Nikodem Kowalski
| Kraj działania |
Polska |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
3 sierpnia 1841 |
| Data i miejsce śmierci |
19 stycznia 1925 |
| Proboszcz | |
| Okres sprawowania |
1892–1904 |
| Wyznanie |
katolicyzm |
| Kościół |
rzymskokatolicki |
| Odznaczenia | |
| |
Nikodem Stefan Kowalski (ur. 3 sierpnia 1841 w Barłożnie, zm. 19 stycznia 1925 w Kazanicach[1]) – duchowny rzymskokatolicki, proboszcz parafii w Czarżu, parafii pw. św. Mikołaja w Zwiniarzu w latach 1892–1904 oraz parafii w Kazanicach, działacz patriotyczny, uczestnik strajku szkolnego w latach 1906–1907, represjonowany w czasach pruskich.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Szkoła i wykształcenie
Ks. Nikodem Stefan Kowalski zdał maturę w 1867[2]. Następnie odbył studia w Seminarium Duchownym w Pelplinie[3]. Święcenia kapłańskie otrzymał 25 lipca 1871 roku[2].
Działalność
Ks. Kowalski pełnił funkcję wikariusza w Lisewie i Subkowach[4]. W okresie kulturkampfu rząd pruski uznał jego działalność duszpasterską za nieważną. Następnie sąd starogardzki skazał go na 10 talarów grzywny i trzy tygodnie więzienia. Za dalszą działalność na rzecz polskości został w 1875 r. ponownie skazany na 100 talarów grzywny i cztery tygodnie więzienia. Otrzymał również zakaz opuszczania prowincji. W latach 1876–1883 nie mógł być oficjalnie zatrudniony w duszpasterstwie. Pomagał więc dorywczo księżom w różnych parafiach. W latach 1884–1885 zarządzał parafią w Grabowie, Papowie Toruńskim (1886) i Czarżu (1887)[2]. W 1888 został proboszczem parafii w Czarżu[4][3].
Proboszczem w parafii pw. św. Mikołaja w Zwiniarzu został 16 marca 1892 r. W 1904 r. mianowano go proboszczem parafii w Kazanicach[4].
Ks. Kowalski wsparł strajk szkolny w latach 1906–1907, którego celem była obrona nauczania religii w języku polskim. W dniu 11 listopada 1906 odczytał z ambony odezwę popierającą strajk dzieci i rodziców. Był jednym z siedmiu proboszczów posługujących w dekanacie lubawskim, którzy zdecydowali się na ten krok[5]. Oświadczenie księży zostało opublikowane w Gazecie Grudziądzkiej. W wyniku odezwy doszło do rozszerzenia strajku o kolejne miejscowościach dekanatu lubawskiego i uzyskania poparcia przez księży z dekanatu lidzbarskiego i górzneńskiego[6]. Ks. Nikodem Kowalski wraz z pozostałymi proboszczami za wsparcie strajku został skazany w procesie sądowym w Lubawie w dniu 29 stycznia 1907 na karę jednego miesiąca więzienia[7][8]. Wyrok odbył w więzieniu w Gdańsku[9][10]. Nałożoną na niego karę w 1907 wspominano jeszcze 20 lat później[11].
Zmarł 19 stycznia 1925 w Kazanicach[12].
Pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[13] za represjonowanie w czasach pruskich.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Henryk Mross, Słownik biograficzny kapłanów Diecezji Chełmińskiej wyświęconych w latach 1821-1920, Pelplin: Bernardinum, 1995, s. 146.
- ↑ a b c Nikodem Stefan Kowalski [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2022-06-21] (pol.).
- ↑ a b Kęcińska 2003 ↓, s. 329.
- ↑ a b c Borzyszkowski 2000 ↓, s. 91.
- ↑ Jurkowski 2012 ↓, s. 9–11.
- ↑ Jurkowski 2012 ↓, s. 14.
- ↑ Jurkowski 2012 ↓, s. 18, 25.
- ↑ Marceli Dziurzyński (red.), Z ziemi ucisku, „Nowy Dzwonek”, 1 marca 1907, s. 116.
- ↑ Jurkowski 2012 ↓, s. 29.
- ↑ Powrót księży lubawskich z więzienia, „Dziennik Wileński”, 1907, s. 3.
- ↑ Wiadomości kościelne, „Gazeta Olsztyńska”, 4 stycznia 1927.
- ↑ Z kraju, „Gazeta Narodowa”, 28 stycznia 1925, s. 3.
- ↑ Krzyże dla zasłużonych, „Dziennik Bydgoski”, 21 stycznia 1939, s. 8.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Borzyszkowski, Z dziejów Kościoła katolickiego na Kaszubach i Pomorzu w XIX i XX wieku, Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2000, ISBN 83-914815-4-9..
- Roman Jurkowski, Duchowieństwo ziemi lubawskiej w walce o naukę religii w języku polskim podczas strajku szkolnego w latach 1906-1907, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”, 118, 2012, s. 5–35.
- Jowita Kęcińska, Geografia życia literackiego na Pomorzu Nadwiślańskim 1772-1920: polski i kaszubski krąg kulturowy, Instytut Kaszubski w Gdańsku, 2003.