Sosna himalajska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Sosna himalajska
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

sosna himalajska

Nazwa systematyczna
Pinus wallichiana A.B. Jacks
Bull. Misc. Inform. Kew. 1938: 85, 1938.
Synonimy
  • Pinus griffithii Mc Clelland
  • Pinus excelsa Wall. ex Lamb
  • Pinus chylla Lodd.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Multimedia w Wikimedia Commons

Sosna himalajska (Pinus wallichiana A.B. Jacks) – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna himalajska rośnie w Himalajach, od Afganistanu, przez Pakistan, Indie, Tybet, Nepal i Bhutan po Mjanmę[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Drzewo iglaste, korona szerokostożkowata, luźna, z gałęziami rosnącymi poziomo. U okazów wolno rosnących gałęzie dłuższe.
Pień
Pień prosty, kora początkowo gładka i szara, z wiekiem staje się ciemniejsza, spękana i bruzdkowata. Na obszarze naturalnego występowania dorasta do 30–50 m wysokości, w Europie do 25 m. Pędy nagie, pokryte woskowym nalotem.
Liście
Miękkie i cienkie igły, o srebrzystoszarym zabarwieniu, zwisające, o długości ok. 20 cm, zabrane w pęczki po 5 sztuk. Po wewnętrznej stronie podłużne, biało-niebieskie paski.
Szyszki
Żółte kwiatostany męskie wyrastają u nasady pędów. Szyszki żeńskie cylindryczne, początkowo osadzone pionowo i zielono-niebieskie, później zwisające, jasnobrązowe, nieco zakrzywione, osiągają długość ok. 30 cm. Osadzone na długich szypułkach (do 5 cm), w grupach po 1–6[6]. Wierzch szyszki jest bardzo żywiczny, cienkie łuski mają duży, bruzdowaty wyrostek. Nasiona brązowe do brązowo-czarnych, o rozmiarach 3–9 na 4–5 mm, opatrzone skrzydełkiem o długości 1–3 cm, szerokości 8–9 mm[7].
  • Zwisające igły i młode pędy

    Zwisające igły i młode pędy

  • Szyszki męskie

    Szyszki męskie

  • Szyszka

    Szyszka

Gatunki podobne
Sosna himalajska bywa mylona z sosną wejmutką (Pinus strobus). Wyglądem przypomina także meksykańską sosnę pięcioigielną P. ayacahuite[8].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Jedna wiązka przewodząca w liściu, trzy kanały żywiczne. Igły w przekroju poprzecznym trójkątne[7].

Gatunek jednopienny. Pylenie od kwietnia do maja. Nasiona dojrzewają jesienią następnego roku[7].

Sosna himalajska w Parku Narodowym Sagarmatha, Nepal
Gałęzie z otwartymi szyszkami, Himachal Pradesh, Indie

Preferuje doliny i nasłonecznione zbocza górskie. Występuje przeważnie na wysokości 1400–1500 m n.p.m., chociaż spotykana do wysokości 2500 m (inne źródła podają 1600–3300 m n.p.m.[7], a nawet 4300 m[9][10]). Lubi gleby świeże i głębokie oraz nasłonecznione stanowiska. Dobrze znosi zimy, ale niezbyt mroźne. Tworzy lasy jednogatunkowe, ale także lasy mieszane wraz z dębem, klonem i ostrokrzewem. We wschodniej części obszaru występowania tworzy z cedrem himalajskim lasy iglaste.

Systematyka i zmienność[edytuj | edytuj kod]

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[5]:

  • podrodzaj Strobus
    • sekcja Quinquefoliae
      • podsekcja Strobus
        • gatunek P. wallichiana

Najbliżej spokrewniona jest z sosną koreańską (Pinus koraiensis).

W 1989 r. opisana została odmiana Pinus wallichiana var. parva K. C. Sahni (Indian J. Forest. 12(1): 40. 1989). Występuje w południowo-wschodniej części Tybetu w wilgotnych lasach strefy umiarkowanej, razem z gatunkami z rodzaju różanecznik (Rhododendron), na wysokości ok. 3000 m n.p.m. Takson ten nie jest dostatecznie rozpoznany. Według opisu różni się od typowego gatunku krótszymi igłami (mniej niż 11 cm), prostymi i mniejszymi szyszkami (do 10 cm), mniejszymi nasionami (ok. 3 mm) z krótszym skrzydełkiem (ok. 10 mm)[7].

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), czyli najmniejszej troski, spośród gatunków niższego ryzyka[4].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina ozdobna

Sosna himalajska została wprowadzona do Europy jako drzewo ozdobne, sadzone w parkach. Popularna głównie ze względu na zwisające, długie igły.

Roślina użytkowa

Drewno wykorzystywane jest do konstrukcji drewnianych, do produkcji mebli i wyrobu terpentyny[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. ↑ a b A. Farjon, Pinus wallichiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2009-07-18] (ang.).
  5. ↑ a b Christopher J. Earle: Gymnosperm Database - Pinus. [dostęp 2008-10-26]. (ang.).
  6. ↑ Christopher J. Earle: Gymnosperm Database - Pinus wallichiana. [dostęp 2008-10-26]. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f Pinus wallichiana, Flora of China [dostęp 2009-07-19] (ang.).
  8. ↑ Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Kraków: TAiWPN, 2008, s. 318. ISBN 978-83-242-0842-5.
  9. ↑ O. Polunin, A. Stainton: Flowers of the Himalayas. Oxford Universtiy Press, 1984.
  10. ↑ Pinus wallichiana, Plant for a future, 1997–2000 [dostęp 2009-07-19] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Gregor Aas, Andreas Riedmiller: Drzewa. Peter Schütt (współpraca). Wyd. VII. Warszawa: MUZA SA, 2005, s. 66. ISBN 83-7200-625-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sosna_himalajska&oldid=69351272”