Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Borku Starym
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Adres |
Borek Stary 337; 36-020 Tyczyn |
| Data powołania |
• przed 1419 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Archidiecezja | |
| Dekanat | |
| Kościół | |
| Filie |
• Borówki – pw. Miłosierdzia Bożego |
| Proboszcz |
ks. Roman Słota |
| Wezwanie | |
| Wspomnienie liturgiczne |
29 czerwca |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Tyczyn  | |
 49°56′30,839″N 22°05′47,110″E/49,941900 22,096419
| |
| Strona internetowa | |
.jpg)
Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Borku Starym – rzymskokatolicka parafia należąca do dekanatu Błażowa w archidiecezji przemyskiej[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1336 roku rozwinął się kult Obrazu Matki Bożej Boreckiej przy cudownym źródełku. 1 stycznia 1419 roku bp Maciej Janina poświęcił cmentarz w Borku Starym, co jest równoznaczne z budową w tym czasie pierwszego drewnianego kościoła pw. św. Piotra i Pawła. Pierwszym znanym proboszczem był ks. Andrzej. W 1420 roku abp lwowski Jan Rzeszowski poświęcił kaplicę pw. Świętego Krzyża i Najświętszej Maryi Panny, w której znajdował się cudowny Obraz Matki Bożej Boreckiej.
15 czerwca 1465 roku parafię uposażył Jan z Pilczy, nadając jej ziemię i prawo pobierania dziesięciny. W 1598 roku bp Wawrzyniec Goślicki parafię w Borku przyłączył, wraz z jej uposażeniem, do utworzonej wówczas prepozytury parafii w Tyczynie. Gdy w 1599 roku zmarł ostatni niezależny proboszcz ks. Marcin Lasocha, kościół w Borku Starym obsługiwali komendarze z Tyczyna.
W 1624 roku kościół został spalony przez Tatarów. W latach 1624–1646 liturgię parafialną sprawowano w leżącym poza wioską kościele pw. Świętego Krzyża. W latach 1646–1649 w miejscu spalonego przez Tatarów kościoła, wybudowano nowy kościół z kamienia[2].
W 1873 roku expozytem kościoła filialnego w Borku Starym został ks. Edward Kotecki. 12 marca 1888 roku bp Łukasz Solecki dokonał ponownej reaktywacji parafii w Borku Starym, a ks. Edward Kotecki został proboszczem. W skład parafii weszły Borek Stary, Nowy Borek i Brzezówka, w której było wówczas 3196 wiernych.
Kościół z kamienia był użytkowany do 1926 roku, kiedy rozebrano go, a materiał wykorzystano do budowy nowej świątyni. Obecny kościół parafialny murowany, trzynawowy, neogotycki z wieżą, wybudowano w latach 1928–1938, według projektu arch. Bronisława Wiktora. W 1939 roku odbyła się konsekracja kościoła, której dokonał bp Franciszek Barda.
W kościele znajdują się 3 barokowe ołtarze ze starego kościoła, chrzcielnica z 1755 roku, oraz kilka obrazów, w tym obraz Matki Bożej Niepokalanie Poczętej. Obok kościoła znajduje się dzwonnica murowana z 1887 roku. Polichromię kościoła wykonał w latach 1957–1958 artysta Stanisław Szmuc. Organy 15-głosowe zbudował w 1939 roku Emil Narolski z Przemyśla[3][4].
Na terenie parafii jest 3 700 wiernych (w tym: Borek Stary – 1 400, Borek Nowy – 1 600, Borówki – 250, Brzezówka –450)[5].
- Proboszczowie parafii:
- 1888–1902. ks. Edward Kotecki[6].
- 1902–1923. ks. Ignacy Krysakowski[7].
- 1923–1952. ks. Józef Pasierb[8].
- 1952–1958. ks. Władysław Fietko (administrator)[9][10].
- 1958–1983. ks. Michał Sternal[11][12].
- 1983–2005. ks. kan. Władysław Mazepa[13].
- 2005–2019. ks. prał. Adam Pietrucha.
- 2019– nadal ks. Roman Słota.
Kościoły filialne
[edytuj | edytuj kod]- Borówki – W 1983 roku rozpoczęto budowę kościoła filialnego. W 1987 roku bp Ignacy Tokarczuk poświęcił kościół pw. Miłosierdzia Bożego[14].
- Wola Borkowska (Nowy Borek) – W latach 1987–1989 zbudowano kościół filialny, który w 1989 roku został poświęcony przez bpa Edwarda Białogłowskiego, pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy[15]
- Nowy Borek – W 1989 roku z polecenia Kurii Biskupiej zbudowano budynek punktu katechetycznego. Gdy nauka religii powróciła do szkoły, postanowiono budynek katechetyczny zaadaptować na kaplicę, którą poświęcono w 2003 roku pw. Matki Bożej Częstochowskiej[16].
Klasztor OO. Dominikanów
[edytuj | edytuj kod]W tym miejscu już w 1418 roku istniał kościół pw. Świętego Krzyża z kaplicą Najświętszej Maryi Panny, który w 1420 roku został poświęcony przez apa lwowskiego Jana Rzeszowskiego. W kaplicy umieszczono łaskami słynący obraz Matki Bożej Boreckiej. W 1336 roku w pobliskim cudownym źródełku odnotowano pierwsze cudowne uzdrowienie.
W 1668 roku decyzją komisji biskupiej obraz został uznany za cudowny. W 1669 roku ks. Maciej Niwicki z Ramnic kanonik kolegiaty jarosławskiej i prepozyt tyczyński, ufundował kościół. W 1670 roku opiekę nad kaplicą objęli Dominikanie, którzy w latach 1684–1726 zbudowali kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Jacka. 13 maja 1736 roku odbyła się konsekracja kościoła, której dokonał bp Andrzej Pruski.
15 sierpnia 1919 roku odbyła się koronacja cudownego obrazu, której dokonał bp Józef Sebastian Pelczar[17][18].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Opis dekanatu na stronie archidiecezji
- ↑ 600 lat parafii Borek Stary [online], Tygodnik Katolicki „Niedziela”. Niedziela przemyska 44/2018 [dostęp 2018-10-31].
- ↑ Borek Stary - Historia
- ↑ Rocznik Archidiecezji Przemyskiej 1997. Album (str. 43-44) ISSN 1233-4685
- ↑ Rocznik Archidiecezji Przemyskiej 2015 (s. 70) ISSN 1429-6314
- ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Saecularis et Regularis Dioecesis rit. lat. Premisliensispro anno Domini 1888 (str. 184) (łac.) [dostęp 2020-01-24]
- ↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Saecularis et Regularis Dioecesis rit. lat. Premisliensis pro anno Domini 1903 (str. 182) (łac.) [dostęp 2020-01-24]
- ↑ Elenchus Cleri Dioeceseos Rit. Lat. Premisliensis Pro Anno Domini 1924 (str. 77) (łac.) [dostęp 2020-01-24]
- ↑ Rocznik Diecezji Przemyskiej na rok 1952 (s. 121-122) [dostęp 2024-01-27]
- ↑ Rocznik Diecezji Przemyskiej na rok 1958 (s. 138) [dostęp 2024-01-27]
- ↑ Rocznik Diecezji Przemyskiej na rok 1966 (s. 146-147) [dostęp 2024-01-27]
- ↑ Rocznik Diecezji Przemyskiej na rok 1979 (s. 74) [dostęp 2024-01-27]
- ↑ Rocznik Diecezji Przemyskiej na rok 1984 (s. 80) [dostęp 2024-01-27]
- ↑ Borówki - Historia
- ↑ Wola Borkowska – historia
- ↑ Nowy Borek - Historia
- ↑ Klasztor - Historia. [dostęp 2020-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-10)].
- ↑ Sanktuarium Matki Bożej Boreckiej – Borek Stary k. Rzeszowa
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Informacje o kościele na stronie tyczyn.pl, tyczyn.pl, [dostęp: 2018-12-30].
- Historia parafii. borek_st.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-12)]. (strona zarchiwizowana), borek_st.republika.pl, [dostęp: 2018-12-30].