Pinus greggii
| |
| Systematyka[1][2][3] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
P. greggii |
| Nazwa systematyczna | |
| Pinus greggii Engelm. ex Parl. Prodr. (DC.) 16(2.2): 396. 1868 | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 | |
| Zasięg | |
| |
Pinus greggii Engelm. ex Parl. – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Sosna ta jest endemitem meksykańskim i występuje w Meksyku na południowo-wschodnim krańcu Coahuila, południu Nuevo León, południowym wschodzie San Luís Potosí, w Querétaro, Hidalgo oraz na północy Puebla[5][6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pień
- Odmiana typowa osiąga wysokość 6–15 m, zaś odmiana var. australis dorasta do 9–20 m. Kora na gałęziach i górnej części pnia jest gładka i szara.
- Liście
- Igły są zebrane po 3 na krótkopędzie, długości 7–10 cm, proste.
- Szyszki
- Szyszki nasienne długości 6–12 cm, jajowato-stożkowate, skrzywione.
- Gatunki podobne
- Pinus patula, jednak ma dłuższe, zwisające igły.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Populacje północne (var. greggii) występują na wysokości 1900–2600 m n.p.m. Drzewa te tolerują mrozy i susze. Rzadko występują razem z innymi sosnami, częściej z gatunkami świerka (Abies spp.), dębu (Quercus spp.) i jedlicą (Pseudotsuga flahaulti).
Populacje południowe (var. australis) występują na wysokości 1250–2380 m n.p.m.
Systematyka i zmienność[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisał George Engelmann w 1868 r., nadając mu nazwę gatunkową greggii na cześć Josiaha Gregga (1806–1850).
Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[7]:
- podrodzaj Pinus
- sekcja Trifoliae
- podsekcja Australes
- gatunek P. greggii
- podsekcja Australes
- sekcja Trifoliae
Wyróżnia się dwie odmiany, o różnym zasięgu:
- Pinus greggii var. greggii – odmiana typowa, występuje na północy zasięgu (Coahuila, Nuevo Leon),
- Pinus greggii var. australis Donahue & Lopez – występuje na wschodzie środkowego Meksyku (Puebla, San Luis Potosi, Hidalgo, Queretaro, Veracruz).
Populacje północna i południowa są oddalone od siebie o ok. 360 km. Przyczyna takiej luki w zasięgu nie jest znana. Blisko spokrewniona sosna Pinus patula także występuje na tym obszarze.
Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych i w 2007 r. przyznała mu kategorię zagrożenia NT (near threatened), uznając go za gatunek o wyższym ryzyku wyginięcia[4]. Odmianie var. australis nadano wówczas kategorię zagrożenia VU (volunerable), uznając za bardziej zagrożoną niż gatunek jako całość. Po ponownej ewaluacji w 2011 r. gatunkowi przyznano kategorię VU, uzasadniając to niewielkim obszarem występowania, fragmentacją zasięgu i postępującym spadkiem liczebności populacji, szczególnie odmiany var. australis[6]. Niezależnie oceniono także stan zagrożenia obydwu odmian, P. greggii var. greggii uznano za bliską zagrożeniu i przyznano kategorię NT, zaś var. australis za zagrożoną i przyznano kategorię EN (endangered)[8][9]. Populacje var. australis są często oddalone od siebie i otoczone przez użytki rolne, przez co wypas zwierząt ogranicza regenerację lasu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b A. Farjon, Pinus greggii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-10-13] (ang.).
- ↑ Christopher J. Earle: Pinus greggii. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-10-13]. (ang.).
- ↑ a b A. Farjon, Pinus greggii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-19] (ang.).
- ↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-10-13]. (ang.).
- ↑ A. Farjon, Pinus greggii var. greggii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-19] (ang.).
- ↑ A. Farjon, Pinus greggii var. australis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-19] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- George Russell Shaw: The genus Pinus. Cambridge, 1914. [dostęp 2009-10-14]. (ang.).
- W. S. Dvorak: Pinus greggii Engelm. ex Parl.. W: James A. Vozzo: Tropical Tree Seed Manual. U.S. Department of Agriculture Forest Service, s. 615-617. [dostęp 2013-08-19]. (ang.).