (g) | 16–18 | 20–23 |
| Długość skrzydła (mm) | 67–74 | 68–72 |
| Długość dzioba (mm) | 10,56–12,43 | 11,47–12,44 |
| Długość skoku (mm) | 17,78–19,67 | 15,91–18,36 |
| Długość ogona (mm) | 27–35 | 30,5–36 |
| Długość wydłużonych sterówek (mm) | 100–150 | 20–30 |
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) modrogrzbiecika długosternego według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 282 tys. km². Dolna granica występowania określana jest na poziomie morza, a górna na 1500 m n.p.m.[7][15][11] Występuje wzdłuż zachodnich wybrzeży południowego Meksyku, Gwatemali, Salwadoru, Hondurasu, Nikaragui i północnej Kostaryki[7].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Modrogrzbiecik długosterny występuje w lasach z gęstym podszytem od wilgotnych lasów tropikalnych do suchych, a także w górskich lasach mglistych. Preferuje stanowiska z obfitą roślinnością gruntową np. w pobliżu namorzynów. Dieta tego gatunku składa się głównie owoców z małych drzew i krzewów, które podejmuje także w locie. Stwierdzono zjadanie łącznie 42 gatunków owoców. Dieta uzupełniana jest owadami[7]. Długość pokolenia jest określana na 4,4 roku[15].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Okres lęgowy prawdopodobnie trwa od lutego do września, chociaż są podejrzenia, że jak u analogicznych gatunków może trwać cały rok. Gniazda w formie niewielkiego kielicha zbudowane są ze strzępek grzybów, włókien roślin, pokruszonych liści, mchu i czasami pasków kory i traw. Wewnętrzna część składa się głównie ze strzępek grzybów i kawałków liści. Około jednej trzeciej gniazd ma z zewnątrz przyczepione liście, które zwisają w dół. Wymiary gniazda: średnica wewnętrzna 4,3–6 cm, głębokość wewnętrzna 1,5–3 cm. Gniazda umieszczane są na niewielkich drzewach w rozwidleniach gałązek, w takim miejscu gdzie są dobrze ukryte. W lęgu zazwyczaj 2 jaja o wymiarach 22,1×16,1 mm i masie 2,5–3,25 g, koloru beżowobrązowego z czekoladowobrązowymi plamami. Gatunek ten charakteryzuje się bardzo niskim sukcesem lęgowym od 6 do 22%[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN modrogrzbiecik długosterny jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). W 2008 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na więcej niż 50 tys., a mniej niż 500 tys. osobników. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Chiroxiphia linearis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2024-02-17] (ang.).
- ↑ a b c d e f Denis Lepage: Long-tailed Manakin Chiroxiphia linearis (Bonaparte, CLJL 1838). Avibase. [dostęp 2024-02-18]. (ang.).
- ↑ a b Chiroxiphia linearis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Ilicurini Prum, 1992 (wersja: 2023-12-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-06].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 234, 1999.
- ↑ K.L. Bonaparte, Description of new or interesting Birds from South America and Mexico, „Proceedings of the Zoological Society of London”, 1837 cz. 5 (59), [1837], s. 113 (ang. • łac.).
- ↑ a b c d e f g Kanaksi, A., C. Stuligross, J. I. Pareja & W. Tori: Long-tailed Manakin Chiroxiphia linearis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.2) Cotingas, manakins, tityras, becards. [dostęp 2024-02-17]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, PIPRIDAE Rafinesque 1815, Wersja 13.003 (2021-11-04) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2024-02-17] (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8 [online], grudzień 2023 [dostęp 2024-02-06].
- ↑ a b Handbook of the Birds of the World. J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie (red.). T. 9: Cotingas to Pipits And Wagtails. Barcelona: Lynx Edicions, 2004, s. 152. ISBN 84-87334-69-5. (ang.).
- ↑ a b Guy M. Kirwan. External characters suggest that Long-tailed Manakin Chiroxiphia linearis is monotypic. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 131 (2), s. 76–80, 2011. (ang.).
- ↑ Chiroxiphia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-02-10] (ang.).
- ↑ linearis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-02-17] (ang.).
- ↑ a b Long-tailed Manakin Chiroxiphia linearis. BirdLife International, 2023. [dostęp 2024-02-18]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].