Moiety

Moiety – połowa plemienia; termin w etnologii oznaczający jedną z dwóch uzupełniających się grup w organizacji plemiennej życia społecznego, religijnego i politycznego.

Geneza

Koncepcję podziału plemion na dwie połowy zaproponowali w 1889 roku R. Fison i A.W. Howitt, którą następnie poparł Edward Burnet Tylor. Do literatury została wprowadzona przez H. Lowiego w 1920 który ją także sprecyzował jako jedną z połów plemienia. Koncepcja moietów wyprowadzała dualistyczny model ustroju społecznego z dwóch rodów które tworzyły rudymentarne plemię i wymieniały się wzajemnie kobietami (bezpośrednia wymiana małżeńska). Podział ten mógł się zacierać w miarę wzrostu demograficznego lecz często mógł pozostawać w wyżej wymienionej formie. H. Rivers wywodził tę organizację z fuzji dwóch plemion która doprowadziła do wzajemnej koegzystencji. Dualistyczny system spełnia ważne funkcje w życiu społecznym i religijnym grupy pod warunkiem spełniania zasady wzajemności, choć nie wykluczona jest także ceremonialna wrogość (stosunki zaczepne) jak na przykładach w rytuałach inicjacji czy pogrzebowych, a także w gospodarce. Moiety niejednokrotnie mają związek z ideologią i wierzeniami jako odwzorowanie budowy kosmosu. Występują one bardzo często w społeczeństwach o matrylinearnym systemie pokrewieństwa co można tłumaczyć ich związkiem z pierwotnymi formami ustroju społecznego. Dualistyczny system moiet jest także widoczny w społeczeństwach o podwójnym systemie pokrewienstwa.

Występowanie

Przykładem społeczeństwa o organizacji dwoistej są kalifornijscy Indianie z plemienia Miwoków. System moiet występuje także u południowo-amerykańskich Indian z grupy Ge: Szerente, Kaingang czy Apinayé.

Bibliografia

Kaj Birket-Smith: Ścieżki kultury. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974.
Alfred Kroeber: Istota kultury. Warszawa: PWN, 1973.
Słownik etnologiczny:terminy ogólne. Poznań: PWN, 1987.

Bibliografia obca

Ronald L. Olson, Clan and Moiety in North America, University of California Publications in American Archeology and Ethnology, University of California Press, Berkeley, t. XXXIII, 1934.
William Duncan Strong, An Analysis of Southwest Society, American Anthropologist, American Anthropologist Assocation, Waszyngton, t. XXIX, 1927.