Rafetus euphraticus
| Rafetus euphraticus[1] | |||||
| (Daudin, 1801) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
Rafetus euphraticus | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
Rafetus euphraticus – gatunek żółwia z rodziny żółwiakowatych (Trionychidae)[3].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Występuje w dorzeczu Eufratu i Tygrysu – w Iraku, Syrii, Turcji i Iranie[2][3][4].
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten może ważyć do 20 kg i mierzyć do 68 cm długości. Obie płcie są bardzo podobne pod względem wielkości i wyglądu. Górna część ciała jest zazwyczaj matowo oliwkowa, czasami z niewyraźnym cętkowanym wzorem, zwłaszcza na głowie. Istnieją pewne drobne różnice we wzorze ubarwienia i rzadko żółwie mogą mieć kolor ciemnobrązowy lub nawet czarny[5].
Siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Żółw ten występuje w wielu siedliskach słodkowodnych, takich jak rzeki, strumienie, jeziora, stawy, zbiorniki wodne i bagna[5]. Preferuje obszary z płytką i spokojną wodą, piaszczystymi brzegami i dużą ilością ryb (zwłaszcza karpiowatych)[6]. Chociaż zamieszkuje głównie płytkie, spokojne wody, często spotyka się go również w głębokiej, szybko płynącej wodzie[5]. W szybko płynącym Eufracie na ogół omija główny bieg rzeki, zamiast tego występuje w bocznych odgałęzieniach lub rozlewiskach. W odcinkach rzeki Tygrys o wolniejszym przepływie występuje nawet w głównym biegu[5]. Wygrzewają się na brzegach rzek, a niektóre pozostają w płytkich wodach, aby uniknąć przebywania na lądzie. Czasami zakopują się w dnie zbiornika wodnego[5].
Zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Gad ten jest aktywny głównie w ciągu dnia, ale zdarza się również, że jest aktywny w nocy[5]. W niektórych częściach swojego zasięgu rzadko widuje się go zimą, prawdopodobnie ze względu na niższą temperaturę[5][6].
Żywienie[edytuj | edytuj kod]
Niewiele wiadomo na temat jego preferencji żywieniowych, ale najprawdopodobniej jest mięsożerny. Czasami można go spotkać, gdy żeruje na padlinie; łatwo go zwabić, opuszczając do wody nylonową torbę wypełnioną krwią jagnięcą, a rybacy często skarżą się, że wyrywa ryby z sieci. Jednakże złowiono go również na żyłki z przynętą z arbuzów. Znaleziono również osobnika, który wypróżnił częściowo strawionego pomidora, a lokalni rolnicy twierdzą, że gatunek ten czasami zjada ich plony. Analiza kału 30 osobników ujawniła głównie szczątki krabów i roślin, ale także owadów, ptaków, ryb, materiału z koryta rzeki i szczątki, co doprowadziło do wniosku, że żółw ten jest wszystkożercą[5].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Gniazdowanie tego gatunku ma charakter sezonowy, ale dokładny termin zależy od regionu[6]. Gniazdo wykopuje samica na brzegu rzeki i może ono mieć głębokość do 50 cm. Miejscem może być goły piasek lub mieszanka piasku i gleby z roślinnością. W jednym przypadku gniazdo założono około 4,1 m od brzegu wody[7], na piaszczystej ławicy o nachyleniu prawie 15°. W każdym gnieździe może znajdować się do 32 jaj. Jaja są białe i mają średnicę 2,3–3,0 cm[6][7]. Wykluwające się młode mają długość pancerza 3,9–5,5 cm. W niektórych regionach samica może gniazdować dwa razy w sezonie. Dorosłe i młode osobniki często mają ślady pazurów lub ugryzień, co wskazuje na częstą agresję między osobnikami[5].
Status zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered – zagrożony)[2]. Głównymi zagrożeniami są utrata i zmiany siedlisk[5], ale w mniejszym stopniu także zanieczyszczenie i zabijanie przez rybaków. Istotnym zagrożeniem dla gatunku są również tamy[8], które zmieniają poziom osadów i temperaturę wody i mogą powodować zalewanie obszarów. Na przykład populacja w regionie Halfeti zniknęła całkowicie po budowie tamy Atatürk, prawdopodobnie z powodu zimniejszej wody, a tama Ilısu zalała niektóre znane miejsca lęgowe tego gatunku. W dorzeczu Eufratu i Tygrysu planowanych jest wiele innych zapór[5].
Niemniej jednak istnieją przesłanki wskazujące, że potrafią one wykorzystywać miejsca lęgowe w pobliżu ludzi i nie są szczególnie narażone na ogólne niepokojenie[6]. Wygrzewając się na lądzie, są bardzo płochliwe i wycofują się do wody przy najmniejszej oznace niebezpieczeństwa. Donoszono o obecności tego żółwia w siedliskach stworzonych przez człowieka, takich jak sztuczne zbiorniki i kanały w pobliżu miast. Pomimo jego statusu zagrożonego, nie ma konkretnych projektów ochrony tego gatunku na większości jego zasięgu, z wyjątkiem jednego realizowanego w irańskiej prowincji Chuzestan[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rafetus euphraticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Rafetus euphraticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b P. Uetz & J. Hallermann, Rafetus euphraticus, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-02-07] (ang.).
- ↑ Euphrates Softshell Turtle – Encyclopedia of Life [online], eol.org [dostęp 2023-12-22].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Tortoise and Freshwater Turtle Specialist Group [online] [dostęp 2023-12-22].
- ↑ a b c d e Nadheer A. Fazaa, Jonathon C. Dunn, Mark J. Whittingham, Status of Euphrates Soft-shelled Turtle Rafetus euphraticus in the Iraqi Central Marsh [online], International Conference on Latest Trends in Food, Biological & Ecological Sciences (ICLTFBE'15) Oct. 11–12, 2015 Dubai (UAE) (ang.).
- ↑ a b Murat Biricik, Şemsettin Turğa, Description of an Euphrates Softshell Turtle (Rafetus euphraticus) nest from the Tigris River (SE Turkey), „Salamandra”, 47 (2), 2011, s. 99–102 (ang.).
- ↑ Euphrates Softshell Turtle [online], EDGE of Existence [dostęp 2023-12-22] (ang.).