Przejdź do zawartości

Ostrolot białogrzbiety

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ostrolot białogrzbiety
Artamus monachus[1]
Bonaparte, 1850
Ilustracja
Ilustracja autorstwa holenderskiego ilustratora Josepha Smita opublikowana w 1872 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

ostroloty

Podrodzina

ostroloty

Rodzaj

Artamus

Gatunek

ostrolot białogrzbiety

Synonimy
  • Artamus monachus sulaensis Neumann, 1939
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Ostrolot białogrzbiety[3] (Artamus monachus) – gatunek małego ptaka z podrodziny ostrolotów (Artaminae) w rodzinie ostrolotów (Artamidae). Ptak ten występuje endemicznie w Indonezji, nie jest zagrożony wyginięciem.

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Ostrolot białogrzbiety występuje endemicznie w Indonezji, zamieszkując Celebes, Lembeh, Wyspy Banggai i Wyspy Sula[4][5][6].

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy opisał naukowo w 1850 roku francuski przyrodnik Karol Lucjan Bonaparte w pierwszym tomie swojej książki Conspectus generum avium[7]. Jako miejsce typowe Bonaparte wskazał Celebes[7].

Takson tworzy nadgatunek z ostrolotem dużym (A. maximus) i ostrolotem melanezyjskim (A. insignis), do grupy tej być może należą również ostrolot żałobny (A. leucorynchus) oraz ostrolot białogardły (A. mentalis)[4]. Ptaki z wysp Sula zostały opisane pierwotnie jako podgatunek sulaensis przez niemieckiego ornitologa Oscara Rudolpha Neumanna w 1939 roku na łamach Bulletin of the British Ornithologists’ Club[8], ale uważane są za niewystarczająco zróżnicowane od populacji z innych wysp, by traktować je jako podgatunek[4]. Gatunek monotypowy[9].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa rodzajowa: gr. αρταμος artamos – rzeźnik, morderca; ostroloty znane były dawniej pod nazwą jaskółko-dzierzb, gdyż sądzono, że łączą cechy jaskółek i dzierzb[10]. Epitet gatunkowy: późnołac. monachus – mnich (np. w kapturze, czarne nakrycie), od gr. μοναχος monakhos – mnich, od μονος monos – samotny, od μοναχοω monakhoō – być samemu[11].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 19–20 cm[4]. Większość upierzenia jest koloru białego oprócz brązowo-szarej głowy i gardła, czarnego kantarka i podbródka, czarniawo-szarych skrzydeł i ogona; tęczówki ciemnobrązowe. Dziób blado niebiesko-szary, końcówka czarna; nogi koloru niebiesko-szarego[4]. Płcie podobne[4]. Młode ptaki nieopisane[4].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Odzywa się serią jednosylabowych nut, bardziej metalicznych i przenikliwych niż u A. leucorynchus; odzywa się także „tschirr-woouit”[a], powtarzanym dwukrotnie[4].

Siedlisko i pokarm

[edytuj | edytuj kod]

Ostrolot białogrzbiety zamieszkuje lasy, ich skraje i otwarte polany, na wysokości 200–2000 m n.p.m.[4] Preferuje silniej zalesione obszary leśne niż te zajmowane na Celebesie przez sympatryczny gatunek A. leucotrichus[4]. Obserwowany w parach, małych grupach oraz w stadach liczących do 20 osobników[4].

Odżywia się głównie owadami[4]. Wznosi się podobnie jak jastrząb nad baldachimem dziewiczego lasu; przysiada na skraju małych polan, robiąc krótkie wypady na swoje ofiary[4].

Jedno czynne gniazdo znaleziono pod koniec lipca; usytuowane było na drzewie około 15 m nad ziemią u podstawy dużego epifitu; drugie gniazdo znaleziono także pod koniec lipca[4]. Brak innych informacji na temat lęgów[4].

Status i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[2]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, zazwyczaj rzadki, ale lokalnie pospolity na niższych wysokościach[6]. Mniej liczny niż sympatryczny A. leucorynchus[4]. Występuje na terenie kilku obszarów chronionych, w tym w Parku Narodowym Bogani Nani Wartabone[4].

  1. Pisownia angielska.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Artamus monachus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b BirdLife International, Artamus monachus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-10-20] (ang.).
  3. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Artaminae Vigors, 1825 – ostroloty (wersja: 2020-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-07].
  4. a b c d e f g h i j k l m n o p q I. Rowley, E. Russell, A. Bonan: Ivory-backed Woodswallow (Artamus monachus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-10-21]. (ang.).
  5. E. Mayr: Family Artemidae. W: E. Mayr, J.C. Greenway Jr.: Check-list of birds of the world. Cz. 15. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1962, s. 163. (ang.).
  6. a b J. Ekstrom, S. Butchart: Ivory-backed Woodswallow Artamus monachus. BirdLife International. [dostęp 2016-10-21].
  7. a b Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 343. (łac.).
  8. O.R. Neumann. Two new Races from Sula Islands. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 59, s. 156, 1939. (ang.). 
  9. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bristlehead, butcherbirds, woodswallows, ioras, cuckooshrikes, Shriketit. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-07]. (ang.).
  10. The Key to Scientific Names, Artamus [dostęp 2016-10-21], [archiwum].
  11. The Key to Scientific Names, Monachus [dostęp 2016-10-21], [archiwum].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]