Poecilus kugelanni
| Poecilus kugelanni | |||||
| (Panzer, 1797) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Nadplemię | |||||
| Plemię | |||||
| Podplemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Podrodzaj | |||||
| Gatunek |
Poecilus (Poecilus) kugelanni | ||||
| |||||
Poecilus kugelanni – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych, zamieszkujący palearktyczną Eurazję od Pirenejów po Syberię.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1797 roku przez Georga W.F. Panzera pod nazwą Carabus kugelanni. Epitet gatunkowy nadano na cześć Johanna Gottlieba Kugelanna[1].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 10,5[2] do 15 mm[3], ubarwionym czarno z wierzchem zwykle dwubarwnym – głowa i przedplecze są miedziste do spiżowoczerwonych[3][4], a pokrywy metalicznie zielone, tym niemniej spotyka się osobniki o wierzchu ciała jednolicie zielonym, miedzistym, niebieskim, purpurowym, fioletowym lub czarnym[3]. U samicy pokrywy są znacznie bardziej matowe niż u samca[2]. Czułki nie są jednolicie czarne, przynajmniej spody, a często także wierzchy i boki członów pierwszego i drugiego są czerwonawe do rudobrązowych[3][2][4]. Człony czułków od pierwszego do trzeciego zaopatrzone są w ostre kile[3][4]. Głowa wyposażona jest w duże i wyłupiaste oczy[4][2]. Przedplecze ma wyraźnie mikrorzeźbioną powierzchnię[2] oraz krawędzie boczne równomiernie zaokrąglone ku małym, ale wyraźnym, mocno rozwartym kątom tylnym[2][4]. Rowki brzeżne przy krawędziach bocznych są na całej długości równie wąskie, nierozszerzone w tyle[3]. Punktowanie nasady przedplecza jest rozproszone, ale wyraźne[4]. Dołki przypodstawowe są dobrze wgłębione, a zewnętrzne z nich są długie i całkowicie odseparowane od krawędzi bocznych podłużnymi, gładkimi zgrubieniami[2][4]. Pokrywy mają kąty barkowe pozbawione ząbków oraz dobrze wgłębione[3][2] i wyraźnie punktowane rzędy[4]. Para chetoporów (punktów szczecinkowych) przytarczkowych występuje zawsze[3]. Na międzyrzędzie trzecim występuje od trzech do pięciu (zwykle trzy) chetoporów, zwykle umieszczonych blisko trzeciego rzędu[3], z których przedni leży wyraźnie przed połową długości pokrywy[2]. Skrzydła tylnej pary są w pełni wykształcone[3]. Odnóża mają brunatnoczarne kolce na goleniach oraz cechują się stopami ze szczecinkami na spodzie ostatniego członu[2].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad rozmieszczony od nizin po góry, najliczniejszy na wyżynach i przedgórzach[3]. Zamieszkuje tereny otwarte, zwłaszcza suche, nasłonecznione i skąpo porośnięte roślinnością trawiastą[5][3], w tym skraje lasów, lasostepy i stepy, polany, poręby i zdegradowane pastwiska[3].
Gatunek palearktyczny, europejski, znany z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Estonii, Polski, Czech, Słowacji, Węgier i Ukrainy[6][7]. W Polsce jest bardzo rzadki, notowany ostatnio w I połowie XX wieku[5]. Na „Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” oraz na „Czerwonej liście chrząszczy województwa śląskiego” umieszczony został jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)[8][9]. Z kolei na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” znalazł się jako gatunek regionalnie wymarły (RE)[10]. Na Słowacji spotykany jest rzadko i lokalnie[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ G.W.F. Panzer: Faunae Insectorum Germanicae initia; oder Deutschlands Insecten. [Heft 39]. Nürnberg: Felsecker, 1797.
- ↑ a b c d e f g h i j Von Arved Lompe: Gattung: Poecilus Bonnelli 1810. [w:] Käfer Europas [on-line]. 2021. [dostęp 2024-02-20].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 248-256.
- ↑ a b c d e f g h Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 40-47, 61-69, 254-259.
- ↑ a b Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
- ↑ Wolfgang Lorenz, Poecilus (Poecilus) kugelanni (Panzer, 1796), O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Y. Bousquet, Pterostichini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 479-485, ISBN 87-88757-73-0.
- ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera. Chrząszcze. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002, s. 88-110. ISBN 83-901236-8-1.
- ↑ Czesław Greń, Roman Królik, Henryk Szołtys. Czerwona lista chrząszczy (Coleoptera) województwa śląskiego.[w:] J. B. Parusel (red.). Czerwone listy wybranych grup zwierząt bezkręgowych województwa śląskiego. „Raporty Opinie”. 6 (4), s. 37-70., 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.