Piramida w Karlsruhe
49°00′33″N 8°24′14″E/49,009167 8,403889_meph666-2004-Feb-15-a.jpg) Piramida w Karlsruhe (2004) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1823 |
| Ukończenie budowy |
1825 |
Położenie na mapie Niemiec  | |
| 49°00′33″N 8°24′14″E/49,009167 8,403889
| |
Piramida w Karlsruhe – grobowiec założyciela Karlsruhe Karola III Wilhelma Badeńskiego (1679–1738) na głównym placu miasta, wzniesiony z czerwonego piaskowca w latach 1823–1825 według planów architekta miasta Friedricha Weinbrennera (1766–1826).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Piramida została zbudowana w latach 1823–1825 według planów architekta miasta Friedricha Weinbrennera (1766–1826)[1]. Została wzniesiona nad kryptą założyciela miasta Karola III Wilhelma Badeńskiego (1679–1738)[1]. Krypta pozostała po wyburzeniu w 1807 roku starego kościoła Konkordienkirche w trakcie przebudowy rynku związanej z budową nowej świątyni ewangelickiej[2][1]. Oryginalne plany Weinbrennera z 1803 roku zakładały budowę w tym miejscu monumentalnego pomnika bogini Rei[3] i przeniesienie grobu margrabiego do nowo wybudowanego kościoła ewangelickiego[1]. W 1807 roku kryptę nakryto drewnianą piramidą, która miała chronić ją do czasu wzniesienia pomnika[3]. Okres wojen napoleońskich i wysokie koszty przedsięwzięcia opóźniały decyzję o realizacji projektu[1][3]. W 1818 roku drewniana piramida musiała zostać odnowiona[1]. Ostatecznie w 1816 roku zaniechano budowy pomnika[3] i w 1822 roku wielki książę Badenii Ludwik I Badeński (1763–1830) zlecił Weinbrennerowi zaprojektowanie piramidy kamiennej wraz z własnym pomnikiem i pomnikiem margrabiego Karola Fryderyka Badeńskiego (1728–1811)[1]. Nowa kamienna piramida została wzniesiona przez Christopha Holba i oddana do użytku 24 lutego 1825 roku[1].
W okresie późniejszym pojawiały się plany postawienia w miejscu piramidy pomników, najpierw margrabiego Karola Wilhelma (w latach 80. XIX wieku), później cesarza Wilhelma I (pomnik ostatecznie stanął w innej lokalizacji[a]) i ponownie margrabiego Karola Wilhelma (od projektu odstąpiono po śmierci rzeźbiarza Fridolina Dietschego odpowiedzialnego za jego wykonanie)[1].
W 1889 roku, przed planowanym wyburzeniem piramidy pod pomnik cesarza Wilhelma I, budowla została otwarta i jej wnętrze zbadane[4]. Wówczas jeden z urzędników miał w jej wnętrzu zostawić parasol, a zdarzenie to obrosło legendą[5][6]. W 1998 roku budowla została ponownie zbadana w związku z planowaniem linii metra, lecz parasola nie znaleziono[6].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Piramida została wzniesiona z czerwonego piaskowca na planie kwadratu o boku 6,05 metra[1]. Liczy 6,81 metra wysokości[1]. Stanęła na wykonanym z piaskowca kwadratowym postumencie o wymiarach ok. 11,10 × 11,10 metrów, otoczonym 16 kamiennymi słupkami połączonymi żelaznymi łańcuchami[1].
Wnętrze piramidy obejmuje trzy pomieszczenia: podziemną kryptę z trumną Karola Wilhelma, komorę (środkową) nad krypta umiejscowioną nieco poniżej poziomu rynku, a nad nią mniejszą, pustą komorę (górną) wypełniającą szczyt piramidy, która służy do wentylacji[1]. W komorze środkowej znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca plan miasta[1]. Wejście do piramidy znajduje się od strony północnej i jest zakryte brązową tablicą upamiętniającą Karola Wilhelma, założyciela miasta[1]. Po stronie południowej znajduje się napis nagrobny Karola Wilhelma[1].
Piramida jest sklasyfikowana jako zabytek kultury o szczególnym znaczeniu (niem. Kulturdenkmal besonderer Bedeutung)[1].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Fundator pomnika Fryderyk I Badeński (1826–1907), który zwiedził piramidę w 1889 roku, odstąpił od zamiaru jej zburzenia, zob. Vorbach 2003 ↓, s. 215.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Schuhladen-Krämer 2022 ↓.
- ↑ Staatliche Schlösser und Gärten Baden-Württemberg – Die Grablegendes Hauses Baden ↓.
- ↑ a b c d Vorbach 2003 ↓, s. 213.
- ↑ Vorbach 2003 ↓, s. 214–215.
- ↑ Vorbach 2003 ↓, s. 215.
- ↑ a b Staatliche Schlösser und Gärten Baden-Württemberg – Der Schirm in der Pyramide ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Der Schirm in der Pyramide. [w:] www.grabkapelle-karlsruhe.de [on-line]. Staatliche Schlösser und Gärten Baden-Württemberg. [dostęp 2023-02-15]. (niem.).
- Dossier: Die Grablegendes Hauses Baden. [w:] www.grabkapelle-karlsruhe.de [on-line]. Staatliche Schlösser und Gärten Baden-Württemberg. [dostęp 2023-02-15]. (niem.).
- Schuhladen-Krämer, Jürgen: Pyramide. [w:] Karlsruhe Stadtlexikon [on-line]. Stadt Karlsruhe, 2022. [dostęp 2023-02-15]. (niem.).
- Vorbach, Andreas. Die Pyramide Das Grab auf dem Marktplatz in Karlsruhe. „Denkmalpflege in Baden-Württemberg – Nachrichtenblatt der Landesdenkmalpflege”, s. 211–217, 2003. 32. Jahrgang. Landesdenkmalamt Baden-Württemberg. DOI: 10.11588/nbdpfbw.2003.3. (niem.).