Przejdź do zawartości

Przetacznik kłosowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przetacznik kłosowy
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

przetacznik

Gatunek

przetacznik kłosowy

Nazwa systematyczna
Veronica spicata L.
Sp. Pl. 10 1753[3]

Przetacznik kłosowy (Veronica spicata L.) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych (Plantaginaceae)[2], w systemach XX-wiecznych klasyfikowany zwykle do trędownikowatych (Scrophulariaceae) lub przetacznikowatych (Veronicaceae). Zasięg jego występowania obejmuje niemal całą Europę oraz znaczną część terenów Azji o klimacie umiarkowanym[4]. W Polsce jest gatunkiem rodzimym, występuje pospolicie na całym niżu[5], w górach jest rzadki[6].

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]
Synonimy[3]
  • Cardia spicata (L.) Dulac
  • Eustachya oppositifolia Raf.
  • Eustaxia oppositifolia Raf.
  • Hedystachys spicata (L.) Fourr.
  • Pseudolysimachion euxinum (Turrill) Holub
  • Pseudolysimachion spicatum (L.) Opiz
  • Pseudolysimachion spicatum subsp. hybridum Holub
  • Veronica euxina Turrill
  • Veronica hybrida L.
Podgatunki[7]
  • Veronica spicata subsp. barrelieri (H.Schott ex Roem. & Schult.) Elenevsky
  • Veronica spicata subsp. crassifolia Hayek
  • Veronica spicata subsp. incana (L.) Walters – przetacznik kłosowy siwy
  • Veronica spicata subsp. orchidea (Crantz) Hayek – przetacznik kłosowy skręcony
  • Veronica spicata subsp. paczoskiana (Klokov) Kosachev

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Łodyga
Zielona lub szarawozielona, wzniesiona, o wysokości 10–50 cm, dołem owłosiona gęstymi i krótkimi włoskami, górą bardzo gęsto omszona włoskami gruczołowymi[6].
Liście
Krótkoogonkowe lub siedzące, w dolnej części łodygi jajowate lub eliptyczne, w górnej lancetowate. Brzegi płytko, lub bardzo słabo karbowane, wierzchołki całobrzegie. Nasada liści zwężona, wierzchołek tępy lub słabo zaostrzony. Wszystkie są niebłyszczące, gęsto owłosione krótkimi włoskami[6].
Kwiaty
Skupione w grono na szczycie łodygi, zazwyczaj na łodydze występuje tylko jedno grono. Jest bardzo gęste, ścieśnione i wyraźnie odgraniczone od reszty łodygi. Kwiaty niemal siedzące, przysadki drobne, równowąskie. Działki kielicha wąskie, zaostrzone i pokryte włoskami gruczołowymi. Korona jest lazurowa lub niebieskobłękitna, ma długość 5–7 mm i wąskie, niemal zaostrzone łatki. Rurka korony ma długość nieco większą od szerokości[6]
Owoc
Ogruczolona torebka o długości 3 mm[6].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Bylina, chamefit. Rośnie w suchych murawach, na zboczach, obrzeżach lasów. Kwitnie od czerwca do sierpnia[5]. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl) Festuco-Brometea[8].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
Odmiana 'Rosea'

Ze względu na ozdobne kwiatostany jest uprawiany jako roślina ozdobna. Jest łatwy w uprawie i jako gatunek krajowy jest całkowicie mrozoodporny (strefy mrozoodporności 3-9). Nie ma specjalnych wymagań glebowych. Rozmnaża się przez podział kępy wczesną wiosną lub jesienią, przez wysiew nasion wiosną, lub z sadzonek pędowych pobieranych latem. Ogrodnicy wyhodowali kultywary o kwiatach różnej barwy, np[9]:

  • 'Blaufuchs' o jaskrawych, lawendowoniebieskich kwiatach,
  • 'Blue Peter' o ciemnoniebieskich kwiatach,
  • 'Heidekind' o różowych kwiatach i srebrnoszarych kwiatach,
  • 'Red Fox' o szkarłatnych kwiatach'
  • 'Rosea' o różowych kwiatach

W opracowaniach ogrodniczych czasami pod nazwą przetacznik kłosowy opisywany jest przetacznik kłosowy siwy, zwany też przetacznikiem siwym. Ma on większe walory ozdobne, gdyż ma srebrnoszare liście[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
  3. a b The Plant List. Veronica spicata. [dostęp 2014-11-20].
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
  5. a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  6. a b c d e Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  7. The Plant List. Veronica. [dostęp 2014-11-20].
  8. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  9. a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.