Rogatek (roślina)
| ||
 Rogatek sztywny | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Rząd | rogatkowce | |
| Rodzina | rogatkowate | |
| Rodzaj | rogatek | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Ceratophyllum L. Sp. Pl. 2: 992. 1753; Gen. Pl. ed. 5, 428, 1754[2] | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
| Ceratophyllum demersum L.[2] | ||
Rogatek (Ceratophyllum L.) – rodzaj roślin w rodzinie rogatkowatych. Jest jedynym żyjącym rodzajem tej rodziny. W zależności od ujęcia systematycznego zaliczanych jest tu od 3[3] do wielu gatunków, spotykanych na całym świecie z wyjątkiem obszarów okołobiegunowych[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Hydrofity całkowicie zanurzone w wodzie, o pędach długości do 80 cm, pozbawione korzeni, formujące pąki zimujące[3].
- Liście
- Silnie podzielone (1-4 razy), często sztywne i kruche[4], na brzegu ząbkowane. Wyrastają w okółkach po 6-8[3].
- Kwiaty
- Drobne, siedzące w kątach liści. Kwiaty są jednopłciowe – w kolejnych węzłach rozwijają się przemiennie kwiaty męskie i żeńskie. Pozbawione są okwiatu. Pręciki w liczbie 10–20 wyrastają spiralnie. Zalążnia jest górna, utworzona z 1 owocolistka, zwieńczona niewielkim, siedzącym znamieniem[3].
- Owoce
- Wyposażone w 2-3 kolce, zawierają pojedyncze nasiona[3].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Dichotophyllum Moench, Hydroceratophyllon Séguier, Revatophyllum Röhling
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)
Rodzaj należący do rodziny rogatkowatych (Ceratophyllaceae Gray ), rzędu rogatkowców, kladu magnoliowych w obrębie okrytonasiennych[1]. Pozycja filogenetyczna rodzaju i rodziny jest problematyczna. Różne dane wskazują na to, że takson wyodrębnił się z okrytonasiennych przed rozdzieleniem linii rozwojowych dwuliściennych właściwych i jednoliściennych, ewentualnie, że rogatki stanowią klad bazalny w obrębie jednej lub drugiej z tych linii rozwojowych[3].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), klasa Piperopsida Bartl., podklasa Nelumbonidae Takht., nadrząd Ceratophyllanae Takht. ex Reveal & Doweld, rząd rogatkowce (Ceratophyllales Bisch.), rodzina rogatkowate (Ceratophyllaceae Gray), podrodzina Ceratophylloideae (Gray) Arn., plemię Ceratophylleae Dumort., rodzaj rogatek (Ceratophyllum L.)[5].
- Gatunki
Wyróżnianych jest 6 gatunków (według niektórych źródeł nawet 30 na skutek podnoszenia do rangi gatunku jednostek niższej rangi):
- rogatek sztywny Ceratophyllum demersum L., Sp. Pl. 2: 992. 1753 – kosmopolityczny, występuje także w Polsce.
- rogatek skrzydełkowaty Ceratophyllum platyacanthum Cham., 1829 – znany z Europy i Azji, w Polsce bardzo rzadki.
- rogatek krótkoszyjkowy Ceratophyllum submersum L., 1763 – kosmopolityczny, występuje także w Polsce.
- Ceratophyllum echinatum A. Gray, Ann. Lyceum Nat. Hist. New York. 4: 49. 1837 – endemit północnoamerykański, występuje we wschodniej części kontynentu. Rzadki i tracący stanowiska.
- Ceratophyllum muricatum Cham., Linnaea. 4: 504. 1829 – występuje w Afryce, Azji i obu Amerykach.
- Ceratophyllum tanaiticum Sapegin, 1902 – znany z Rosji.
Oznaczanie gatunków występujących w Polsce[edytuj | edytuj kod]
1. Liście miękkie, potrójnie podzielone, z 5-8 wąskimi odcinkami, rzadko ząbkowanymi – rogatek krótkoszyjkowy C. submersum.
1*. Liście sztywne, raz lub podwójnie podzielone, z 2-4 odcinkami, gęsto ząbkowanymi.
- 2. Owoc jajowaty z drobnymi guzkami u nasady, roślina pospolita, wykształca turiony, kwitnie i owocuje bardzo rzadko – rogatek sztywny C. demersum.
- 2*. Owoc z 2 długimi kolcami u nasady, połączonymi skrzydełkiem, roślina rzadka, nie wykształca turionów, kwitnie obficie – rogatek skrzydełkowaty C. platyacanthum.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-02].
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-23].
- ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 385. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Ceratophyllum (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-23].
