Pelecanoides

	Pelecanoides
	Lacépède, 1799
	; Przedstawiciel rodzaju – nurzec peruwiański (P. garnotii)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	rurkonose
Rodzina	burzykowate
Rodzaj	Pelecanoides
	Typ nomenklatoryczny
	Procellaria urinatrix J.F. Gmelin
Synonimy
	Haladroma Illiger, 1811; Onocralus Rafinesque, 1815; Puffinuria Lesson, 1828; Porthmornis Murphy & Harper, 1921; Pelagodyptes Murphy & Harper, 1921;
	Haladroma Illiger, 1811; Onocralus Rafinesque, 1815; Puffinuria Lesson, 1828; Porthmornis Murphy & Harper, 1921; Pelagodyptes Murphy & Harper, 1921;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pelecanoides – rodzaj ptaków z rodziny burzykowatych (Procellariidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na wodach morskich półkuli południowej^[8]^[9].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 18–25 cm, rozpiętość skrzydeł 30–38 cm; masa ciała 86–213 g^[10].

Odżywiają się przede wszystkim planktonem, głównie drobnymi skorupiakami, takimi jak kryl, widłonogi i obunogi.

Gniazdują kolonijnie na wyspach. W koloniach lęgowych prowadzą nocny tryb życia. Składają jedno jajo do nory wykopanej w ziemi. Pisklę przez długi czas pozostaje w norze pod opieką dorosłych (45–60 dni).

Nurzec mały i nurzec czarnoskrzydły są jednymi z najliczniejszych gatunków ptaków morskich. Ich populacje ocenia się na kilka milionów par.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Pelecanoides: gr. πελεκαν pelekan, πελεκανος pelekanos „pelikan”; -οιδης -oidēs „przypominający”^[11].
Haladroma: gr. ἁλαδρομος haladromos „wyścig nad morzem”, od ἁλς hals, ἁλος halos „morze”; -δρομος -dromos „biegający”, τρεχω trekhō „biegać”^[11]. Gatunek typowy: Procellaria urinatrix J.F. Gmelin, 1789.
Onocralus: autor nie wyjaśnił pochodzenia nazwy rodzajowej; łac. onocrotalus „pelikan”, od gr. ονοκροταλος onokrotalos „pelikan”^[11]. Gatunek typowy: Procellaria urinatrix J.F. Gmelin, 1789.
Puffinuria: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Puffinus Brisson 1760 (burzyk) i Uria Brisson, 1760 (nurzyk)^[11]. Gatunek typowy: Puffinuria garnotii Lesson & Garnot, 1828.
Porthmornis: gr. πορθμος porthmos „ciasny, wąskie morze” (tj. Cieśnina Magellana), od πορος poros „ciasny”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”^[11]. Gatunek typowy: Puffinuria garnotii magellani Mathews, 1912.
Pelagodyptes: gr. πελαγος pelagos „morze”; δυπτης duptēs „nurek”, od δυπτω duptō „nurkować”^[11]. Gatunek typowy: Pelecanoides georgicus Murphy & Harper, 1916.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[12]:

Pelecanoides garnotii (Lesson & Garnot, 1828) – nurzec peruwiański
Pelecanoides georgicus Murphy & Harper, 1916 – nurzec mały
Pelacanoides magellani (Mathews, 1912) – nurzec magellański
Pelecanoides urinatrix (J.F. Gmelin, 1789) – nurzec czarnoskrzydły

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Pelecanoides, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 13. (fr.).
↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 274. (łac.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l'auteur, 1815, s. 72. (fr.).
↑ R.-P. Lesson: Manuel d’ornithologie, ou description des genres et des principales espèces d’orseaux. Cz. 2. Paris: Roret, 1828, s. 392. (fr.).
↑ Murphy i Harper 1921 ↓, s. 503, 513.
↑ Murphy i Harper 1921 ↓, s. 503, 519.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-02]. (ang.).
↑ Diving-petrels (Pelecanoididae). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. (ang.).
↑ C. Carboneras: Family Pelecanoididae (Diving-petrels). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 278. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters (Wersja: 2021-10-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-02].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

R.C. Murphy, F. Harper. A review of the diving petrels. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 44, s. 495–554, 1921. (ang.).

[itis-1] Pelecanoides, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Lacépède-2] B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 13. (fr.).

[Illiger-3] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 274. (łac.).

[Rafinesque-4] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l'auteur, 1815, s. 72. (fr.).

[Lesson-5] R.-P. Lesson: Manuel d’ornithologie, ou description des genres et des principales espèces d’orseaux. Cz. 2. Paris: Roret, 1828, s. 392. (fr.).

[CITEREFMurphyHarper1921503,_513-6] Murphy i Harper 1921 ↓, s. 503, 513.

[CITEREFMurphyHarper1921503,_519-7] Murphy i Harper 1921 ↓, s. 503, 519.

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-02]. (ang.).

[ibc-9] Diving-petrels (Pelecanoididae). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. (ang.).

[Carboneras-10] C. Carboneras: Family Pelecanoididae (Diving-petrels). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 278. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

[Jobling-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-12] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters (Wersja: 2021-10-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-02].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]