Oranżeria Egipska w Końskich
 nr rej. A.487/1-14 z 20.12.1957 i z 9.04.1972[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Mieszka I-go 4 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor | |
| Rozpoczęcie budowy |
1825[2] |
| Ukończenie budowy |
1830[3] |
| Ważniejsze przebudowy |
1969 |
| Pierwszy właściciel | |
| Obecny właściciel |
Miejsko-Gminny Dom Kultury w Końskich |
Położenie na mapie Końskich  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu koneckiego  | |
Położenie na mapie gminy Końskie  | |
 51°11′23,4″N 20°24′46,7″E/51,189833 20,412972
| |
| Strona internetowa | |
Oranżeria Egipska (potocznie zwana Egipcjanką) – oranżeria znajdująca się w zespole parkowo-pałacowym w Końskich. Przykład nurtu egiptyzującego w architekturze XIX w.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Założenie parkowo-pałacowe w Końskich zaczął wznosić Jan Małachowski w poł. XVIII w. Do czasu śmierci fundatora zdołano ukończyć tylko cześć założenia. Wnuk Jana, Stanisław Aleksander Małachowski po 1815 r. osiadł na stałe w Końskich i rozpoczął rozbudowę parku. Projektantem rozbudowy założenia został, zaproszony przez Małachowskich, pochodzący z Włoch architekt Franciszek Maria Lanci. Oranżeria była pierwszym wzniesionym od podstaw obiektem jego projektu. Wcześniej zaprojektował tylko przebudowę kościoła św. Mikołaja w stylu neogotyckim. Lanci, który nigdy nie był w Egipcie, zaczerpnął wzorce i detale z publikacji powstałych po wyprawie Napoleona, m.in. Description de l'Égypte. Wzorował się na budowlach z okresu ptolemejsko-rzymskiego, szczególnie świątyni w Denderze[4].
W 1969 r. od strony północnej dobudowano modernistyczną przybudówkę zaprojektowaną przez Feliksa Dzierżanowskiego, która zaburzyła charakter obiektu. Mieściła się w niej kawiarnia „Egipcjanka”[4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Oranżeria została wybudowana na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach 54,75 × 7,25m. Główne wejście znajduje się w elewacji południowej w ryzalicie zwieńczonym filarami i naczółkiem z uskrzydlonym dyskiem słonecznym. Pozostałą część elewacji południowej zajmują przeszklone arkady doświetlające wnętrze. Rozdzielone są ośmiobocznymi półkolumnami z prostokątnymi bazami i kapitelami kompozytowymi. Na zwornikach łuków znajdują się rzeźby wzorowane na głowicach z podobiznami bogini Hathor. W narożnikach budynku znajdują się pylony zwieńczone gzymsem cavetto, a w elewacji wschodniej portyk z bocznym wejściem. Na południowych ścianach pylonów i ryzalitu umieszczono pseudohieroglify, a w niszach pylonów posągi faraonów wzorowane na Kolosach Memnona[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 34–35 [dostęp 2020-03-07].
- ↑ Bilski 1999 ↓, s. 15.
- ↑ Śliwa 2006 ↓, s. 124.
- ↑ a b c Śliwa 2006 ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Joachim Śliwa. Oranżeria Egipska Anny i Stanisława Małachowskich w Końskich. „Meander”. 61 (1-2), s. 122-130, 2006. DOI: 10.24425/118267. [dostęp 2020-03-05].
- Mieczysław Bilski: Skąd ten ród. Końskie: ziemie, domy, rodziny. Warszawa: 1999. ISBN 83-86504-49-8.