Nena Stachurska
 Portret Neny Stachurskiej autorstwa S. I. Witkiewicza (1928) | |
| Imię i nazwisko |
Jadwiga Stachurska |
|---|---|
| Data urodzenia |
1905 |
| Data i miejsce śmierci |
21 listopada 1945 |
| Przyczyna śmierci | |
| Partner |
Stanisław Ignacy Witkiewicz (1928-1935) |
Nena Stachurska, właśc. Jadwiga Stachurska (ur. 1905, zm. 21 listopada 1945 w Zakopanem[1]) – muza i kochanka Witkacego, aktorka Towarzystwa Teatralnego w Zakopanem.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Nena Stachurska zamieszkała w Zakopanem wraz z matką Heleną Stachurską[2] (zm. 1951)[3] i starszą siostrą – Modestą „Mią”[2] (zm. 1981)[3] w 1913 roku. Wówczas po pierwszy spotkała Witkacego w domu Ireny Solskiej, gdzie matka Neny opiekowała się jej córką[2] – Anną Sosnowską. W późniejszym okresie Stachurska widywała artystę w Towarzystwie Teatralnym, gdzie wraz z siostrą były zaangażowane w działalność w sekcji teatru naturalistycznego[4] oraz pracowała jako sprzedawczyni w księgarni przy ul. Krupówki 51 w Zakopanem[5], należącej do jej szwagra – Tadeusza Zwolińskiego – autora przewodników, kartografa i speleologa[4].
Początkowo związana była z Janem Leszczyńskim[2]. Z Witkacym nawiązała bliższy kontakt we wrześniu 1928, kiedy sporządził on pierwszy portret Stachurskiej. Mniej więcej w tym okresie została partnerką Witkacego – artysta odwiedzał z nią przyjaciół, jeździł na nartach, chodził po górach, odbywał wycieczki samochodowe na terenie Podtatrza oraz odwiedzał jej matkę i siostrę[4]. W 1929 Stachurska wysłała wspólnie z Witkacym list do Edmunda Strążyskiego, podpisany: „Staś – Zośka, Nena – księgarnia, zaręczeni”, ogłaszając swoje narzeczeństwo[4][6]. Para była w nieformalnym związku do 1935, kiedy Stachurska porzuciła artystę ze względu na jego liczne romanse oraz fascynację Czesławą Okińską. Wyjechała wówczas do Warszawy, gdzie związała się z innym mężczyzną. Podczas II wojny światowej wróciła do Zakopanego, gdzie zmarła na gruźlicę[4].
Portrety[edytuj | edytuj kod]
Przypuszcza się, że Witkiewicz umieścił Stachurską na ponad setce portretów. Katalog Dzieł Malarskich Witkiewicza wymienia ich 88[4]. Portrety Stachurskiej według stwierdzenia artysty należały do „istotnych”, czyli tworzonych z wewnętrznej potrzeby i pogłębionych psychologicznie[7]. Portrety Stachurskiej powstawały w latach 1928–1931[7]. Znajdują się w zbiorach Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Muzeum Narodowym w Krakowie, Muzeum Narodowym Poznaniu oraz w Muzeum Tatrzańskim im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem[8].
Wiele portretów miało bardzo detaliczne notatki na temat typu portretu, jak i co jadł, pił czy palił oraz czy zażywał jakiekolwiek inne środki, które mogły wpłynąć na realizowane dzieło[9][10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Małgorzata Czyńska, Kobiety Witkacego. Metafizyczny harem, Kraków 2016, s. 159.
- ↑ a b c d Stanisław Ignacy Witkiewicz – Portret Neny Stachurskiej [online], polswissart.pl [dostęp 2023-09-01].
- ↑ a b Cmentarze Parafii Najświętszej Rodziny w Zakopanem [online], zakopane-parafia.grobonet.com [dostęp 2023-12-11].
- ↑ a b c d e f Maciej Pinkwart, Witkacy w Tatrach [online], pinkwart.pl [dostęp 2023-09-01].
- ↑ Stanisław Ignacy Witkiewicz Witkacy | Portret Neny Stachurskiej, 1930 [online], Desa Unicum [dostęp 2023-09-01] (pol.).
- ↑ Dorota Niedziałkowska, Z Neną w piekle, „Witkacy!” (6–7), issuu.com, 19 listopada 2019 [dostęp 2023-09-01] (ang.).
- ↑ a b Muzeum Tatrzańskie – „Witkacy na wakacjach. Wystawa z kolekcji Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem” [online], Muzeum Tatrzańskie [dostęp 2023-09-01].
- ↑ Witkacy > Galeria [online], witkacy.hg.pl [dostęp 2023-09-01].
- ↑ Alicja Francikowska: Firma portretowa S. I. Witkiewicz. 21 paź 2018. [dostęp 2022-11-22]. (pol.).
- ↑ Katarzyna Grabowska: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Pastelowe portrety Firmy Portretowej „S.I. Witkiewicz”. [dostęp 2021-11-26]. (pol.).