Pinus dalatensis

*Pinus dalatensis*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	sosna
Gatunek	P. dalatensis
	Nazwa systematyczna
	Pinus dalatensis Ferré
Synonimy
	Pinus wallichiana A.B.Jacks. var. dalatensis (Ferré) Silba.;
	Pinus wallichiana A.B.Jacks. var. dalatensis (Ferré) Silba.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pinus dalatensis Ferré – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w centralnym i południowo-centralnym Wietnamie i Laosie^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Drzewo o stożkowatej koronie.
Pień: Osiąga wysokość 15–25(45) m i średnicę 60–100 cm (120 cm^[6]). Kora szara.
Liście: Igły zabrane po 5 na krótkopędach, o długości (3)5–10(14) cm i szerokości 0,5–1 mm.
Szyszki: Szyszki żeńskie pojedyncze, liczą 20–30 łusek nasiennych, żółtawo brązowe, ciemnoszare po osiągnięciu dojrzałości. Osiągają długość 6–23 cm. Nasiona brązowe, o długości 7–10 mm, opatrzone skrzydełkiem o długości do 2,5 cm.
Gatunki podobne: Pinus dalatensis jest podobna do P. wallichiana i P. strobus, ale różni się pyłkiem i występuje na stanowiskach odległych geograficznie od obu gatunków.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Nasiona zaczynają dojrzewać w lutym i marcu, osiągają dojrzałość od października do grudnia^[7]. Siewki wykształcają 8–10 liścieni.

Występuje w górach, na wysokościach powyżej 1500 m n.p.m. (1400–2300 m^[4]), w gęstych, wilgotnych, wiecznie zielonych lasach podzwrotnikowych. Często razem z P. krempfii, P. kesiya, Dacrydium elatum i Fokienia hodginsii. Rośnie w grupach od kilku do ok. 30 drzew, otoczonych przeważnie przez drzewa liściaste.

Systematyka i zmienność[edytuj | edytuj kod]

Synonimy: Pinus wallichiana A.B.Jacks. var. dalatensis (Ferré) Silba.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[5]:

podrodzaj Strobus
- sekcja Quinquefoliae
  - podsekcja Strobus
    - gatunek P. dalatensis

W obrębie populacji i pomiędzy nimi istnieje duża zmienność w morfologii igieł, szyszek i pędów, dlatego gatunek dzielony jest na podgatunki i odmiany^[6]:

P. dalatensis var. dalatensis Businsky – odmiana typowa
P. dalatensis var. bidoupensis Businsky
P. dalatensis subsp. procera Businsky

Populacja P. dalatensis znaleziona w Laosie została także opisana jako odrębny gatunek Pinus anemophila Businsky^[8].

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W 1998 r. międzynarodowa organizacja IUCN uznała ten gatunek za narażony na wyginięcie i przyznała mu kategorię zagrożenia VU (Vulnerable). W 2007 r. zmieniła klasyfikację na kategorię DD (data deficient), w związku z niepewnym statusem systematycznym taksonu. Kategoria ta oznacza, że nie ma dostatecznych danych o sytuacji taksonu, aby ocenić stopień jego zagrożenia. W 2010 r. ponownie poddano takson ocenie i przyznano mu status NT (near threatened), uznając za bliski zagrożeniu. Podstawą do nadania tej kategorii był rozmiar powierzchni zajmowanej przez populacje (mniej niż 2 tys. km²), występowanie w mniej niż 10 lokalizacjach oraz niewielkie zmniejszenie liczebności oraz pogorszenie jakości siedlisk^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b ^c P.P. Thomas P.P., K.L.K.L. Phan K.L.K.L., Pinus dalatensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-07-22] (ang.).
↑ ^a ^b Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-07-22]. (ang.).
↑ ^a ^b Luu Nguyen Duc To, Philip Ian Thomas: Cay La Kim Vietnam. Conifers of Vietnam. Darwin Initiative, 2004, s. 38–41. ISBN 1-872291-64-3. [dostęp 2009-07-22].
↑ Christopher J. Earle: Pinus dalatensis. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-07-22]. (ang.).
↑ R. Businský. A new species of soft pine from the Vietnamese border of Laos. „Acta Pruhoniciana”. 96, s. 5–13, 2010. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[iucn-4] P.P. Thomas P.P., K.L.K.L. Phan K.L.K.L., Pinus dalatensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-07-22] (ang.).

[Gymn-5] Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-07-22]. (ang.).

[Luu2004-6] Luu Nguyen Duc To, Philip Ian Thomas: Cay La Kim Vietnam. Conifers of Vietnam. Darwin Initiative, 2004, s. 38–41. ISBN 1-872291-64-3. [dostęp 2009-07-22].

[Gymn2-7] Christopher J. Earle: Pinus dalatensis. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-07-22]. (ang.).

[Businsky2010-8] R. Businský. A new species of soft pine from the Vietnamese border of Laos. „Acta Pruhoniciana”. 96, s. 5–13, 2010. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]