SMS Seeadler (1888)
 Pass of Balmaha, późniejszy SMS Seeadler | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ |
trzymasztowy windjammer |
| Historia | |
| Stocznia |
R Duncan & co, Szkocja |
| Wodowanie |
1878 jako Pass of Balmaha |
 Stany Zjednoczone
| |
| Nazwa |
Pass of Balmaha |
| Wejście do służby |
1878 |
| Wycofanie ze służby |
1915 |
 Kaiserliche Marine
| |
| Nazwa |
Seeadler |
| Wejście do służby |
1915 |
| Wycofanie ze służby |
1917 |
| Los okrętu |
rozbity na rafie 2 sierpnia 1917 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
1571 [BRT] |
| Długość |
83,5 m |
| Szerokość |
11,8 m |
| Zanurzenie |
5,5 m |
| Napęd | |
| żaglowy, 1 pomocnicza maszyna parowa o mocy 900 KM, 1 śruba | |
| Prędkość |
9 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 2 działa 105 mm | |
| Załoga |
64 |
SMS Seeadler (niem. Morski orzeł) – trzymasztowy windjammer. Był jednym z ostatnich okrętów wojennych o napędzie żaglowo-parowym. Zwodowany i używany przez amerykańskiego armatora jako żaglowy statek handlowy Pass of Balmaha, został przejęty przez niemiecki U-36 i w 1916 przekształcony na rajdera w czasie I wojny światowej. Jako Seeadler w czasie 225-dniowego rejsu zatopił 15 statków, zatonął 2 sierpnia 1917 w Polinezji Francuskiej.
Pass of Balmaha
Zwodowany jako Pass of Balmaha przez stocznię Robert Duncan Company w szkockim Glasgow w 1878. Pełnorejowy trójmasztowy windjammer o stalowym kadłubie, o wyporności 1571 BRT dla armatora amerykańskiego Harris-Irby Cotton Company z Bostonu.
Żaglowiec został przechwycony przez niemiecki okręt podwodny U-36 na Morzu Północnym w rejsie do Kirkwall.
Statek opuścił port w Nowym Jorku w czerwcu 1915 z zamiarem dopłynięcia do Archangielska z ładunkiem bawełny dla rosyjskiego wysiłku wojennego, dokąd nie dotarł, zatrzymany przez brytyjski krążownik pomocniczy Victorian u wybrzeży norweskich. Po inspekcji kapitan krążownika wskutek podejrzenie przemytu, nakazał amerykańskiemu kapitanowi Scottowi obrać kurs na Kirkwall w archipelagu Orkadów. Dla zabezpieczenia wykonania rozkazu na pokładzie żaglowca pozostawiono oficera i sześciu marynarzy.
Wbrew woli kapitana Scotta, brytyjski oficer nakazał zastąpienie neutralnej flagi USA banderą brytyjską, co czyniło statek jednostką należącą do strony biorącej udział w wojnie. Wkrótce potem niemiecki U-36 przejął jednostkę. Pragnąc uniknąć konfiskaty jednostki, Scott nakazał Brytyjczykom ukryć się w ładowni i ponownie postawił flagę amerykańską. Dowódca U-36, kapitan Ernst Gräff jednak rozkazał wywiesić na żaglowcu banderę niemieckiej floty wojennej i obrać kurs na Cuxhaven w celu dalszej inspekcji. Marynarze amerykańscy, obawiając się próby odbicia statku i rozlewu krwi, uwięzili Brytyjczyków w ładowni.
Pass of Balmaha dopłynął do Cuxhaven bez przeszkód i został poddany inspekcji niemieckiej. Kapitan Scott ujawnił brytyjskich marynarzy Niemcom, którzy ich uwięzili. W zamian za współpracę, Amerykanie zyskali prawo udania się do państwa neutralnego, jednak statek został przejęty przez niemiecką marynarkę wojenną[1].
SMS Seeadler
W 1916 niemiecka flota była poddana blokadzie alianckiej na Morzu Północnym oraz borykała się z problemem braku zaopatrzenia w węgiel w bazach zamorskich. Sytuacja ta legła u podstawy decyzji o użyciu żaglowców jako okrętów wojennych.
"Seeadler" został wyposażony w silnik pomocniczy, ukryte ładownie, kajuty dla powiększonej załogi i jeńców, dwa ukryte działa kal. 105 mm, które w łatwy sposób mogły być wystawiane spod pokładu. Uzbrojenie uzupełniały dwa ukryte ciężkie karabiny maszynowe i broń palna załogi. Przejęcia statków były dokonywane bez zbędnej przemocy, uzbrojenie okrętu było w czasie jego korsarskiej kariery używane rzadko, a statki były zatapiane dopiero po zabezpieczeniu ich załóg. We wszystkich incydentach była jedna przypadkowa ofiara śmiertelna[2].
21 grudnia 1916 pod dowództwem weterana bitwy jutlandzkiej kapitana Felixa von Lucknera "Seeadler" wyruszył w swój pierwszy rejs jako norweski statek z ładunkiem drewna i mimo brytyjskiej inspekcji (kapitan pracował wcześniej na norweskim statku, zamustrowano też członków załogi mówiących po norwesku) przeszedł przez blokadę. W czasie trwającego 225 dni rejsu przechwycił i zatopił 15 statków na Atlantyku i Pacyfiku. Wyjątkiem był francuski bark Cambronne, przejęty i zwolniony 21 marca, na którego pokład przekazał wiezionych przez siebie jeńców, którzy bezpiecznie przybyli do Rio de Janeiro w Brazylii 30 marca 1917.
Bojowy rejs Seeadlera zakończył się zatonięciem na rafie, kiedy to zakotwiczony okręt zdryfował u wybrzeża wyspy Mopelia 450 km od Tahiti w archipelagu Wysp Towarzystwa należącego do Polinezji Francuskiej. Cała załoga, 46 jeńców, broń i zaopatrzenie zostało uratowane. Luckner wraz z pięcioma marynarzami popłynął na Fidżi z zamiarem zdobycia innego okrętu. Mimo iż przedstawili się jako rozbitkowie z norweskiego statku, zostali pojmani i uwięzieni. Pozostała załoga opanowała 126-tonowy francuski szkuner Lutece 5 września 1917, któremu nadali nową nazwę Fortuna i na jego pokładzie udali się na Wyspę Wielkanocną, gdzie po zejściu na ląd 4 października zostali internowani przez chilijskie władze.
Owiany sławą kapitan von Luckner zyskał przydomek diabeł morski. Został przewieziony do Nowej Zelandii, przybywając 7 października 1917 do Auckland i następnie wysłany na wyspę Motuihe, z której uciekł wraz z towarzyszami na łodzi 13 grudnia, zyskując tym czynem dodatkową popularność[3].
Przejęte statki
Między 21 grudnia 1916 a 8 września 1917 Seeadler przejął szesnaście statków o łącznym tonażu 30 099 BRT. Jeśli nie wskazano inaczej, były to parowce.
- Gladis Royle, 3268 BRT, przejęty i zatopiony 9 stycznia 1917.
- Lundy Island, 3095 BRT, przejęty i zatopiony 10 stycznia 1917.
- Charles Gounod, 2 199 BRT, francuski bark BRT, przejęty i zatopiony 21 stycznia 1917.
- Perce, 364 BRT, szkuner, przejęty i zatopiony 24 stycznia 1917.
- Antonin, 3 071 BRT, francuski bark BRT, przejęty i zatopiony 3 lutego 1917.
- Buenos Ayres, 1811 BRT, włoski żaglowiec, przejęty i zatopiony 9 lutego 1917.
- Pinmore, 2431 BRT, szkuner przejęty 19 lutego 1917, po przeniesieniu z jego pokładu zaopatrzenia zatopiony.
- British Yeoman, 1953 BRT, bark żaglowy, przejęty i zatopiony 26 lutego 1917.
- La Rochefoucauld, 2200 BRT, francuski bark, przejęty i zatopiony 27 lutego 1917.
- Dupleix, 2206 BRT, francuski bark, przejęty i zatopiony 5 marca 1917.
- Horngarth, 3609 BRT, przejęty i zatopiony 11 marca 1917.
- Cambronne, 1833 BRT, francuski bark, przejęty i zwolniony 21 marca, przybył do Rio de Janeiro w Brazylii 30 marca 1917.
- A. B. Johnson, 529 BRT, amerykański szkuner przejęty i zatopiony 14 czerwca 1917.
- R. C. Slade, 673 BRT, amerykański szkuner przejęty i zatopiony 18 czerwca 1917.
- Manila, 731 BRT, amerykański szkuner przejęty i zatopiony 8 lipca 1917.
- Lutece - opis wyżej.
Bibliografia
- Robert Gardiner (red.): Conway's All the World's Fighting Ships: 1906-1921, US Naval Institute Press, Annapolis, 1985, ISBN 0-87021-907-3
- Ships - Seeadler - Walter - Pass of Balmaha
- The Fortunes Of War - ilustrowany opis przebiegu służby Seeadlera
Przypisy
- ↑ Pardoe, Blaine. The Cruise of the Sea Eagle: The Amazing True Story of Germany's Gentleman Pirate. Guilford, CT: The Lyons Press, 2005.
- ↑ http://www.nzhistory.net.nz/sea-devil-captured-german-naval-captain-count-felix-von-luckner-arrives-at-auckland German 'Sea Devil' imprisoned in NZ
- ↑ http://homepages.ihug.co.nz/~tonyf/von/VonLuckner.html Count von Luckner's escape