Pszeniec gajowy
 Pszeniec gajowy z fioletowo wybarwionymi górnymi przysadkami | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pszeniec gajowy | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Melampyrum nemorosum L. Sp. Pl. 2: 605. 1753[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Pszeniec gajowy (Melampyrum nemorosum L.) – gatunek rośliny z rodziny zarazowatych (Orobanchaceae). Występuje środkowej i wschodniej Europie oraz na zachodniej Syberii[3]. W Polsce jest gatunkiem pospolitym na całym niżu i w niższych położeniach górskich[4]. Jest półpasożytem, za pomocą ssawek pobiera od innych roślin wodę i sole mineralne.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Łodyga
- Wzniesiona, o wysokości 15–70 cm. W dolnej części jest dwurzędowo, naprzemiennie owłosiona.
- Liście
- Ulistnienie nakrzyżległe, liście jajowatego kształtu, krótkoogonkowe, ostro zakończone. Przysadki o oszczepowato-sercowatych nasadach, całobrzegie, lub o brzegach szczeciniasto-ząbkowanych. Charakterystyczną cechą jest często spotykane fioletowe wybarwienie górnych przysadek, czasami przysadki są białe. Ogonki liściowe pokryte krótkimi i długimi włoskami.
- Kwiaty
- Grzbieciste, dwuwargowe kwiaty wyrastają pojedynczo w kątach przysadek, tworząc luźne i jednostronne grono. Złocistożółta korona z pomarańczowym wybarwieniem na szczycie ma długość 1,5–2 cm. Czerwonobrunatna rurka korony jest gęsto owłosiona włoskami o długości ponad 0,5 mm. Gardziel korony jest zamknięta. Kielich krótszy od korony z lancetowatymi, ostro zakończonymi ząbkami.
- Owoc
- Jajowata torebka.
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do września, kwiaty zapylane są przez owady o długim aparacie gębowym. Nasiona roznoszone są przez mrówki (myrmekochoria). Siedlisko: liściaste lasy i zarośla. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Trifolio-Melampyretum nemorosi[5]. Roślina trująca: Ziele zawiera aukubinę.
Zmienność[edytuj | edytuj kod]
Gatunek jest zmienny morfologicznie. Tworzy również formy przejściowe do pszeńca polskiego, szczególnie na wschodzie Polski.
Wyróżniane są podgatunki[3]:
- Melampyrum nemorosum subsp. nemorosum
- Melampyrum nemorosum subsp. catalaunicum (Freyn) Beauverd
- Melampyrum nemorosum subsp. debreceniense (Soó ex Rapaics) Soó
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
- ↑ a b c d Melampyrum nemorosum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-12].
- ↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Adam Zając, Maria Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 352, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.