Nadwodnik okółkowy

Nadwodnik okółkowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	nadwodnikowate
Rodzaj	nadwodnik
Gatunek	nadwodnik okółkowy
	Nazwa systematyczna
	Elatine alsinastrum L.; Sp. Pl. 1: 368. 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nadwodnik okółkowy (Elatine alsinastrum) – gatunek rośliny z rodziny nadwodnikowatych (Elatinaceae Dumort.).

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje na rozproszonych stanowiskach w środkowej, południowej i wschodniej Europie, w zachodniej Azji i północnej Afryce. W Polsce po 1980 r. potwierdzono 12 stanowisk, zlokalizowanych na Pojezierzu Myśliborskim, Równinie Gorzowskiej, Pojezierzu Gnieźnieńskim i w dolinach Sanu, Wisły i Nidy^[4].

Morfologia

Łodyga: 3–5 mm grubości, dęta, naga, do 100 cm wysokości.
Liście: Siedzące. U formy lądowej 8–16 liści w okółku, jajowatych lub podługowato lancetowatych; u formy wodnej 3 liście w okółku, równowąskolancetowate^[4].
Kwiaty: Drobne, zielonobiałe, czterokrotne.
Owoc: Kulista torebka. Nasiona długie, cylindryczne, lekko zagięte.

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od lipca do września. Nasiona rozsiewane są przez ptaki^[5]. Liczba chromosomów 2n=40. Rośnie na mulistej glebie na brzegach stawów i kałuż.

Zagrożenia i ochrona

Od 2014 roku roślina jest objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową^[6]. W latach 2004–2014 gatunek znajdował się pod ochroną ścisłą^[7]. Zamieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) jako gatunek wymierający (kategoria E)^[8]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię EN (zagrożony)^[9]. Umieszczony także w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2001) jako gatunek narażony na wymarcie (kategoria VU). W wydaniu z 2014 roku otrzymał kategorię EN (zagrożony)^[10]. Źródłem zagrożenia jest zanieczyszczenie wód oraz zanikanie siedlisk^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-18] (ang.).
↑ Elatine alsinastrum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b A. Popiela: Nadwodnik okółkowy. W: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: 2001, s. 250-252. ISBN 83-85444-85-8.
↑ ^a ^b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 45, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-18] (ang.).

[iucn-3] Elatine alsinastrum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[CZK-4] A. Popiela: Nadwodnik okółkowy. W: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: 2001, s. 250-252. ISBN 83-85444-85-8.

[mirkowa-5] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 45, seria: Flora Polski. ISBN 83-7073-444-8.

[rozp2014-6] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

[rozp2004-7] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).

[redlist-8] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[10] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]