Sosna himalajska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Sosna himalajska
Sosna himalajska: zdjęcie
Systematyka[1]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Klad rośliny naczyniowe
Klad Euphyllophyta
Klad rośliny nasienne
Rząd sosnowce
Rodzina sosnowate
Rodzaj sosna
Gatunek sosna himalajska
Nazwa systematyczna
Pinus wallichiana A.B. Jacks
Bull. Misc. Inform. Kew. 1938: 85, 1938.
Synonimy

Pinus griffithii Mc Clelland
Pinus excelsa Wall. ex Lamb
Pinus chylla Lodd.
Kategoria zagrożenia
Status iucn2.3 LC pl.svg
niższego ryzyka (IUCN 2.3)[2]
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Sosna himalajska (Pinus wallichiana A.B. Jacks) – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna himalajska rośnie w Himalajach, od Afganistanu, przez Pakistan, Indie, Tybet, Nepal i Bhutan po Mjanmę[3].

Morfologia[edytuj]

Pokrój
Drzewo iglaste, korona szerokostożkowata, luźna, z gałęziami rosnącymi poziomo. U okazów wolnorosnących gałęzie dłuższe.
Pień
Pień prosty, kora początkowo gładka i szara, z wiekiem staje się ciemniejsza, spękana i bruzdkowata. Na obszarze naturalnego występowania dorasta do 30–50 m wysokości, w Europie do 25 m. Pędy nagie, pokryte woskowym nalotem.
Liście
Miękkie i cienkie igły, o srebrzystoszarym zabarwieniu, zwisające, o długości ok. 20 cm, zabrane w pęczki po 5 sztuk. Po wewnętrznej stronie podłużne, biało-niebieskie paski.
Szyszki
Żółte kwiatostany męskie wyrastają u nasady pędów. Szyszki żeńskie cylindryczne, początkowo osadzone pionowo i zieloniebieskie, później zwisające, jasnobrązowe, nieco zakrzywione, osiągają długość ok. 30 cm. Osadzone na długich szypułkach (do 5 cm), w grupach po 1–6[4]. Wierzch szyszki jest bardzo żywiczny, cienkie łuski mają duży, bruzdowaty wyrostek. Nasiona brązowe do brązowo-czarnych, o rozmiarach 3–9 na 4–5 mm, opatrzone skrzydełkiem o długości 1–3 cm, szerokości 8–9 mm[5].
Gatunki podobne
Sosna himalajska bywa mylona z sosną wejmutką (Pinus strobus). Wyglądem przypomina także meksykańską sosnę pięcioigielną P. ayacahuite[6].

Biologia i ekologia[edytuj]

Jedna wiązka przewodząca w liściu, trzy kanały żywiczne. Igły w przekroju poprzecznym trójkątne[5].

Gatunek jednopienny. Pylenie od kwietnia do maja. Nasiona dojrzewają jesienią następnego roku[5].

Sosna himalajska w Parku Narodowym Sagarmatha, Nepal
Gałęzie z otwartymi szyszkami, Himachal Pradesh, Indie

Preferuje doliny i nasłonecznione zbocza górskie. Występuje przeważnie na wysokości 1400–1500 m n.p.m., chociaż spotykana do wysokości 2500 m (inne źródła podają 1600–3300 m n.p.m.[5], a nawet 4300 m[7][8]). Lubi gleby świeże i głębokie oraz nasłonecznione stanowiska. Dobrze znosi zimy, ale niezbyt mroźne. Tworzy lasy jednogatunkowe, ale także lasy mieszane wraz z dębem, klonem i ostrokrzewem. We wschodniej części obszaru występowania tworzy z cedrem himalajskim lasy iglaste.

Systematyka i zmienność[edytuj]

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[3]:

  • podrodzaj Strobus
    • sekcja Quinquefoliae
      • podsekcja Strobus
        • gatunek P. wallichiana

Najbliżej spokrewniona jest z sosną koreańską (Pinus koraiensis).

W 1989 r. opisana została odmiana Pinus wallichiana var. parva K. C. Sahni (Indian J. Forest. 12(1): 40. 1989). Występuje w południowo-wschodniej części Tybetu w wilgotnych lasach strefy umiarkowanej, razem z gatunkami z rodzaju różanecznik (Rhododendron), na wysokości ok. 3000 m n.p.m. Takson ten nie jest dostatecznie rozpoznany. Według opisu różni się od typowego gatunku krótszymi igłami (mniej niż 11 cm), prostymi i mniejszymi szyszkami (do 10 cm), mniejszymi nasionami (ok. 3 mm) z krótszym skrzydełkiem (ok. 10 mm)[5].

Zagrożenia[edytuj]

Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), czyli najmniejszej troski, spośród gatunków niższego ryzyka[2].

Zastosowanie[edytuj]

Roślina ozdobna

Sosna himalajska została wprowadzona do Europy jako drzewo ozdobne, sadzone w parkach. Popularna głównie ze względu na zwisające, długie igły.

Roślina użytkowa

Drewno wykorzystywane jest do konstrukcji drewnianych, do produkcji mebli i wyrobu terpentyny[5].

Przypisy[edytuj]

  1. ↑ P. F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website - PINACEAE. 2001–.
  2. ↑ a b Conifer Specialist Group (1998): Pinus wallichiana (ang.). IUCN 2009. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2009.1. [dostęp 2009-07-18].
  3. ↑ a b Christopher J. Earle: Gymnosperm Database - Pinus (ang.). [dostęp 2008-10-26].
  4. ↑ Christopher J. Earle: Gymnosperm Database - Pinus wallichiana (ang.). [dostęp 2008-10-26].
  5. ↑ a b c d e f Pinus wallichiana (ang.). Flora of China. [dostęp 2009-07-19].
  6. ↑ Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Kraków: TAiWPN, 2008, s. 318. ISBN 9788324208425.
  7. ↑ O. Polunin, A. Stainton: Flowers of the Himalayas. Oxford Universtiy Press, 1984.
  8. ↑ Pinus wallichiana (ang.). Plant for a future, 1997-2000. [dostęp 2009-07-19].

Bibliografia[edytuj]

  1. Gregor Aas, Andreas Riedmiller: Drzewa. Peter Schütt (współpraca). Warszawa: MUZA SA, 2005, s. 66. ISBN 83-7200-625-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sosna_himalajska&oldid=45616977”