Monareczka czarnobroda
| Symposiachrus boanensis[1] | |||
| (van Bemmel, 1939) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
monareczka czarnobroda | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Monareczka czarnobroda[4], monarka czarnobroda[5] (Symposiachrus boanensis) – gatunek małego ptaka z rodziny monarek (Monarchidae). Jest endemitem Indonezji. Występuje na wyspie Boano w południowej części archipelagu Moluków. Jej naturalne środowisko to subtropikalne lub tropikalne wilgotne lasy nizinne oraz subtropikalne lub tropikalne wilgotne zarośla. Ze względu na wyjątkowo małą populację i utratę siedlisk IUCN klasyfikuje ją jako gatunek krytycznie zagrożony.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten został opisany w 1939 roku jako podgatunek monareczki okularowej[2], a następnie sklasyfikowany jako odrębny gatunek w rodzaju Monarcha, aż do przeniesienia do Symposiachrus w 2009 roku[6].
Nie wyróżnia się podgatunków[7][8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Mierzy 16 cm długości. Jest to efektownie wzorzysta monarka. Z wierzchu czarna, w tym po bokach głowy, z niewielką białą plamką lub pręgą na czole i białymi zewnętrznymi piórami ogona. Podbródek czarny, reszta spodu ciała biała, w tym policzki. Podobny gatunek – muszarka molucka (Myiagra galeata) – nie ma czarnego podbródka i białego ogona[9]. Brak dymorfizmu płciowego[8]. Młode osobniki są szare z szarym spodem[10]. Głos to wyraźne tjuuu-tjuuu, po którym natychmiast następuje miękki, brzęczący trel, który zanika po około 6 sekundach[9].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten jest ograniczony do wyspy Boano, położonej na północny zachód od wyspy Seram, w południowych Molukach, w Indonezji, gdzie wydaje się zajmować bardzo ograniczony obszar (prawdopodobnie nie więcej niż 20% górzystej części wyspy). Zasięg występowania gatunku to 14 km²[9]. Pierwotnie znany tylko z jednego okazu zebranego w nieokreślonym miejscu w 1918 roku, został ponownie odkryty w 1991 roku w podgórskim wąwozie Gunung Tahan. Obserwacje w tym samym miejscu w 1994 roku doprowadziły do oszacowania liczby ptaków na 5–10 osobników na 5-hektarowym skrawku lasu. Na podstawie zasięgu dogodnego siedliska oszacowano całkowitą populację na 100–200 osobników (Moeliker i Heij 1995). Pierwsze odnotowanie od 1994 roku miało miejsce w 2011 roku, kiedy to widziano co najmniej 12 osobników i zasłyszano około 20 kolejnych na obszarze lasu wtórnego, gdzie żadnego nie widziano podczas wyprawy w 1994 roku (Eaton 2011), a w kolejnych latach pojawiło się kilka doniesień dotyczących występowania tego gatunku[8][9].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Monareczka czarnobroda jest prawdopodobnie gatunkiem osiadłym i przypuszcza się, że ogranicza się do wyższych części wyspy (ok. 150–700 m[9] lub 150–500 m[3]), chociaż ostatnie obserwacje pochodzą z gęstego wtórnego lasu półzimozielonego, obejmującego drzewa o wysokości do 20 m, w wąwozie między 150 a 200 m. Żerowanie odnotowano nisko (zwykle poniżej 2 m) w zaroślach składających się głównie z Ficus i Coffea spp. oraz zaroślach bambusów (Dendrocalamus spp.)[9]. Żeruje pojedynczo, w parach, małych grupach (być może rodzinnych) lub mieszanych stadach z innymi gatunkami ptaków[10].
Żołądek jednego osobnika zawierał pluskwiaki różnoskrzydłe, chrząszcze (Coleoptera) i larwy małych bezkręgowców[8].
Brak informacji o rozrodzie; ptaki w upierzeniu młodocianym obserwowano w październiku[8].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) gatunek został zaliczony do kategorii CR (ang. critically endangered – krytycznie zagrożony). Populację szacuje się na 100–200 osobników, co w przybliżeniu odpowiada 70–130 dojrzałym osobnikom. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za malejący[3][9].
Utrata lasów doprowadziła do zniszczenia ekologii wyspy Boano. Ciągła ingerencja najprawdopodobniej wpływa na umiarkowany i ciągły spadek liczebności. Chociaż uważa się, że niedawna wycinka nieodwracalnie wpłynęła na ekosystem wyspy, pozostały płaty lasu na dnie doliny, w których wciąż żyje ta monareczka. Jednak niezwykle niska szacowana wielkość populacji i łatwość, z jaką las w jedynym znanym miejscu występowania może zostać wycięty lub spalony, czyni ją bardzo narażoną na wyginięcie[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Symposiachrus boanensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f D. Lepage: Black-chinned Monarch Symposiachrus boanensis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-07-26]. (ang.).
- ↑ a b c Symposiachrus boanensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Monarchidae Bonaparte, 1854 – monarki – Monarchs (wersja: 2022-08-28). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-31].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 332, 1999.
- ↑ IOC Bird List v2.0. 2009. [dostęp 2016-10-28]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-07-26]. (ang.).
- ↑ a b c d e Peter Clement, Christopher J. Sharpe, Black-chinned Monarch (Symposiachrus boanensis), version 1.0, [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana), 2020, DOI: 10.2173/bow.blcmon1.01 [dostęp 2023-07-24] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Species factsheet: Symposiachrus boanensis [online], BirdLife International [dostęp 2023-07-22].
- ↑ a b Black-chinned Monarch, [w:] eBird [online], Cornell Lab of Ornithology [dostęp 2023-07-24] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia monareczki czarnobrodej. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).