Nawałnik popielaty
| Hydrobates furcatus[1] | |||
| (J.F. Gmelin, 1789) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
nawałnik popielaty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Nawałnik popielaty[3] (Hydrobates furcatus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny nawałników (Hydrobatidae). Jego zasięg występowania obejmuje północną część Oceanu Spokojnego. Nie jest zagrożony.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek opisany po raz pierwszy przez Johanna Friedricha Gmelina pod nazwą Procellaria furcata; opis ukazał się w 1789 roku w 2. części 1. tomu 13. edycji Systema Naturae[4]. W 1811 roku Peter Simon Pallas zmienił nazwę naukową na P. orientalis, natomiast John Gould umieścił ten gatunek w rodzaju Thalassidroma (obecnie niewyróżnianym). Do rodzaju Oceanodroma przypisał nawałnika popielatego Charles-Lucien Bonaparte w 1856 roku[5]. Według najnowszych badań wszystkie gatunki nawałników należą do rodzaju Hydrobates[6][7]. Obecnie wyróżniane są 2 podgatunki[8][9]:
- H. f. furcatus (J.F. Gmelin, 1789) – występuje na północnych Wyspach Kurylskich, na Wyspach Komandorskich oraz Aleutach,
- H. f. plumbeus (Peale, 1848) – spotykany na obszarze od Alaski do północnej Kalifornii.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała wynosi około 20,3 cm, w tym dzioba 1,9 cm i ogona 9,5 cm. Skrzydło mierzy 15,2 cm, a skok ok. 2,2 cm[10]. Cechą charakterystyczną tego nawałnika jest nieznacznie rozwidlony ogon. Głowa szarawa lub brudnobiała, z wierzchu ciemnoszara, czoło i okolice oczu brązowawe. Dziób jednolicie czarny. Pierś, kuper, grzbiet i pokrywy nadogonowe szare. Sterówki szarawe z jaśniejszymi stosinami, podobnie jak i lotki. Lotki II-rzędowe posiadają białe obrzeżenia na zakończeniu. Wierzchnie pokrywy skrzydłowe z białymi obrzeżeniami, z wyjątkiem tych na krawędzi skrzydła. Nogi brązowe.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Występuje w północnej części Oceanu Spokojnego. Całkowity zasięg występowania wynosi około 22,4 mln km². Większość tego zasięgu to otwarty ocean, na którym przebywa poza okresem lęgowym. Stanowiska lęgowe położone są na morskich wyspach wzdłuż wybrzeży Ameryki Północnej i północno-wschodniej Azji – od Kalifornii na wschodzie po Alaskę na północy i Kuryle na zachodzie[11].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Gniazduje w suchych i osłoniętych miejscach – w opuszczonych norach maskonurów, pod kępami roślinności, w szczelinach skalnych i lawowych, pod kłodami czy między korzeniami drzew. Tam, gdzie gleba jest wystarczająco miękka, nawałniki popielate czasami same wykopują norę gniazdową za pomocą dzioba i stóp. Gniazda są minimalistyczne, czasami zbudowane z traw, turzyc lub innych roślin, ale większość par nie buduje gniazda, a jaja składane są bezpośrednio na podłożu[12]. Samica składa tylko jedno jajo, całkowicie białe z wyjątkiem nieznacznie szaro plamkowanego szerszego końca[13]. W inkubacji biorą udział oba ptaki z pary, nie jest znany dokładny jej czas. Wśród 79 złożonych w 2005 roku na wyspie Kasatochi jaj wykluło się 88,6%, a opierzenia dożyło 58,2% piskląt. W trakcie podobnych badań w 2006 roku, mających miejsce na tej samej wyspie, spośród 103 jaj wykluło się 91,3%, a przeżywalność piskląt wyniosła 88,9%. Masa opierzonego pisklęcia wynosiła średnio około 80 gramów. Młode karmione były skorupiakami (głównie z rodziny Lysianassidae, dużą część stanowiły także Neocalanus cristatus – Calanoida), rybami oraz mięczakami; zdarzyły się przypadki przynoszenia pisklętom kawałków plastiku. U badanych piskląt skok mierzył przy wykluciu około 5 cm i rósł dopóki młode nie osiągnęło wieku 30 dni. Do śmiertelności piskląt przyczyniać się może pasożytnictwo grzybinków (Leiodidae)[14].
Status
[edytuj | edytuj kod]IUCN uznaje nawałnika popielatego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji w 2004 roku szacowano na ponad 6 milionów osobników, czyli ponad 4 miliony osobników dorosłych. Organizacja Partners in Flight w 2019 roku oceniała trend liczebności populacji jako wzrostowy; ptak zrekolonizował kilka wysp po tym, jak wytępiono na nich introdukowane drapieżniki[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Oceanodroma furcata, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-02-22] (ang.).
- ↑ a b Hydrobates furcatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Hydrobatidae Mathews, 1912-13 (1865) – nawałniki - Northern Storm-petrels (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-25].
- ↑ J.F. Gmelin, Systema Naturae, wyd. 13, t. 1 cz.2, 1789, s. 561 (łac.).
- ↑ Section PROCELLARIAE. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 16, 1864.
- ↑ John Penhallurick & Michael Wink. Analysis of the taxonomy and nomenclature of the Procellariiformes based on complete nucleotide sequences of the mitochondrial cytochrome b gene. „Emu”. 104 (2), s. 125–147, 2004.
- ↑ E.C. Dickinson (Editor), J.V. Remsen Jr.: The Howard and Moore Complete Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Eastbourne: Aves Press, 2013. ISBN 978-0-9568611-0-8. (ang.).
- ↑ Carboneras, C., Jutglar, F. & Kirwan, G.M.: Fork-tailed Storm-petrel (Hydrobates furcatus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-02-24].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-17]. (ang.).
- ↑ Spencer Fullerton Baird: Birds. Waszyngton: 1858, s. 829.
- ↑ Species factsheet: Hydrobates furcatus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-09-17]. (ang.).
- ↑ Fork-tailed Storm-Petrel Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-09-17]. (ang.).
- ↑ T. Gilbert Pearson: Birds of America. T. 1. 1923, s. 86.
- ↑ Brie A. Drummond & Marty L. Leonard. Breeding biology of the Fork-tailed Storm-petrel Oceanodroma furcata on Kasatochi island, Aleutian Islands, Alaska. „Marine Ornithology”. 37. s. 165–273.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).