Pałac Karola Gebhardta
 nr rej. A/141 z 14 maja 2013 r.
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Pomorska 18 |
| Typ budynku |
pałac |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Hilary Majewski (rozbudowa), K. Sokołowski (rozbudowa) |
| Inwestor | |
| Ukończenie budowy |
1850 |
| Ważniejsze przebudowy |
1887, 1894, 1899 |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°46′39,2″N 19°27′32,6″E/51,777556 19,459056
| |
Pałac Karola Gebhardta – jeden z najstarszych zachowanych pałaców w Łodzi, pierwotnie należący do Karola Gebhardta, położony przy ul. Pomorskiej 18[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1856 r. pochodzący z Wrocławia Karol Gebhardt otrzymał od łódzkiego magistratu parcelę przy ul. Średniej (obecnie: ul. Pomorska). Do 1860 r. zdołał wybudować pałac wraz z 2 oficynami, drukarnią, farbiarnią, stajnią, wozownią oraz kurnikiem. W 1861 r. wybudował ogrodzenie, a ze względu na zadłużenie w tym samym roku sprzedał pałac Władysławowi Kochanowskiemu. Nabywca jednak nie był w stanie spłacić Gebhardta, w związku z czym interweniował komornik, a posesję przejęło wojsko rosyjskie, stacjonujące tu w trakcje powstania styczniowego[2], ponadto jako swoją siedzibę budynek przejął naczelnik wojenny Łodzi, pułkownik Aleksander von Broemsen[3]. W 1866 r. budynek został zlicytowany – nowym nabywcą został Izrael Ginsberg, który kupił obiekt za 15 tys. rubli. W 1871 r. budynek za 30 tys. rubli kupił Bank Handlowy w Łodzi, założony m.in. przez Karola Scheiblera i Leopolda Kronenberga. W 1887 r. zrealizowano przebudowę pałacu wg projektu Hilarego Majewskiego, a kolejne przebudowy były wg projektu K. Sokołowskiego[2]. W 1899 r. zrealizował on przebudowę gmachu w stylu neorenesansowym[4]. Pałac był siedzibą banku do 1913 r. W 1918 r. pałac nabyło małżeństwo – Adela i Herman Gruenspanowie, którzy zapłacili 550 tys. marek polskich. Herman Gruenspan zmarł w 1932 r., zostawiając po sobie długi, w związku z czym w 1936 r. obiekt zlicytowano i budynek za 270 tys. marek polskich kupiła łódzka żydowska gmina wyznaniowa. W budynku umieszczono wówczas siedzibę rabinatu, zarządu gminy żydowskiej, a także salę ślubów[1]. W trakcie II wojny światowej pałac przeszedł w ręce niemieckich okupantów – zamieszkiwali go niemieccy żołnierze[5], natomiast po jej zakończeniu, otworzono w nim Wyższą Szkołę Rolniczą, a następnie Wydział Chemii i Fizyki Uniwersytetu Łódzkiego. W 1997 r. budynek odzyskała gmina żydowska. Po generalnym remoncie właściciele utworzyli w budynku synagogę z mykwą, będącą pierwszą żydowską łaźnią rytualną w Łodzi po 1945 r., dom seniora, dom gościnny „Linat Orchim” dla przybyszów, a także biura i sale wykładowe[1] oraz koszerną restaurację i kawiarnię „Cafe Tuwim”[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Redakcja, Pałac Gebhardta na liście zabytków [online], Dziennik Łódzki, 18 maja 2013 [dostęp 2021-07-24] (pol.).
- ↑ a b Gminna Ewidencja Zabytków [online], Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2021-07-24] (pol.).
- ↑ Jarosław Kita, Syberyjskie losy powstańców styczniowych z regionu łódzkiego, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku”, 17, 2017, s. 63–76, DOI: 10.18778/2080-8313.17.04, ISSN 2450-6796 [dostęp 2021-11-09].
- ↑ Redakcja, Pałac Karola Gebhardta w gminie żydowskiej w Łodzi trafi do rejestru zabytków [online], Łódź Nasze Miasto, 6 czerwca 2012 [dostęp 2021-07-24] (pol.).
- ↑ a b Łódź – Pałac Karola Gebhardta [online], Polskie Zabytki [dostęp 2021-07-24].