Portal:Protestantyzm/Teologia
Prawo (Zakon) i Ewangelia – w teologii protestanckiej: dwie postacie Słowa Bożego, różne co do ról w procesie zbawienia. Prawo definiowane jest jako wszystko to w Słowie Bożym, co domaga się doskonałego posłuszeństwa Bogu, zwiastuje Boży gniew wszystkim nieposłusznych grzeszników i wywołuje poznanie grzechu, natomiast Ewangelia stanowi zwiastowanie odpuszczenia grzechów. Zagadnienie wzajemnego stosunku Prawa i Ewangelii stanowi istotny temat teologii luterańskiej i reformowanej.
Zagadnienie Prawa i Ewangelii było dyskutowane już we wczesnym Kościele, czego wyrazem są Listy Pawła, List Jakuba i List do Hebrajczyków. W II wieku ultrapaulinista Marcjon całkowicie odrzucił Prawo, przypisując wartość jedynie Ewangelii. Marcjonizm został przez Kościół potraktowany jako herezja. Przeciwne stanowisko zajął Tertulian, dla którego Nowy Testament był Nowym Prawem, wymagającym od człowieka zadośćuczynienia za popełnione grzechy. Pogląd ten w mniejszym lub większym stopniu dominował w Kościele Zachodnim. Konieczność zasług dla zbawienia w sposób szczególny akcentowała teologia scholastyczna.
Luterańska nauka o Prawie i Ewangelii dzieli się na cztery punkty:
- Definicja Prawa i Ewangelii.
- Rysy wspólne: Prawo i Ewangelia są w równym stopniu natchnionym Słowem Bożym i jako takie muszą być głoszone przez Kościół wszystkim ludziom.
- Rozróżnienie i przeciwieństwo: Prawo i Ewangelia są od siebie różne i oddzielone oraz wzajemnie przeciwne. O tym, czy dane Słowo jest Prawem czy Ewangelią decyduje jego natura i przeznaczenie, granica nie biegnie pomiędzy Starym i Nowym Testamentem. Prawo głosi usprawiedliwienie warunkowe, uzależniając je od całkowitego posłuszeństwa Bogu. Jest to jednak dla człowieka niemożliwe, gdyż wszyscy są grzesznikami. Ewangelia głosi usprawiedliwienie darmo z łaski. Tym samym Prawo zwiastuje potępienie, Ewangelia – zbawienie.
- Bliska koneksja: chociaż Prawo i Ewangelia są radykalnie różne, należy je zwiastować w powiązaniu ze sobą.
Podczas gdy Luter akcentował relację Prawa i grzechu, Jan Kalwin stawiał nacisk na związek Prawa i zbawczej woli Boga. W odróżnieniu od luteranizmu, kalwinizm kładzie nacisk na jedność Prawa i Ewangelii. Kalwinizm uznaje trzy funkcje Prawa. Dla Kalwina istotny jest temat doskonałości chrześcijańskiej, której normą jest Dekalog. Stąd też, podczas gdy Luteranizm zajął pozycję pośrednią pomiędzy nomizmem a antynomizmem, etyka reformowana tradycyjnie ma charakter nomistyczny. Propozycję zmiany wysunął Karl Barth, który na nowo postawił problem Prawa i Ewangelii. Według Bartha „Zakon jest postacią Ewangelii”.