Mokkan

Mokkan (jap. 木簡) – japońskie tabliczki drewniane, najczęściej podłużne, liczące przeciętnie 20–30 cm długości, zawierające różnej treści napisy wykonane tuszem.

Terminu mokkan używa się tradycyjnie w odniesieniu do tabliczek datowanych na okres od VII do XII wieku, ale liczne podobne znaleziska pochodzą także z czasów późniejszych (do okresu Edo włącznie).

Zawartość i znaczenie

Mokkany stanowiły jedno ze zwykłych narzędzi pracy ówczesnych urzędników i były tanim, wygodnym, powszechnie dostępnym zastępnikiem drogiego i rzadkiego papieru. W razie potrzeby tusz można było zestrugać, a tabliczek użyć ponownie.

Treść napisów jest bardzo różnorodna, ale najczęściej dotyczą one danin i podatków przesyłanych z prowincji do kolejnych stolic Japonii oraz do urzędów prowincjonalnych (nazwa towaru, ilość, nazwisko nadawcy, miejscowość). Oprócz takich listów przewozowych są również drobne dokumenty i notatki służbowe, zapiski codzienne związane z funkcjonowaniem rezydencji arystokratów, komunikaty, meldunki, wezwania, polecenia, prosta korespondencja. Zdarzają się ponadto mokkany zawierające ćwiczenia kaligraficzne, formuły magiczne i wróżebne, wiersze lub ich fragmenty, a nawet rysunki.

Mokkany przekazują informacje na temat życia materialnego i organizacji politycznej ówczesnej Japonii. Odnosząc się do spraw dnia codziennego, rzucają jednocześnie światło na kwestie geografii, administracji, systemu podatkowego itp. Zawierają bardzo często toponimy, nazwy towarów i produktów, imiona i nazwiska urzędników czy robotników, niekiedy także określenia rang i tytułów.

Tabliczki te są niezmiernie ważnym źródłem badawczym dla historyków i archeologów. Ich odkrycie i odszyfrowanie zmienia czasami diametralnie współczesną wiedzę na temat wczesnych dziejów cesarstwa. Jak ujęła to amerykańska badaczka historii Japonii Joan R. Piggott:

Krótka informacja pozostawiona na kawałku drewna wprowadza niekiedy całkowicie nowe spojrzenie na dotąd przyjmowane interpretacje historyków lub też stawia przed nimi intrygujące wyzwania^[1].

W przeciwieństwie do większości dokumentów spisanych na papierze nie miały być one oficjalną relacją najważniejszych zdarzeń, nie ulegały więc wielokrotnym redakcjom, przepisywaniu i kopiowaniu w ciągu stuleci. Stąd też ich ogromna wartość naukowa jako zabytków oryginalnych.

Mokkany stanowią także obiekt zainteresowania językoznawców specjalizujących się w najstarszych etapach rozwoju języka japońskiego.

Ważniejsze znaleziska

Najstarsze odkryte mokkany pochodzą z pierwszej połowy VII wieku. Ich ogólna liczba przekracza 160 tysięcy, a pochodzą one z ok. 250 stanowisk archeologicznych w Japonii (dane z lat dziewięćdziesiątych). Do najważniejszych znalezisk zaliczyć można:

odkrycie pierwszych mokkanów w 1928 roku w prefekturze Mie oraz w 1930 roku w zamku Akita
pierwsze znaczących rozmiarów znalezisko, wykopane w roku 1961 na terenie pałacu cesarskiego w Heijō-kyō (Nara)
odkrycie ok. 35 tysięcy mokkanów z lat 711-716, dokonane w 1988 roku w dawnej rezydencji księcia Nagayi (Nagaya-ō 長屋王, 684-729) przy Drugiej Alei (Nijō ōji 二条大路) w Narze, które liczebnie o rząd wielkości przekroczyło wszelkie poprzednie^[2]
znalezienie dotychczas najstarszych mokkanów, datowanych na początek i pierwszą połowę VII wieku, w roku 1990 w mieście Sakurai (prefektura Nara)

Zobacz też

Przypisy

↑ Joan R. Piggott, Mokkan – wooden documents from the Nara period, s. 452: „A small piece of information left behind on a wooden slip has sometimes provided an entirely new perspective, or posed puzzling challenges, to previously accepted historical interpretations.”
↑ Na temat tego znaleziska zob. m.in.: Maciej Kanert, Starożytna Japonia: miejsca, ludzie, historia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006, s. 33-34, 41-45. ISBN 83-233-2152-3.

Bibliografia

Jolanta Tubielewicz, Problemy interpretacji kinsekibun, [w:] Japonica, nr 3/1994, s. 11-22.
Jolanta Tubielewicz, Problemy epigrafiki japońskiej, [w:] Japonica, nr 4/1995, s. 11-16.
Jolanta Tubielewicz, Kultura Japonii. Słownik, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1996, s. 206. ISBN 83-02-06378-9.
Joan R. Piggott, Mokkan – wooden documents from the Nara period, [w:] Monumenta Nipponica. Studies in Japanese Culture, nr 45:4/1990, s. 449-470.

Linki zewnętrzne

Baza danych mokkanów (jap.)

[1] Joan R. Piggott, Mokkan – wooden documents from the Nara period, s. 452: „A small piece of information left behind on a wooden slip has sometimes provided an entirely new perspective, or posed puzzling challenges, to previously accepted historical interpretations.”

[2] Na temat tego znaleziska zob. m.in.: Maciej Kanert, Starożytna Japonia: miejsca, ludzie, historia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006, s. 33-34, 41-45. ISBN 83-233-2152-3.

[1]

[2]