Paronychia (roślina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Paronychia
Ilustracja
Paronychia rdestolistna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

goździkowate

Rodzaj

paronychia

Nazwa systematyczna
Paronychia P. Miller
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754[3]
Typ nomenklatoryczny

P. argentea Lamarck (Fl. Franç. 3: 230. 1778)[3]

Synonimy
  • Anychia Michaux
  • Anychiastrum Small
  • Gastronychia Small
  • Gibbesia Small
  • Nyachia Small
  • Odontonychia Small
  • Siphonychia Torrey & A. Gray[4]
Multimedia w Wikimedia Commons
Paronychia argentea
Paronychia Kapeli

Paronychia (Paronychia) – rodzaj roślin jednorocznych, dwuletnich i bylin z rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae). Obejmuje ok. 110 gatunków występujących w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego na obu kontynentach amerykańskich, w Europie, Azji i Afryce[4]. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne, także w Polsce[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Pędy płożące, podnoszące się lub wzniesione, słabo lub mocniej rozgałęzione. W przypadku niektórych bylin u nasady drewniejące[4].
Liście
Naprzeciwległe, ze zrośniętymi przylistkami w każdym węźle. Przylistki nierzadko okazałe, białawe lub srebrzyste, lancetowate lub owalne, całobrzegie lub postrzępione, czasem na szczycie rozwidlone. Liście dolne siedzące, górne u niektórych gatunków ogonkowe. Blaszka liściowa 1-żyłkowa, równowąska do eliptycznej, u niektórych gatunków mięsista. Na szczycie zaokrąglona, zaostrzona lub z osadzonym kolcem[4].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo lub w gęstych kwiatostanach szczytowo lub rzadziej w kątach liści. Kwiaty często siedzą w kątach przerastających je przysadek rosnących w parach (często na podobieństwo liścia i przylistka). Kwiaty zwykle są obupłciowe, czasem obecne są też kwiaty rozdzielnopłciowe. Dno kwiatowe kubeczkowate, działek 5, białych, żółtawych, zielonych lub czerwonobrązowych o długości od 0,4 do 4,5 mm. Na brzegach działki są błoniaste, przejrzyste, różnie zakończone (bywają kapturkowato zagięte, zaostrzone lub tępe). Pręcików jest zazwyczaj 5, prątniczków brak lub też 5. Szyjka słupka pojedyncza lub dwie, zakończona główkowato lub nitkowata, zwykle z dwoma znamionami na szczycie[4].
Owoce
Torebki owalne, kuliste lub czterokanciaste rozwijające się na wzniesionych szypułach i mają ścianki błoniaste. Zawierają kuliste lub owalne, brązowe nasiona[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należy do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych. W obrębie goździkowatych należy do podrodziny Paronychioideae plemienia Paronychieae[6]. Badania molekularne wykazały, że tradycyjnie ujmowany rodzaj jest polifiletyczny – podrodzaj Anoplonychia (Fenzl) Chaudhri obejmujący 48 gatunków występujących w Europie, Azji i Afryce ma wspólne pochodzenie z rodzajem połonicznik (Herniaria) i Philippiella, podczas gdy podrodzaje Paronychia i Siphonychia są siostrzane dla rodzaju Gymnocarpos[4][7].

Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według The Plant List)[8][5]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-08-02] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g Ronald L. Hartman, John W. Thieret, Richard K. Rabeler: Paronychia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-02]. (ang.).
  5. ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 137. ISBN 978-83-925110-5-2.
  6. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2013-02-20].
  7. ↑ B. Oxelman, B. Ahlgren, M. Thulin. Circumscription and phylogenetic relationships of Gymnocarpos (Caryophyllaceae-Paronychioideae). „Edinburgh Journal of Botany”. 59, 02, s. 221-237, 2002. (ang.). 
  8. ↑ Paronychia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-08-02].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paronychia_(roślina)&oldid=69418887”