Przetacznik kłosowy
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
przetacznik kłosowy |
Nazwa systematyczna | |
Veronica spicata L. Sp. Pl. 10 1753[3] |
Przetacznik kłosowy (Veronica spicata L.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych (Plantaginaceae)[2], w systemach XX-wiecznych klasyfikowany zwykle do trędownikowatych (Scrophulariaceae) lub przetacznikowatych (Veronicaceae). Zasięg jego występowania obejmuje niemal całą Europę oraz znaczną część terenów Azji o klimacie umiarkowanym[4]. W Polsce jest gatunkiem rodzimym, występuje pospolicie na całym niżu[5], w górach jest rzadki[6].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]- Cardia spicata (L.) Dulac
- Eustachya oppositifolia Raf.
- Eustaxia oppositifolia Raf.
- Hedystachys spicata (L.) Fourr.
- Pseudolysimachion euxinum (Turrill) Holub
- Pseudolysimachion spicatum (L.) Opiz
- Pseudolysimachion spicatum subsp. hybridum Holub
- Veronica euxina Turrill
- Veronica hybrida L.
- Podgatunki[7]
- Veronica spicata subsp. barrelieri (H.Schott ex Roem. & Schult.) Elenevsky
- Veronica spicata subsp. crassifolia Hayek
- Veronica spicata subsp. incana (L.) Walters – przetacznik kłosowy siwy
- Veronica spicata subsp. orchidea (Crantz) Hayek – przetacznik kłosowy skręcony
- Veronica spicata subsp. paczoskiana (Klokov) Kosachev
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Łodyga
- Zielona lub szarawozielona, wzniesiona, o wysokości 10–50 cm, dołem owłosiona gęstymi i krótkimi włoskami, górą bardzo gęsto omszona włoskami gruczołowymi[6].
- Liście
- Krótkoogonkowe lub siedzące, w dolnej części łodygi jajowate lub eliptyczne, w górnej lancetowate. Brzegi płytko, lub bardzo słabo karbowane, wierzchołki całobrzegie. Nasada liści zwężona, wierzchołek tępy lub słabo zaostrzony. Wszystkie są niebłyszczące, gęsto owłosione krótkimi włoskami[6].
- Kwiaty
- Skupione w grono na szczycie łodygi, zazwyczaj na łodydze występuje tylko jedno grono. Jest bardzo gęste, ścieśnione i wyraźnie odgraniczone od reszty łodygi. Kwiaty niemal siedzące, przysadki drobne, równowąskie. Działki kielicha wąskie, zaostrzone i pokryte włoskami gruczołowymi. Korona jest lazurowa lub niebieskobłękitna, ma długość 5–7 mm i wąskie, niemal zaostrzone łatki. Rurka korony ma długość nieco większą od szerokości[6]
- Owoc
- Ogruczolona torebka o długości 3 mm[6].
-
Kwiaty
-
Kwiatostan
-
Kępa
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Bylina, chamefit. Rośnie w suchych murawach, na zboczach, obrzeżach lasów. Kwitnie od czerwca do sierpnia[5]. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl) Festuco-Brometea[8].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Ze względu na ozdobne kwiatostany jest uprawiany jako roślina ozdobna. Jest łatwy w uprawie i jako gatunek krajowy jest całkowicie mrozoodporny (strefy mrozoodporności 3-9). Nie ma specjalnych wymagań glebowych. Rozmnaża się przez podział kępy wczesną wiosną lub jesienią, przez wysiew nasion wiosną, lub z sadzonek pędowych pobieranych latem. Ogrodnicy wyhodowali kultywary o kwiatach różnej barwy, np[9]:
- 'Blaufuchs' o jaskrawych, lawendowoniebieskich kwiatach,
- 'Blue Peter' o ciemnoniebieskich kwiatach,
- 'Heidekind' o różowych kwiatach i srebrnoszarych kwiatach,
- 'Red Fox' o szkarłatnych kwiatach'
- 'Rosea' o różowych kwiatach
W opracowaniach ogrodniczych czasami pod nazwą przetacznik kłosowy opisywany jest przetacznik kłosowy siwy, zwany też przetacznikiem siwym. Ma on większe walory ozdobne, gdyż ma srebrnoszare liście[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
- ↑ a b The Plant List. Veronica spicata. [dostęp 2014-11-20].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b c d e Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ The Plant List. Veronica. [dostęp 2014-11-20].
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- EoL: 484363
- EUNIS: 182745
- Flora of North America: 200021356
- FloraWeb: 6286
- GBIF: 3172059
- identyfikator iNaturalist: 132118
- IPNI: 812676-1
- ITIS: 505675
- NCBI: 165318
- Plant Finder: 299638
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2462229
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:812676-1
- Tela Botanica: 71364
- identyfikator Tropicos: 29200245
- USDA PLANTS: VESP80
- CoL: 7FPM9