Prasium majus
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Prasium |
| Gatunek |
Prasium majus |
| Nazwa systematyczna | |
| Prasium majus L. Sp. Pl.: 601 (1753)[3] | |
Prasium majus – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych reprezentujący monotypowy rodzaj Prasium. Występuje na wyspach Makaronezji (Kanaryjskich i Maderze) oraz w obszarze śródziemnomorskim (w Afryce od Maroka po Egipt, w Europie od Portugalii po Grecję i w zachodniej Azji od Palestyny po Azję Mniejszą i Cypr)[3].
Rośnie w formacjach zaroślowych w garigu i makii, wśród innych krzewów i skał, często też wzdłuż skrajów pól i sadów oliwnych, na przydrożach i przy starych murach[4], także na wydmach i w widnych lasach[5]. Zwykle w pobliżu wybrzeży[6]. Kwitnie w zależności od obszaru od stycznia lub lutego do maja lub czerwca[4][5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Zimozielony, nieregularnie[5] i gęsto rozgałęziony[4] krzew osiągający zwykle do 1 m wysokości[4][5], o pędach prosto wzniesionych[4], czasem wspinających się[5] i sięgających wówczas do 4 m wysokości[4]. Roślina naga lub słabo owłosiona[4][6], włoski pojedyncze[6].
- Liście
- Naprzeciwległe, długoogonkowe, pojedyncze[5]. Dolne o nasadzie sercowatej, górne – uciętej. Blaszka o długości od 2 do 5 cm, ciemnozielona[5], błyszcząca, ząbkowana i ostro zakończona[4].
- Kwiaty
- Zebrane w wierzchotki po dwa, czasem pojedyncze tworzące w szczytowych odcinkach pędów luźne, groniaste kwiatostany złożone[6]. Przysadki wyrastają u nasady szypułek[6], są podobne kształtem do liści, ale mniejsze[4]. Kielich lekko dwuwargowy, z 5 łatkami zakończonymi ostką, 10-nerwowy. Korona kwiatu biała lub bladoliliowa o długości od 17 do 23 mm. Górna warga wypukła, dolna trójłatkowa, z szerszą łatką środkową. Wewnątrz gardzieli z pierścieniem włosków[5]. Pręciki nie wystają poza koronę. Szyjka słupka rozwidlona, z ramionami znamienia podobnej długości[6].
- Owoce
- Zaokrąglone na szczycie, nagie i mięsiste rozłupki, przez co przypominają pestkowce. Po dojrzeniu barwy czarnej. Rozwijają się po cztery w szeroko dzwonkowatym, powiększającym się w czasie owocowania[6] kielichu osiągającym wówczas do 2,5 cm długości[5].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
Gatunek i rodzaj z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), a w jej obrębie z podrodziny Lamioideae i plemienia Stachydeae[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-08-15] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-08-15] (ang.).
- ↑ a b Prasium majus L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-08-15].
- ↑ a b c d e f g h i Marjorie Blamey, Christopher Grey-Wilson, Wild Flowers of the Mediterranean, London: A&C Black, s. 391, ISBN 0-7136-7015-0.
- ↑ a b c d e f g h i Andreas Bartels, Rośliny śródziemnomorskie, Warszawa: Multico, 2009, s. 132, ISBN 978-83-7073-683-5.
- ↑ a b c d e f g K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 224. ISBN 978-3-642-62200-7.
- ↑ Genus Prasium L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-08-15].