Picobia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Picobia
Haller, 1878
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

pajęczaki

Podgromada

roztocze

Rząd

Trombidiformes

Podrząd

Prostigmata

Nadrodzina

Cheyletoidea

Rodzina

dutkowce

Podrodzina

Picobiinae

Rodzaj

Picobia

Typ nomenklatoryczny

Picobia heeri Haller, 1878

Picobia – rodzaj roztoczy z rzędu Trombidiformes i rodziny dutkowców. Są obligatoryjnymi pasożytami zewnętrznymi ptaków, bytującymi wewnątrz dutek ich piór. Do ich żywicieli należą przedstawiciele 15 rodzin ptaków z 4 rzędów: wróblowych, papugowych, dzięciołowych oraz dzioborożcowych.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Roztocze o wydłużonym, robakowatym, ubarwionym mlecznobiało ciele, podzielonym na pseudotagmy – gnatosomę i idiosomę, a tej ostatniej z kolei na propodosomę i hysterosomę[1][2]. Występuje silnie zaznaczony dymorfizm płciowy oraz polimorfizm samic w formie fizyogastrii. Samce są bardziej krępej budowy i osiągają od 335 do 645 μm długości. Samice formy typowej są bardziej wydłużone i osiągają od 450 do 770 μm długości. Samice fizyogastryczne mają hysterosomę bardzo silnie wydłużoną i osiągają od 380 do 1905 μm długości[3]. Fizyogastria jest u nich adaptacją pozwalającą złożyć 2 lub 3 bardzo duże jaja, a nie, jak u większości stawonogów, pozwalającą składać duże ilości małych jaj[1].

Gnatosoma ma subkapitulum osadzone głęboko w idiosomie[2], stylofor o tylnej części zaokrąglonej oraz perytremy o kształcie litery „V”, „U” lub „M” z komorami dobrze widocznymi we wszystkich ich gałęziach. Wierzchołek hypostomu u samca jest zawsze zaokrąglony, natomiast u samicy może być spłaszczony. Boki hypostomu pozbawione są uzębienia. Szczękoczułki mają palce ruchome o wierzchołku grzbietowym bezzębnym, natomiast części tylnej u samic niekiedy zaopatrzonej w ząbki. Odsiebne końce stopogoleni nogogłaszczków są ścięte[3].

Idiosoma jest całkowicie pozbawiona oczu i kupuli[2]. Propodosoma ma na stronie grzbietowej (propodonotum) tarczkę propodonotalną wtórnie podzieloną wzdłużnie na dwie wąskie tarczki; na tarczkach tych leżą trzy pary szczecinek: ve, si i se. Ponadto między tymi dwiema tarczkami pojawiać się może jeszcze nieparzysta tarczka środkowa. W sumie na wierzchu propodosomy obecnych jest 6 par szczecinek, z których szczecinki vi i ve leżą w jednym poprzecznym rządku, a szczeciny grzbietowe (d) mają koralikowatą ornamentację. Na grzbietowej stronie hysterosomy (hysteronotum) samicy szczecinki są długie, a tarczka hysterosomalna (hysteronotalna) nie występuje. U samca na hysteronotum obecna jest całobrzega lub wzdłużnie podzielona, ale nigdy nie zrośnięta z tarczką pygidialną tarczka hysterosomalna, a spośród szczecinek hysteronotalnych te oznaczone d1 i e2 są krótkie. Tarczka pygidialna może nie występować u samicy. W regionie genitalno-analnym samicy występuje po 1 parze szczecinek genitalnych i aggenitalnych oraz 2 pary szczecinek pseudanalnych; ponadto obecne mogą być lub nie tarczka genitalna i płaty genitalne; tarczka aggenitalna nie występuje. U samca występują po 2 pary szczecinek pseudanalnych, genitalnych i aggenitalnych; obecna jest również tarczka aggenitalna, która może być całobrzega lub wzdłużnie podzielona[3].

Na spodzie propodosomy apodemy mają przebieg równoległy do położonych pośrodkowo cierniopodobnych wzgórków. Dwie pierwsze pary odnóży są grubsze niż dwie ostatnie. Na odnóżach występuje kompletny zestaw solenidiów spotykanych w rodzinie dutkowców: ωI, φI, σI, ωII[3].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Wszyscy przedstawiciele rodzaju są obligatoryjnymi pasożytami zewnętrznymi ptaków. Bytują wewnątrz dutek ich piór, w przeciwieństwie do większości dutkowców nie ograniczając się do lotek[3]. Żerują na płynie tkankowym, przebijając w tym celu ścianę dutki swymi sztyletowatymi palcami ruchomymi szczękoczułków[4][1]. Nowo wykształcające się dutki zajmowane są przez roztocze za pośrednictwem ich naturalnego otworu – umbilicus superior[4].

Wśród żywicieli tego rodzaju wymienia się 15 rodzin ptaków z 4 rzędów. Spośród wróblowych Picobia stwierdzono u bilbili, cudowronków, jaskółkowatych, krukowatych, łuszczakowatych, nektarników, pokrzewek, raniuszków, skałowronów, skowronków, szpakowatych i wąsatek. Poza tym stwierdzono je u papugowatych z rzędu papugowych, dzięciołowatych z rzędu dzięciołowych oraz sierpodudków z rzędu dzioborożcowych[3].

Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj kosmopolityczny, znany ze wszystkich krain zoogeograficznych oprócz Antarktydy[5]. Zasięg poszczególnych gatunków pokrywa się najpewniej z zasięgiem ich żywicieli, jednak ich rozmieszczenie jest tylko fragmentarycznie zbadane[1]. W Polsce do 2015 roku stwierdzono 9 gatunków, w tym 7 nowych dla nauki[5].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj i jego gatunek typowy opisane zostały po raz pierwszy w 1878 roku przez Gottfrieda Hallera na łamach „Zeitschrift fur Wissenschafliche Zoologie”. Początkowo rodzaj był monotypowy[6]. Do rodziny dutkowców jako pierwszy zaliczył go w 1957 roku Wsiewołod Dubinin[7]. W 1973 roku Donald E. Johnston i John Kethley ustanowili go typem nomenklatorycznym nowej podrodziny Picobiinae, wyróżnionej na podstawie analizy fenetycznej[8]. Pierwszej, morfologicznej, analizy filogenetycznej rodziny dokonali w 2013 roku Maciej Skoracki, Eliza Głowska i Andre Bochkov – potwierdziła ona monofiletyzm podrodziny Picobiinae, a rodzaj Picobia umieściła w linii ewolucyjnej obejmującej też rodzaje Columbiphilus i Calamincola i zajmującej pozycję siostrzaną dla linii obejmującej rodzaje Neopicobia i Rafapicobia[4].

Do rodzaju tego należy 39 opisanych gatunków[5]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Maciej Skoracki, Bożena Sikora, Jerzy Michalik: Budowa morfologiczna ektopasożytniczych roztoczy zrodziny Syringophilidae (Acari: Prostigmata). W: Stawonogi. Interakcje pasożyt–żywiciel. Alicja Buczek, Czesław Błaszak (red.). Lublin: Liber, 2004, s. 19-22.
  2. ↑ a b c M. Skoracki, S.A. Zabludovskaya, A.V. Bochkov. A review of Prostigmata (Acariformes: Trobidiformes) permanently associated with birds. „Acarina”. 20 (2), s. 67–107, 2012. 
  3. ↑ a b c d e f Maciej Skoracki. Quill mites (Acari: Syringophilidae) of the Palaearctic region. „Zootaxa”. 2840, s. 1–415, 2011. 
  4. ↑ a b c Maciej Skoracki, Eliza Głowska, Andre V. Bochkov. Phylogeny of quill mites of the family Syringophilidae (Acari: Prostigmata) based on their external morphology. „European Journal of Entomology”. 110 (4), s. 663–675, 2013. DOI: 10.14411/eje.2013.090. ISSN 1210-5759. 
  5. ↑ a b c E. Głowska, M. Chrzanowski , K. Kaszewska. Checklist of quill mites (Acariformes: Syringophilidae) of the World. „Zootaxa”. 3968, s. 1-81, 2015. 
  6. ↑ G. Haller. Freyana und Picobia. „Zeitschrift fur Wissenschafliche Zoologie”. 30, s. 81–98, 1878. 
  7. ↑ W.B. Dubinin. A new classification of the mites of the superfamilies Cheyletoidea and Demodicoidea (Acariformes, Trombidiformes). „Parasitol. Sb. Acad. Nauk SSSR”. 17. s. 17–136. 
  8. ↑ Donald E. Johnston, John B. Kethley. A numerical phenetic study of the quill mites of the family Syringophilidae (Acari). „J. Parasitol.”. 59, s. 520–530, 1973. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Picobia&oldid=70242623”