Przejdź do zawartości

Monorym

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Monorymwiersz, w którym w każdym wersie powtarza się ten sam rym[1].

Monorym był szeroko wykorzystywany w poezji średniowiecznego Wschodu (jest wykorzystywany w niektórych układach stroficznych wschodniej poezji, np. gazeli) i w szeregu europejskich średniowiecznych tradycji poetyckich (np. w walijskiej). Stosunkowo krótkie monorymy można znaleźć w poezji narodowej, w tym w rosyjskiej. Jak wskazuje Michaił Gasparow, najwcześniejszym sposobem regularnego użycia rymu, a zatem, z pojawieniem się bardziej złożonych schematów, „monorymy stały się rzadkością i używanie ich zwykle było motywowane treścią wersów”[2]. W rosyjskiej tradycji literackiej monorymy pisali Aleksandr Sumarokow, Afanasij Fiet, Aleksiej Apuchtin, Fiodor Sołogub, Nikołaj Asiejew, Władimir Wysocki[3] i inni.

Przykłady

[edytuj | edytuj kod]

Wiersz Friedricha Rückerta w przekładzie Afanasija Fieta:

 

* * *

И улыбки и угрозы
Мне твои – все образ розы;
Улыбнёшься ли сквозь слёзы,
Ранний цвет я вижу розы,
А пойдут твои угрозы,
Вспомню розы я занозы;
И улыбки и угрозы
Мне твои – все образ розы.

пер. 1865

Transkrypcja:

* * *

I ułybki i ugrozy
Mnie twoi – wsie obraz rozy;
Ułybnioszsia li skwoź slozy,
Rannij cwiet ja wiżu rozy,
A pojdut twoi ugrozy,
Wspomniu rozy ja zanozy;
I ułybki i ugrozy
Mnie twoi – wsie obraz rozy.

pier. 1865

Monorymiczny fragment poematu dla dzieci „Telefon” Kornieja Czukowskiego:

 

А недавно две газели
Позвонили и запели:
— Неужели, в самом деле,
Все сгорели карусели?..

Transkrypcja:


A niedawno dwie gazieli
Pozwonili i zapieli:
— Nieużeli, w samom diele,
Wsie sgorieli karusieli?..

Przykład z rosyjskiej poezji ludowej:

 

Как на тоненький ледок
Выпадал белый снежок,
Выпадал белый снежок,
Ехал Ванюшка дружок.

Transkrypcja:

Kak na tonienykij ledok
Wypadał biełyj snieżok,
Wypadał biełyj snieżok,
Jechał Waniuszka drużok.

Znanym przykładem wiersza opartego na monorymie jest też utwór z gatunku poezji nonsensownej Akond ze Skwak Edwarda Leara, przełożony przez Andrzeja Nowickiego[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Monorym. Słownik języka polskiego.
  2. М. Л. Гаспаров. Монорим // Гаспаров М. Л. Русские стихи 1890-х – 1925-го годов в комментариях. – М.: Высшая школа, 1993. – С. 152.
  3. Игорь Сухих. На разрыв аорты (1960—1980. Песни-баллады В. Высоцкого) // «Звезда», 2003, № 10.
  4. Edward Lear, Dong co ma świecący nos i inne wierszyki, tłum. z ang. A. Nowicki, Warszawa 1973.