Reskrypt

Reskrypt (łac. rescriptum – odpowiedź pisemna) – w prawie rzymskim akt normatywny wychodzący z kancelarii cesarskiej (jeden z rodzajów cesarskich rozporządzeń zwanych constitutiones)^[1], będącym odpowiedzią cesarza na zapytania urzędników, sędziów lub osób prywatnych w kwestiach prawnych. Po skodyfikowaniu edyktu pretorskiego cesarz stał się viva vox iuris civilis (żywym głosem prawa cywilnego), a poprzez reskrypty dokonywał autentycznej interpretacji obowiązującego prawa. Odpowiedzi te były często elementem kształtującym nową praktykę sądową^[2], jak np. reskrypt Hadriana o zasadach oceny zeznań świadków w procesie rzymskim^[3]. Podobnie poprzez reskrypt Antoninus Pius zapewnił bezwzględną ochronę osobom powołanym do dziedziczenia na podstawie testamentu prawa pretorskiego, zaś Marek Aureliusz zapoczątkował nowy etap w rozwoju kompensacji^[4].

Obecnie reskrypt to jedno ze źródeł prawa kanonicznego. Wydaje go organ wykonawczy władzy kościelnej. Na jego podstawie udziela się przywileju lub dyspensy^[5].

Przypisy

↑ Pozostałymi były edicta (obwieszczenia), mandata (instrukcje) i decreta (wyroki). Instytucje Gajusza księga I, 5 Constitutio principis est, quod imperator decreto uel edicto uel epistula constituit. Nec umquam dubitatum est, quin id legis vicem optineat (Rozporządzeniem cesarskim jest to, co cesarz postanawia za pomocą wyroku lub obwieszczenia, lub listu. Nigdy nie wątpiono, że ma ono moc prawa).
↑ Reskrypt zawierał rozstrzygnięcie przedstawionej sprawy i wiązał strony jedynie w tej sprawie (o ile sprawę przedstawiono zgodnie z prawdą – si preces veritate nituntur), lecz wielki autorytet cesarzy powodował, że traktowano je jako wzór w podobnych sprawach. Stopniowo reskrypty uzyskały moc powszechnie obowiązującą. Wiesław Litewski, Rzymskie prawo prywatne Warszawa 1994, wydanie drugie, ISBN 83-01-11349-9, s. 63n, 87 i 424.
↑ Władysław Rozwadowski Prawo rzymskie. Zarys wykładu wraz z wyborem źródeł, wydanie drugie, Poznań 1992, ISBN 83-90-09645-5, s. 41.
↑ Kazimierz Kolańczyk, Prawo rzymskie, wydanie piąte, Warszawa 1997, ISBN 83-86-70231-1 § 15.4, s. 44.
↑ Kan. 59 § 1 KPK.

[1] Pozostałymi były edicta (obwieszczenia), mandata (instrukcje) i decreta (wyroki). Instytucje Gajusza księga I, 5 Constitutio principis est, quod imperator decreto uel edicto uel epistula constituit. Nec umquam dubitatum est, quin id legis vicem optineat (Rozporządzeniem cesarskim jest to, co cesarz postanawia za pomocą wyroku lub obwieszczenia, lub listu. Nigdy nie wątpiono, że ma ono moc prawa).

[2] Reskrypt zawierał rozstrzygnięcie przedstawionej sprawy i wiązał strony jedynie w tej sprawie (o ile sprawę przedstawiono zgodnie z prawdą – si preces veritate nituntur), lecz wielki autorytet cesarzy powodował, że traktowano je jako wzór w podobnych sprawach. Stopniowo reskrypty uzyskały moc powszechnie obowiązującą. Wiesław Litewski, Rzymskie prawo prywatne Warszawa 1994, wydanie drugie, ISBN 83-01-11349-9, s. 63n, 87 i 424.

[3] Władysław Rozwadowski Prawo rzymskie. Zarys wykładu wraz z wyborem źródeł, wydanie drugie, Poznań 1992, ISBN 83-90-09645-5, s. 41.

[4] Kazimierz Kolańczyk, Prawo rzymskie, wydanie piąte, Warszawa 1997, ISBN 83-86-70231-1 § 15.4, s. 44.

[5] Kan. 59 § 1 KPK.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]