Sosna himalajska
|
||
![]() |
||
Systematyka[1] | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | rośliny | |
Klad | rośliny naczyniowe | |
Klad | Euphyllophyta | |
Klad | rośliny nasienne | |
Rząd | sosnowce | |
Rodzina | sosnowate | |
Rodzaj | sosna | |
Gatunek | sosna himalajska | |
Nazwa systematyczna | ||
Pinus wallichiana A.B. Jacks Bull. Misc. Inform. Kew. 1938: 85, 1938. |
||
Synonimy | ||
Pinus griffithii Mc Clelland |
||
Kategoria zagrożenia | ||
![]() niższego ryzyka (IUCN 2.3)[2] |
Sosna himalajska (Pinus wallichiana A.B. Jacks) – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna himalajska rośnie w Himalajach, od Afganistanu, przez Pakistan, Indie, Tybet, Nepal i Bhutan po Mjanmę[3].
Spis treści
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewo iglaste, korona szerokostożkowata, luźna, z gałęziami rosnącymi poziomo. U okazów wolno rosnących gałęzie dłuższe.
- Pień
- Pień prosty, kora początkowo gładka i szara, z wiekiem staje się ciemniejsza, spękana i bruzdkowata. Na obszarze naturalnego występowania dorasta do 30–50 m wysokości, w Europie do 25 m. Pędy nagie, pokryte woskowym nalotem.
- Liście
- Miękkie i cienkie igły, o srebrzystoszarym zabarwieniu, zwisające, o długości ok. 20 cm, zabrane w pęczki po 5 sztuk. Po wewnętrznej stronie podłużne, biało-niebieskie paski.
- Szyszki
- Żółte kwiatostany męskie wyrastają u nasady pędów. Szyszki żeńskie cylindryczne, początkowo osadzone pionowo i zielono-niebieskie, później zwisające, jasnobrązowe, nieco zakrzywione, osiągają długość ok. 30 cm. Osadzone na długich szypułkach (do 5 cm), w grupach po 1–6[4]. Wierzch szyszki jest bardzo żywiczny, cienkie łuski mają duży, bruzdowaty wyrostek. Nasiona brązowe do brązowo-czarnych, o rozmiarach 3–9 na 4–5 mm, opatrzone skrzydełkiem o długości 1–3 cm, szerokości 8–9 mm[5].
-
Szyszka (Ogród Botaniczny w Zagrzebiu)
- Gatunki podobne
- Sosna himalajska bywa mylona z sosną wejmutką (Pinus strobus). Wyglądem przypomina także meksykańską sosnę pięcioigielną P. ayacahuite[6].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Jedna wiązka przewodząca w liściu, trzy kanały żywiczne. Igły w przekroju poprzecznym trójkątne[5].
Gatunek jednopienny. Pylenie od kwietnia do maja. Nasiona dojrzewają jesienią następnego roku[5].


Preferuje doliny i nasłonecznione zbocza górskie. Występuje przeważnie na wysokości 1400–1500 m n.p.m., chociaż spotykana do wysokości 2500 m (inne źródła podają 1600–3300 m n.p.m.[5], a nawet 4300 m[7][8]). Lubi gleby świeże i głębokie oraz nasłonecznione stanowiska. Dobrze znosi zimy, ale niezbyt mroźne. Tworzy lasy jednogatunkowe, ale także lasy mieszane wraz z dębem, klonem i ostrokrzewem. We wschodniej części obszaru występowania tworzy z cedrem himalajskim lasy iglaste.
Systematyka i zmienność[edytuj | edytuj kod]
Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[3]:
- podrodzaj Strobus
- sekcja Quinquefoliae
- podsekcja Strobus
- gatunek P. wallichiana
- podsekcja Strobus
- sekcja Quinquefoliae
Najbliżej spokrewniona jest z sosną koreańską (Pinus koraiensis).
W 1989 r. opisana została odmiana Pinus wallichiana var. parva K. C. Sahni (Indian J. Forest. 12(1): 40. 1989). Występuje w południowo-wschodniej części Tybetu w wilgotnych lasach strefy umiarkowanej, razem z gatunkami z rodzaju różanecznik (Rhododendron), na wysokości ok. 3000 m n.p.m. Takson ten nie jest dostatecznie rozpoznany. Według opisu różni się od typowego gatunku krótszymi igłami (mniej niż 11 cm), prostymi i mniejszymi szyszkami (do 10 cm), mniejszymi nasionami (ok. 3 mm) z krótszym skrzydełkiem (ok. 10 mm)[5].
Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), czyli najmniejszej troski, spośród gatunków niższego ryzyka[2].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Roślina ozdobna
Sosna himalajska została wprowadzona do Europy jako drzewo ozdobne, sadzone w parkach. Popularna głównie ze względu na zwisające, długie igły.
- Roślina użytkowa
Drewno wykorzystywane jest do konstrukcji drewnianych, do produkcji mebli i wyrobu terpentyny[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ P. F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website - PINACEAE. 2001–.
- ↑ a b Conifer Specialist Group (1998): Pinus wallichiana (ang.). IUCN 2009. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2009.1. [dostęp 2009-07-18].
- ↑ a b Christopher J. Earle: Gymnosperm Database - Pinus (ang.). [dostęp 2008-10-26].
- ↑ Christopher J. Earle: Gymnosperm Database - Pinus wallichiana (ang.). [dostęp 2008-10-26].
- ↑ a b c d e f Pinus wallichiana (ang.). Flora of China. [dostęp 2009-07-19].
- ↑ Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Kraków: TAiWPN, 2008, s. 318. ISBN 978-83-242-0842-5.
- ↑ O. Polunin, A. Stainton: Flowers of the Himalayas. Oxford Universtiy Press, 1984.
- ↑ Pinus wallichiana (ang.). Plant for a future, 1997-2000. [dostęp 2009-07-19].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Gregor Aas, Andreas Riedmiller: Drzewa. Peter Schütt (współpraca). Warszawa: MUZA SA, 2005, s. 66. ISBN 83-7200-625-3.