Paweł Andrejew

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Paweł Andrejew
Ilustracja
Paweł Andrejew ok. 1932
Data urodzenia

14 września 1887

Data i miejsce śmierci

16 marca 1942
Gorki

Zawód, zajęcie

adwokat

Grób Igora Andrejewa oraz symboliczny grób jego ojca Pawła Andrejewa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Paweł Andrejew (ur. 14 września 1887, zm. 16 marca 1942) – polski adwokat pochodzenia rosyjskiego działający w międzywojennym Wilnie, ojciec Igora Andrejewa.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie adwokata Bazylego Andrejewa. Ukończył gimnazjum w Wilnie. Brał udział w strajkach szkolnych 1905 roku. Wychowywany przez ciotkę Piotrowską, był miłośnikiem kultury polskiej. Ukończył prawo na Petersburskim Uniwersytecie Państwowym. Od 1912 roku wpisany na listę adwokatów w Wilnie. W 1914 roku ożenił się z Eugenią Pochitonową, jedną z jedenastu córek dentysty w Wilnie, Mikołaja Pochitonowa.

Po ustanowieniu polskiej administracji w Wilnie, uzyskał renomę jednego z najlepszych adwokatów w mieście. Rozgłos uzyskał między innymi broniąc Borysa Kowerdy, zabójcy posła sowieckiego Piotra Wojkowa, w głośnym procesie w Warszawie w 1927 roku. Andrejew podkreślał w swojej mowie pobudki patriotyczne czynu Kowerdy, dziewiętnastoletniego ucznia gimnazjum rosyjskiego w Wilnie, syna działacza białogwardyjskiego.

Paweł Andrejew został aresztowany przez NKWD w Wilnie w październiku 1940 roku, podczas tzw. drugiej okupacji sowieckiej Wilna. Po ataku Niemiec hitlerowskich na Polskę Andrejew został 23 czerwca 1941 przewieziony w transporcie więźniów z więzienia na Łukiszkach w Wilnie w głąb Rosji i od 3 lipca 1941 osadzony w więzieniu numer 1 w Gorkim (nazwa od 1932 r.; przedtem i obecnie Niżny Nowogród), gdzie więziono wielu Polaków. W sierpniu 1941 roku większości uwięzionych udaje się wydostać do formowanej wtedy Armii Andersa, Andrejew pozostaje jednak w więzieniu.

W lutym 1942 roku wytoczono Andrejewowi proces zarzucając mu wrogie nastawienie do ZSRR. Po krótkim procesie 9 lutego 1942 Andrejew został skazany na karę śmierci, a jego odwołanie (proces sowiecki odbywał się bez adwokata) uwzględniono o tyle, że zmieniono paragraf podstawy skazania, ale nie sam wyrok. Paweł Andrejew został rozstrzelany w więzieniu w Gorkim 16 marca 1942. Nieznane jest miejsce jego pochówku. Po wojnie władze radzieckie przez szereg lat utrzymywały, że Paweł Andrejew został zwolniony z więzienia w czasie formowania Armii Andersa i wraz z Wojskiem Polskim ewakuował się do Pahlevi w Iranie.

Grób symboliczny Pawła Andrejewa znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A dod.-1-67). Akta NKWD dotyczące aresztowania, procesu oraz wykonania wyroku na Andrejewie są obecnie dostępne w Litewskim Archiwum Specjalnym (Lietuvos Ypatingasis Archivas) w Wilnie.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Słownik biograficzny adwokatów polskich; Zdzisław Czeszejko-Sochacki, Naczelna Rada Adwokacka, Ośrodek Badawczy Adwokatury, Redakcja „Palestry.” Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1980 (s. 18).
  • Księga adresowa m. Wilna: Wileński kalendarz informacyjny, Nakładem Józefa Zawadzkiego, Wilno 1939, wymienia na stronie 82 pośród adwokatów: Andrejew Paweł, Mickiewicza 37 m. 3, tel. 13-08.
  • O transporcie z Łukiszek do Gorkij: Longin Tomaszewski, Kronika Wileńska 1939-1941, Wydawnictwo Pomost, 1990 (s. 184).
  • O Pawle Andrejewie wspomina też Bohdan Kawecki w książce: Z wędrówek wileńskiego prokuratora, Wydawnictwo Polskiej Fundacji Kulturalnej, Londyn, 1977 (s. 186: „Adwokat Paweł Andrejew, po matce Polak, obywatel polski, aresztowany przez bolszewików i wywieziony dla Rosji, Po tzw. amnestii nie został zwolniony...”).
  • Akta uwięzienia, procesu i skazania dot. Pawła Andrejewa w dawnym archiwum NKWD w Wilnie: Lietuvos Ypatingasis Archivas, Vilnius, Gedymino pr.40; Akta reg. nr.7321.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]