Tekst źródłowy strony Omsk

{{Miejscowość infobox
 |nazwa                     = Omsk
 |nazwa oryginalna          = {{k|ru|Омск}}
 |zdjęcie                   = Omsk Collage 2016.png
 |opis zdjęcia              = Teatr miejski, Wieża straży pożarnej, Centrum biura, Muzeum im. [[Michaił Wrubel|Michaiła Wrubela]], Most na Irtyszem
 |alt zdjęcia               = 
 |herb                      = Coat of arms of Omsk.svg
 |flaga                     = Flag of Omsk.svg
 |dopełniacz nazwy          = Omska
 |państwo                   = obwód omski
 |stanowisko zarządzającego = mer
 |zarządzający              = Siergiej Szelest<ref>{{Cytuj |url = https://www.admomsk.ru/web/guest/news/-/asset_publisher/mh3W/content/1060165 |język = ru |tytuł = Мэром Омска избран Сергей Шелест |opublikowany = admomsk.ru}}</ref>
 |powierzchnia              = 566,9
 |wysokość                  = 90
 |rok                       = 2020
 |liczba ludności           = 1 154 507<ref>[https://www.gks.ru/storage/mediabank/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BF%D0%BE%20%D0%9C%D0%9E_Site.xlsx Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года].</ref>
 |gęstość zaludnienia       = 2036,53
 |numer kierunkowy          = 03812
 |kod pocztowy              = 52401
 |tablice rejestracyjne     = 55
 |kod mapy                  = RU-OMS
 |współrzędne               = 54°59′N 73°22′E
 |commons                   = Category:Omsk
 |wikisłownik               = Omsk
 |www                       = http://www.omsk.ru/
}}
[[Plik:Omsk Tarskaya street.jpg|thumb|Ulica Tarskaja w Omsku]]
[[Plik:Hram v Omsk.JPG|thumb|[[Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Omsku]]]]
'''Omsk''' ({{w języku|ru|Омск}}) – [[miasto]] w [[Rosja|Rosji]], na [[Nizina Zachodniosyberyjska|Nizinie Zachodniosyberyjskiej]], przy ujściu rzeki [[Om (rzeka)|Om]] do [[Irtysz]]a. Stolica [[obwód omski|obwodu omskiego]].

[[Plik:Городок Нефтяников г. Омск (Нефтяники).jpg|thumb|Omsk]]

== Historia ==
Osada założona w 1716 roku jako warownia dla obrony przed Kirgizami, potem zespół faktorii handlowych. [[Prawa miejskie]] w latach 1782–1797 i od 1804 r. W mieście od 1822 znajdowała się siedziba generał-gubernatora Syberii Zachodniej. Na początku XX wieku wielkie centrum handlowe. Od 18 listopada 1918 do 10 listopada 1919 siedziba [[Rząd Rosyjski (1918–1920)|antybolszewickiego rządu]] [[Biali (Rosja)|Białych]] pod zwierzchnictwem admirała [[Aleksandr Kołczak|Aleksandra Kołczaka]]. W okolicach Omska znajdują się [[Kolonia karna|kolonie karne]].

Obecnie miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, naukowym (10 wyższych uczelni w tym uniwersytet założony w 1974 r.) i kulturalnym (muzea, teatr z 1874).

== Polacy w Omsku ==
=== Początki ===
[[Polacy]] pojawili się w [[tajga|tajdze]] [[Przyirtysz]]a (ros. Прииртышье, od nazwy rzeki [[Irtysz]], [[obwód omski]]) podczas budowy [[Tara (miasto)|Tary]] w 1594 r., było to początkowo 50 jeńców. Następni polscy i [[Litwini|litewscy]] jeńcy pojawili się w okresie [[Wielka smuta|Wielkiej Smuty]] m.in. w Tarskim Przyirtyszu (Тарское Прииртышье)<ref name=junak>Ałła Junakowska (ros. Алла Анатольевна Юнаковская), tłum. Agnieszka Grzelak, [http://www.noworadomsk.pl/zbior/strony/radomsko/rodzina_omsk/omsk01.html Polski komponent w strukturze Średniego Przyirtysza], tekst drukowany we fragmencie, [w:] Kulturalno-oświatowy almanach „Witaj, Polsko!”, Nr 1 2005 r.</ref>.

Kolejny napływ Polaków związany był z wojnami [[Carstwo Rosyjskie|Carstwa Rosyjskiego]] ze Szwecją, z Rzecząpospolitą; tzw. [[Wojna polsko-rosyjska (1632–1634)|wojną smoleńską (1632–1634)]], [[Wojna polsko-rosyjska (1654–1667)|wojną polsko-rosyjską 1654–1667]], [[Wojna rosyjsko-szwedzka (1656–1658)|wojną rosyjsko-szwedzką (1656–1658)]]. W 1660 roku z Moskwy za Ural został zesłany pierwszy katolicki ksiądz, jezuita Jędrzej Kawęczyński<ref>{{Cytuj |url = http://historiaswiata.com.pl/wpis/52/ |tytuł = Polscy zesłańcy na Syberię w XVII wieku |autor = Marcin Maciuk |data = 20 maja 2009 |opublikowany = historiaswiata.com.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20120412002437/http://historiaswiata.com.pl/wpis/52/ |zarchiwizowano = 2012-04-12 |data dostępu = 2016-04-12}}</ref><ref>Stanisław Załęski, ''[http://www.archive.org/details/jezuiciwpolsce00zaes Jezuici w Polsce]'', Kraków 1908, d.213.</ref>, odbywający zsyłkę w [[Tobolsk]]u i [[Naryn (rzeka w Kazachstanie)|Narymie]]. W tym czasie następuje również „wewnętrzna migracja”, związana m.in. z przesiedleniami Polaków z Tobolska do Tary. W Tobolsku w latach 30. wieku XVII, mieszkali zesłańcy z Polski. Na terytorium Syberii w XVII w., mieszkało już kilka tysięcy Polaków, przy czym zdarzały się wypadki, że obywatele Rzeczypospolitej dobrowolnie przyjeżdżali pracować na Syberię. W końcu XVIII w., po [[Rozbiory Polski|rozbiorach Polski]] i zagarnięciu części ziem Rzeczypospolitej przez [[Imperium Rosyjskie]], na Syberii zaczęli być zsyłani kolejni Polacy. W 1794 roku byli to zesłani uczestnicy [[Insurekcja kościuszkowska|insurekcji kościuszkowskiej]]<ref name=junak />.

=== Wiek XIX ===
XIX wiek przyniósł kolejną falę zsyłek. Centralnym miejscem, do którego zsyłano Polaków był w tym czasie Omsk. Do Omska trafiało wielu Polaków, którzy dostali się tutaj jako jeńcy wojny [[Inwazja na Rosję (1812)|francusko-rosyjskiej z 1812]] (za Ural trafiło wtedy około 900 jeńców polskich). Po 1815 roku część z nich powróciła do Ojczyzny<ref>Aleksander Magieramow, ''[http://www.noworadomsk.pl/zbior/strony/radomsko/rodzina_omsk/omsk02.html Jeńcy polscy z armii napoleońskiej zesłani do Omska i wcieleni do Sybirskiego Kozackiego Wojska Liniowego – na podstawie materiałów zachowanych w Omskim Państwowym Archiwum]'' [dostęp 2011-01-09].</ref>.

Latem w 1832 r. do Omska trafiło ok. 2500 Polaków, zesłanych za udział w [[Powstanie listopadowe|powstaniu listopadowym]]. Z tej grupy zaraz po zesłaniu wyodrębniło się kilku przywódców, którzy stawiali sobie za cel dalszą walkę z rosyjskim zaborcą, jednak poprzez wybuch powstania na terenach syberyjskich, które w dalszym etapie rozciągnęłoby się na inne okupowane przez Rosjan ziemie, w tym polskie. Na czele grupy spiskowej stanęli Polacy wywodzący się z inteligencji: [[Jan Henryk Sierociński|ks. Jan Henryk Sierociński]], [[Franciszek Ksawery Szokalski]] i [[Władysław Drużyłowski (zesłaniec)|Władysław Drużyłowski]], którzy szybko zaczęli organizacyjnie łączyć pozostałych polskich zesłańców i przygotowywać ich do walki. Zabiegi te były w tak zaawansowanym stanie, że wyznaczono dokładną datę wybuchu powstania, jednak tuż przed nim w roku 1836 grupa spiskowa została zdradzona i rozbita. Rosjanie skazali polskich jeńców na karę śmierci poprzez tłuczenie ciała kijami. Karę wykonano 7 marca 1837 roku. Podczas niej 11 głównych spiskowców publicznie rozerwano poprzez zadawanie ciosów kijami po całym ciele, dwunasty skazany cudem ocalał mimo otrzymania 6000 zasądzonych uderzeń<ref>{{Cytuj stronę |url = https://kuriergalicyjski.com/index.php/2012-02-03-12-29-43/podzaborami/1893-syberyjski-spisek-polakw |tytuł = Syberyjski spisek Polaków |opublikowany = kuriergalicyjski.com |archiwum = https://web.archive.org/web/20201130211300/https://kuriergalicyjski.com/index.php/2012-02-03-12-29-43/podzaborami/1893-syberyjski-spisek-polakw |zarchiwizowano = 2020-11-30}}</ref>.

{{Osobny artykuł|Spisek omski}}

Po kolejnym polskim powstaniu – [[Powstanie styczniowe|powstaniu styczniowym]] na Zachodnią Syberię trafiło ok. 10 779 zesłańców. W [[Armia Imperium Rosyjskiego|omskim okręgu]] było ich wówczas 2 128. Znaczna część powstańców skazanych za udział w walkach została zatrudniona w fabrykach, które wykorzystywały [[Katorga|katorżników]] jako siłę roboczą. Według dokumentów Polacy byli także zsyłani do miejscowości wiejskich, np. do wsi Kopiewo (Копево) w [[Rejon tarski|rejonie tarskim]]<ref group=uwaga>Zasadniczo współcześnie rosyjski rejon odpowiada polskiemu powiatowi, zaś okręg gminie (nie mylić z okręgami wojskowymi).</ref> Zesłani polscy powstańcy nosili nazwiska m.in. Wołgowski, Żółtowski, Łysin i inne. Około 50 Polaków zostało umieszczonych we wsiach: Kostino (Костино) i Nikolskoje (Николское) w regionie Bolszereczje (Большерече), w rejonie tarskim. W 1846 r. w Tarze znajdowało się 47 powstańców z Polski, w 1867 r. zaś 155 ludzi (w tym 38 pozbawionych praw obywatelskich)<ref name=junak />.

Duża część zesłanych w XIX w. na Syberię (również do Omska) Polaków urządzała tu sobie życie. W 1868 roku w okręgu omskim, tomskim i mariińskim zasiłek na urządzenie domu wzięło 38% osiedlonych zesłańców (pozostała część takiego zasiłku nie wzięła obawiając się, że stanie się to przeszkodą w powrocie do kraju)<ref>Swietłana A. Mulina, ''[http://zeslaniec.pl/34/Mulina-adaptacja.pdf Uczestnicy polskiego powstania 1863 roku na Syberii – problemy adaptacji]''.</ref>. W 1813 roku omski naczelnik okręgu wojskowego Siemion Bogdanowicz Broniewski (Семён Богданович Броневский, 1786–1858), stworzył pierwszą orkiestrę dętą złożoną z jeńców polskich<ref>Natalia Pietrowna Matchanowa (Наталья Петровна Матханова), ''[http://history.nsc.ru/kapital/project/person/04.html Генерал-губернатор Семен Богданович Броневский как мемуарист и любитель музыки]'' (''[[Generał-gubernator]] Siemion Bogdanowicz Broniewski jako pamiętnikarz i meloman'') {{lang|ru}} [dostęp 2011-01-09].</ref>. Jeden z polskich zesłańców założył pierwszą w mieście cukiernię (''tylko jedną, ale bez słodyczy, gdyż były one produkowane tylko na zamówienie'' – Jerzy Krakowski, 1894, T. 42. s.73). Wśród omskich obywateli i wojskowych urzędników coraz częściej pojawiać zaczęły się typowo polskie nazwiska. W 1858 r. w Omsku wśród wyższych urzędników można wymienić np. pomocnika wojskowego prokuratora – pułkownika Gutkowskiego (Гутковский), mianowanego atamanem sybirskich Kozaków – generała Kryńskiego (Кринский), dyżurnego sztabu oficera korpusu sztabu – majora Królikiewicza (Круликевич)<ref>Swietłana Kirgincjewa (Светлана Киргинцева), ''[https://web.archive.org/web/20120609004359/http://www.miel-omsk.ru/pdf/31_2005.pdf Бторая омская крепость]'' (''Druga omska twierdza'') „Планета МИЭЛь” Nr3 (31) czerwiec 2005, s. 4, {{lang|ru}} [dostęp 2011-01-09].</ref>.

W 1862 r. w Omsku zbudowany został [[kościół (budynek)|kościół]] [[Katolicyzm|rzymskokatolicki]] za pieniądze polskich zesłańców według projektu architekta G. S. Wierszynina<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.omsktime.ru/church/kostel.html |tytuł = O omskim kościele szczegółowo: Natalia Lebiediewa (Натальиа Лебедева), ''Католический костёл'' (''Historia omskich świątyń: kościół katolicki'') |język = ru |archiwum = https://web.archive.org/web/20110225022027/http://www.omsktime.ru/church/kostel.html |data dostępu = 2011-01-09}}</ref>. W 1914 r. dobudowano nawet dzwonnicę, jednak w późniejszym okresie kościół został przez bolszewików zburzony, a na jego miejscu powstała scena teatru letniego, następnie w 1966 r. zbudowano tu budynek Teatru Młodego Widza (Омский „Театр юных зрителей”). Według spisu ludności z roku 1877 Polacy stanowili 1% ludności.
Ta liczba wkrótce się zwiększyła, gdyż w latach 80. i 90. XIX w. pojawili się Polacy, którzy dobrowolnie przyjeżdżali mieszkać w tym regionie.

Polaków zamieszkujących Omsk i okolice można wtedy podzielić na kilka kategorii:
* zesłańcy, jeńcy wojenni i ich potomkowie,
* chłopi przesiedleńcy,
* robotnicy, przybyli do pracy m.in. na budowanej właśnie [[Kolej Transsyberyjska|kolei transsyberyjskiej]],
* przedstawiciele inteligencji, przybywający na Syberię z nadzieją polepszenia swojej sytuacji materialnej.

=== Wiek XX ===
W 1910 roku w Omsku mieszkało 2059 Polaków (8,7%), Rosjan – 21 tys. W miejscowościach wiejskich w powiecie, na dzień 1 stycznia 1917 roku, Polacy i Litwini stanowili 1,22%. Pobyt Polaków znalazł swe odbicie w języku mieszczan omskich. W 1900 roku na prawym brzegu Omki wyrosła ulica Szpitalna, mieszkający tam zesłańcy nazwali ten rejon ''Kaczegóry'' (Качагуры<ref>А. М. Łosunow (А.М. Лосунов), ''[http://www.litmuseum.ru/lns_losunov1.htm Омские жаргонные топонимы, как отражение историко-краеведчецкой реальности прошлого]'' (Omskie żargonowe [[toponim]]y jako odbicie historycznej rzeczywistości przeszłości), artykuł na stronie Omskiego Państwowego Muzeum Literatury im. Fiodora Dostojewskiego {{lang|ru}} [dostęp 2011-01-09].</ref>), gdyż na ten brzeg przylatywały dzikie kaczki.

Po [[Rewolucja lutowa 1917|rewolucji lutowej]] ożywia się życie kulturalne i towarzyskie omskiej Polonii. Powstają szkoły i gimnazja narodowe. Wśród Polaków powstaje związek wojskowych, będący zalążkiem formujących się polskich części wojska rosyjskiego. W czasie [[wojna domowa w Rosji|rosyjskiej wojny domowej]] Polacy brali udział w walkach zarówno po stronie [[Biali (Rosja)|„białych”]], jak i [[Bolszewicy|„czerwonych”]]. 11 czerwca 1918 roku w Omsku w składzie Drugiego Stepowego Syberyjskiego Korpusu (2-й Степной Сибирский корпус) rozpoczęło się formowanie Pierwszego Stepowego Syberyjskiego Polskiego Legionu (1-й Степной Сибирский польский легион, pod dowództwem podpułkownika Krubskiego). 30 lipca komendant korpusu pozwolił rozpocząć formowanie przy Legionie oddzielnego Szwadronu [[Ułan]]ów Polskich pod dowództwem [[rotmistrz]]a Piekarskiego. Na terytorium Syberii działała [[5 Dywizja Strzelców Polskich (WP na Wschodzie)|5 Dywizja Polskich Strzelców]] pod dowództwem majora [[Walerian Czuma|Waleriana Czumy]], stworzona w rezultacie porozumienia z dnia 23 lipca 1918 roku między przedstawicielami Polskiego Komitetu Wojennego z Omska i [[Czechosłowacka Rada Narodowa|Czechosłowackiej Rady Narodowej]]<ref>Stanisław Jan Rostworowski, ''[http://www.bunt.com.pl/index.php?module=Pagesetter&func=viewpub&tid=2&pid=139 Dywizja Syberyjska]'', [w:] „Bunt młodych duchem” (wersja elektroniczna) [dostęp 2011-01-09].</ref>. Przeciwnicy władzy radzieckiej otrzymali nazwę Białopolaków (белополяки), a zwolennicy nazwani internacjonalistami, stworzyli pierwszy i drugi omski międzynarodowy [[Socjalizm|socjalistyczny]] oddział, do którego wraz z Polakami weszli [[Niemcy]], [[Rumuni]], [[Węgrzy]], [[Chińczycy]], [[Koreańczycy]]<ref>Więcej: L.K. Ostrowski (Л.К Островский), ''[http://kuraev.ru/index.php?option=com_smf&Itemid=63&topic=366078.20 Польские военные в Сибири (1904–1920 гг.)]'' (''Wojsko polskie na Syberii (1904–1920)'') {{lang|ru}} [dostęp 2011-01-09].</ref>.

Po podpisaniu [[Traktat brzeski|traktatu brzeskiego]] w 1918 roku Polacy otrzymali możliwość powrotu do Ojczyzny, jednak realizacja tego możliwa była dopiero po zakończeniu wojny domowej. Po podpisaniu [[Traktat ryski (1921)|traktatu ryskiego]] w 1921 roku udało się wyjechać 4,1 mln Polakom. Około 2 mln Polaków pozostało w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]: chłopi, byli zesłańcy oraz część polskiej inteligencji. W tym samym czasie w Omsku został zamknięty polski kościół. Walka o jego odbudowę zakończyła się porażką, ale był to dopiero początek nieszczęść, gdyż wkrótce rozpoczęły się represje przeciwko Polakom. Po roku 1938 znaczna część ludności męskiej polskiego pochodzenia, jako potencjalnie wrogi element została zamordowana lub znalazła się w obozach<ref>Częściowo dane ofiar można zidentyfikować dzięki liście [[Stowarzyszenie Memoriał|Memoriału]] ''[http://lists.memo.ru/index.htm Жертвы политического террора в СССР]'' (''Ofiary terroru politycznego w ZSRR''); przykładowo: Ивашкевич Борис Брунович/Borys Iwaszkiewicz, Polak urodzony w 1903, mieszkający w Omsku, aresztowany 21 listopada 1937, 28 grudnia 1937 roku skazany za działalność kontrrewolucyjną, 9 stycznia 1938 r. rozstrzelany i pochowany w Omsku, 6 września 1957 zrehabilitowany ze względu na brak dowodów działalności kontrrewolucyjnej. Lista memoriału jest alfabetyczna, a ofiary poszeregowane według nazwisk {{lang|ru}} [dostęp 2011-01-09].</ref>. W tym czasie do polskiej społeczności na Syberii dołączali Polacy deportowani z [[Kresy Wschodnie|Kresów Wschodnich]] II RP.
{{osobny artykuł|Operacja polska NKWD}}

=== Współcześnie ===
W rejonie tarskim na początku wieku XX aż do końca lat 60. istniało miejsce w większości zamieszkałe przez wychodźców polskich: wioska Mińsk-Dworiański (ros. Минск-Дворянский, tłum. Mińsk Szlachecki)<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.omskoeslovo.ru/wordpress3/?p=501 |tytuł = Aleksandr Żirow (Александр Жиров) ''Из наших, из поляков, из славян…'' (Z naszych, z Polaków, ze Słowian) |opublikowany = „Omskie Słowo” |język = ru |archiwum = https://web.archive.org/web/20100317050931/http://www.omskoeslovo.ru/wordpress3/?p=501 |zarchiwizowano = 2010-03-17 |data dostępu = 2011-01-09}}</ref>, a w rejonie znamieńskim – „Polaki” (Поляки деревня)<ref>Aleksandr Żirow (Александр Жиров), ''[http://tor4annen.livejournal.com/221347.html Родославие (Rodoslavie)]'', 28 grudnia 2010 {{lang|ru}} [dostęp 2011-01-09].</ref> W innych miejscowościach: Zagwazdino (Загваздино), Gryniewicze (Гриневиче<ref>Гриневич to też popularne nazwisko w okolicach Omska.</ref>) i innych przez jakiś czas także mieszkało dużo Polaków (dane według ankiet i spisów).

W chwili obecnej istnieje określona grupa mieszkańców Omska i [[Rejon omski|rejonu omskiego]], posiadająca polskie korzenie (według danych spisu z roku 1989 to ok. 100 tys. osób<ref name=junak />). Jako Polacy (a nie tylko osoby o polskich korzeniach) według spisu z 2002 deklarowały się 2842 osoby<ref>Dane za rosyjskim Demoskopem: ''[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_02.php?reg=76 Всероссийская перепись населения 2002 года]'' {{lang|ru}} [dostęp 2011-01-09].</ref>.
Jak pisze Ałła Junakowska z Uniwersytetu Omskiego: ''W rodzinach istnieją rozliczne „wspomnienia” o przodkach-Polakach. Często są to „zerowe” wiadomości (zachowane jedynie wśród osób starszego pokolenia i nieprzekazane młodszym członkom rodziny: „ojciec spalił jakieś polskie dokumenty”), „mini-wspomnienia” (istniejące w rodzinie: „przyjechali z Polski”, włącznie z informacją o krewnych w Polsce), „wspomnienia związane z Polską” (zachowane w rodzinie i przekazane innym pokoleniom)''<ref name=junak />.

Obecnie w Omsku przy ulicy Szelabina 175 działa Omskie Obwodowe Polskie Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe „Rodzina”<ref>[http://rodzina.ucoz.ru/ Strona „Rodziny”] {{lang|ru}} [dostęp 2011-01-09].</ref>. Stowarzyszenie zajmuje się promowaniem kultury i języka polskiego poprzez organizowanie wystaw, koncertów, przedstawień teatralnych, projekcji polskich filmów. Prowadzi polską bibliotekę i organizuje stałe lekcje języka polskiego.

A w bibliotece „Puszkina” Polskie kulturalno-oświatowe Centrum [http://vk.com/club6005938 „Polonez”] prowadzi zajęcia językowe oraz lekcje „Wiedzy o Polsce”. Wielu uczestników tego Centrum już otrzymało Kartę Polaka i wyjechali na studia do Polski. „Polonez” wyszukuje informacje o Polakach mieszkających na terytorium obwodu omskiego i uczestniczy we wszystkich wydarzeniach miasta.

== Gospodarka ==
Ważny ośrodek przemysłu maszynowego chemicznego, spożywczego, skórzanego, włókienniczego. Przetwórstwo ropy naftowej (dostarczanej rurociągiem z Ust’ – Bałtyku).

== Transport ==
Ważny węzeł kolejowy ([[Kolej Transsyberyjska]]) i drogowy; port rzeczny; [[Port lotniczy Omsk|port lotniczy]] (w mieście działała linia lotnicza [[Omskavia]]). W mieście, prócz komunikacji autobusowej, funkcjonuje komunikacja [[Tramwaje w Omsku|tramwajowa]] i trolejbusowa.

== Edukacja ==
W Omsku znajduje się Akademia Transportu, z wydziałem transportu kolejowego. Kiedyś była to główna uczelnia w zakresie kolejnictwa, kształciła kadry i obsługę na potrzeby magistrali transsyberyjskiej.

== Wojsko ==
W mieście stacjonuje [[48 Samodzielna Brygada Kolejowa]] (Jednostka Wojskowa 55026)<ref>[https://armius.ru/suhoputnie-voyska/specialnie/vch55026 Воинская часть → Специальные войска].</ref>

== Sport ==
* [[Awangard Omsk]] – klub [[Hokej na lodzie|hokejowy]]
* [[Dinamo Omsk]] – klub [[Piłka nożna|piłkarski]]
* [[Irtysz Omsk]] – klub [[Piłka nożna|piłkarski]]
* [[Omiczka Omsk]] – klub [[piłka siatkowa|piłki siatkowej]] [[Kobieta|kobiet]]
* Corocznie też odbywa się jeden z najbardziej prestiżowych maratonów biegowych w Rosji: SIM ([[język angielski|ang.]] ''Siberian International Marathon'' – [[język polski|pol.]] ''Międzynarodowy Maraton Syberyjski'').

== Osobistości ==
=== Rosjanie związani z miastem ===
* [[Anna Burmistrowa]] – biathlonistka i biegaczka narciarska, multimedalistka [[Igrzyska paraolimpijskie|igrzysk paraolimpijskich]].
* [[Witalij Cieszkowski]] – szachista
* [[Włada Roslakowa]] – modelka
* [[Dmitrij Syczow]] – piłkarz
* [[Irina Czaszczina]] – gimnastyczka rosyjska
* [[Jewgienija Kanajewa]] – gimnastyczka artystyczna
* [[Jegor Letow]] – muzyk i kompozytor
* [[Piotr Jan]] – zawodnik MMA

=== Polacy związani z Omskiem ===
* [[Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański]] – generał dywizji Wojska Polskiego
* [[Henryk Bobula]] – piłkarz
* [[Władysław Drużyłowski (zesłaniec)|Władysław Drużyłowski]] – zesłaniec
* [[Witold Andruszkiewicz]] – ekonomista urodzony w Omsku
* [[Jan Czerski]] – geolog

=== Przedstawiciele innych narodowości ===
* [[Anastasija Reiberger]] – niemiecka lekkoatletka, tyczkarka

== Miasta partnerskie ==
* {{Flaga|CAN}} [[Region York]]
* {{Flaga|CAN}} [[Ontario]]
* {{Flaga|USA}} [[Milwaukee]]
* {{Flaga|SVK}} [[Púchov]]
* {{Flaga|CZE}} [[Karlowe Wary]]
* {{Flaga|CHN}} [[Kaifeng]]
* {{Flaga|KOR}} [[Jinju]]
* {{Flaga|KAZ}} [[Pietropawłowsk (Kazachstan)|Pietropawłowsk]]
* {{Flaga|KAZ}} [[Pawłodar]]
* {{Flaga|RUS}} [[Nowosybirsk]]
* {{Flaga|RUS}} [[Królewiec]]
* {{Flaga|RUS}} [[Czelabińsk]]
* {{Flaga|POL}} [[Gdańsk]]

== Zobacz też ==
* [[Spisek omski]]

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.omsk.ru/ Oficjalna strona miasta]

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Omsk| ]]
[[Kategoria:Miasta w obwodzie omskim]]