Pałac Jekatieriny Râșcanu-Dierożynskiej w Kiszyniowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Budynek w 2015 r., przed rozpoczęciem remontu i planowanej budowy hotelu
Pałac i wznoszony za nim nowoczesny budynek hotelowy w 2022 r.

Pałac Jekatieriny Râșcanu-Dierożynskiej – miejska rezydencja w Kiszyniowie, w centralnej części miasta, przy ul. București (Bukareszteńskiej) 62. Wpisana do rejestru zabytków historii i kultury o znaczeniu narodowym[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pałac został wzniesiony w latach 70. XIX w. według projektu Aleksandra Bernardazziego[1]. Według innego źródła był budowany od 1852 do 1875 r.[2] Był własnością Jekatieriny Râșcanu-Dierożynskiej zd. Russo, przedstawicielki jednego z mołdawskich rodów bojarskich, małżonki Jegora, w latach 1872-1874 marszałka szlachty guberni besarabskiej[3][4]. Pozostawał w jej rękach do 1920 r., gdy kobieta sprzedała nieruchomość, by spłacić długi[4].

W latach 50. XX wieku znacjonalizowany budynek został rozbudowany o salę-amfiteatr, który był użytkowany jako sala posiedzeń Rady Najwyższej Mołdawskiej SRR[1]. Nową część zaprojektował architekt S. Wasiljew[2], dbając o to, by nowa część budynku w harmonijny sposób łączyła się ze starszą[4]. Następnie pałac był siedzibą stowarzyszenia "Nauka" ("Știința")[1]. W końcu lat 80. został przekazany dyrekcji kiszyniowskiej filharmonii i Pałacu Narodowego (dla Rady Najwyższej wzniesiono nową siedzibę przy bulwarze Lenina), w 1996 r. należał do dyrekcji obsługi korpusu dyplomatycznego przy mołdawskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych[5]. W końcu lat 90. budynek był po raz ostatni remontowany[5].

Ruiny pałacu, stan z 2015

W 2009 r. pałac przeszedł na własność prywatnej spółki. Agencja Inspekcji i Restauracji Zabytków Mołdawii informowała o rozpoczęciu gruntownego remontu pałacu, który po zakończeniu prac miał zostać zaadaptowany na biura. Remont nie został jednak wówczas rozpoczęty[6]. Jedynie w nowej części budynku z lat 50. powstała galeria[2]. Dziennik "Timpul" pisał, iż firma "Maxelegant" nabyła budynek za zaniżoną kwotę 3,3 mln lejów mołdawskich (inne źródło podaje 2,2 mln[2]), z naruszeniem prawa - bez zgody parlamentu wymaganej przy transakcjach dotyczących obiektów zabytkowych, a następnie odsprzedała obiekt spółce zarejestrowanej na Belize, która zamierzała wznieść w tym miejscu centrum handlowe i hotel[5]. Również w tym wypadku nie przystąpiono do żadnych prac budowlanych w tym miejscu[2]. Budynek był sprzedawany zagranicznym spółkom jeszcze kilkakrotnie[7]. W 2017 r. Narodowa Rada Zabytków przy Ministerstwie Kultury wyraziła zgodę na wzniesienie sześciopiętrowego hotelu, w którego bryłę miałby zostać wkomponowany historyczny pałac. Prowadzone prace budowlane miały uwzględniać odrestaurowanie jego elewacji. Według architekta miasta Kiszyniowa Sergiu Borozana hotel będzie odrębnym budynkiem usytuowanym na wewnętrznym dziedzińcu zabytku, a inwestor przeprowadzi również remont elewacji pałacowych i zmieni układ wnętrz obiektu[7]. Następnie brzmienie zezwolenia na budowę zmieniono, dopuszczając wzniesienia budynku dwunastopiętrowego[8]. W 2018 r. rozpoczęto prace budowlane[9]. Historia pałacu Râşcanu-Dierożynskiej i wydania zgody na tak daleko idącą ingerencję w zabytkową część miasta była przedmiotem licznych śledztw dziennikarskich i budziła duże kontrowersje w mediach[8].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Dwupiętrowy pałac położony jest u zbiegu ulic București i Vlaicu Pîrcălab, z głównym wejściem od strony pierwszej z wymienionych ulic. Główna elewacja pałacu zorganizowana jest według zasady symetrii, z centralnie położonym ryzalitem zdobionym trójkątnym frontonem i trzema oknami na piętrze. Wejście do obiektu prowadziło przez troje drzwi w łukowych obramowaniach. Drugie wejście, od ul. Pîrcălaba, umożliwiało wejście bezpośrednio na wewnętrzny dziedziniec budynku[1]. Na głównej i bocznej fasadzie budynku architekt zastosował ornamenty inspirowane architekturą barokową - korynckie pilastry, obramowania okien, gzyms z ząbkami[1]. Nowa część obiektu, dobudowana w latach 50., nawiązywała stylistycznie do części starszej[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Bucureşti, 62 (colţ str. V. Pîrcălab) – Conacul urban Rîşcanu-Derojinschi [online], www.monument.sit.md [dostęp 2018-05-31] (rum.).
  2. ↑ a b c d e Olga Mocanu, Casa-fantomă din Chişinău: conacul Rîşcanu-Derojinschi este distrus în mod premeditat [online], noi.md [dostęp 2018-05-31] (rum.).
  3. ↑ (GALERIE FOTO) Un conac de o rară frumusețe se restaurează în inima Capitalei. Fotografii de pe șantier!, „Curentul.md” [dostęp 2018-05-31] (rum.).
  4. ↑ a b c Городские истории: дом Рышкану-Дерожинской [online], Locals, 19 grudnia 2013 [dostęp 2019-02-02].
  5. ↑ a b c Ion Macovei, Conacul Râșcanu-Derojinschi riscă să fie transformat într-un centru comercial, „Timpul - Ştiri din Moldova” [dostęp 2018-05-31] (rum.).
  6. ↑ Unul dintre cele mai frumoase monumente de arhitectură din capitală va fi restaurat DETALII, „PUBLIKA.MD - AICI SUNT ȘTIRILE”, 9 maja 2014 [dostęp 2018-05-31] (rum.).
  7. ↑ a b ZdG: Hotel off-shore, ridicat pe locul fostului conac Râșcanu-Derojinschi de pe strada București, „AGORA” [dostęp 2018-05-31].
  8. ↑ a b Monumentele corupției din centrul istoric [online], 19 grudnia 2022 [dostęp 2023-11-03].
  9. ↑ На месте бывшей усадьбы Рышкану-Дерожинской начали возводить многоэтажку [online], bloknot-moldova.md [dostęp 2019-02-02] (ros.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pałac_Jekatieriny_Râșcanu-Dierożynskiej_w_Kiszyniowie&oldid=73145805”